Αστέρης Πλιάκος

Με ρεκόρ συμμετοχής στις εκλογές, οι πολίτες της Πολωνίας αποδοκίμασαν την επί οκτώ έτη διακυβέρνηση τη Πολωνίας από το κόμμα του Jaroslaw Kaczynski, κατά τη διάρκεια της οποίας εκδηλώθηκαν έντονες διαφωνίες και συγκρουσιακές αντιπαραθέσεις με τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως σε θέματα σεβασμού του κράτους δικαίου και της τήρησης της ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου.

Αξίζει να επισημανθεί ότι ενώ το ποσοστό συμμετοχής των εκλογών του 1989, οι οποίες τερμάτισαν τον κουμμουνισμό στην Πολωνία ήταν 62,7%, στις εκλογές της Κυριακής το ποσοστό ανήλθε στο 74,25% του εκλογικού σώματος, με μεγάλη συμμετοχή των νέων, ιδίως των γυναικών.

Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την ιστορική αλλαγή έπαιξε ο Donald Tusk, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων των κρατών μελών της Ένωσης. Μεταξύ των άλλων προεκλογικών υποσχέσεων συγκαταλέγονται και εκείνες που αφορούν την ολιγότερο αυστηρή ρύθμιση του δικαιώματος διακοπής της ανεπιθύμητης κύησης, καθώς και την αποκατάσταση των σχέσεων με τα όργανα της Ένωσης, τα οποία είχαν οδηγηθεί να αναστείλουν την εκταμίευση κονδυλίων από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, λόγω μη σεβασμού των ευρωπαϊκών αξιών.

Βέβαια, τα αντιτιθέμενα στην κυβέρνηση κόμματα δεν έχουν λάβει ακόμη εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Πολωνίας, κάτι που αναμένεται να γίνει, χωρίς όμως να μπορεί να παρακαμφθεί ενδεχόμενη άλλη απόφαση, μιας που για αυτό απαιτούνται τα 3/5 των βουλευτών, ποσοστό που δεν συγκεντρώνουν τα αντιτιθέμενα κόμματα.

Αναμφίβολα, με μια νέα κυβέρνηση η Πολωνία θα περάσει σε μια νέα ιστορική φάση, αντίθετη εκείνης που είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, με τις κορυφαίες συγκρούσεις να αφορούν αφενός τις πολλές καταδίκες του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κυβερνητική υπονόμευση της ανεξαρτησίας της πολωνικής δικαιοσύνης, αφετέρου τις σχέσεις της Πολωνίας με τη Γερμανία, οι οποίες είχαν επιδεινωθεί λόγω της έντονης αντι-γερμανικής στάσης της πολωνικής κυβέρνησης.

Μένουν βέβαια οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, που θα διατηρήσουν ανοικτό μέτωπο με τις πολιτικές και δράσεις της Ένωσης, ιδίως στον τομέα της ανάπτυξης μιας κοινής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης.

Ωστόσο, η αλλαγή στην Πολωνία θα εξασθενίσει το μέτωπό τους, καίτοι η πορεία αποκατάστασης των σχέσεων με την Ένωση δεν θα είναι εύκολη, αν ληφθούν υπόψη ότι το κυβερνών κόμμα, γνωστό ως PiS (Νόμος και Δικαιοσύνη), έχει πάρει ένα υψηλό ποσοστό, κοντά στο 35%, ότι η διοίκηση είναι στελεχωμένη από ομοϊδεάτες του, ιδίως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ότι ο πρόεδρος της Πολωνίας με δυνατότητες παρέμβασης-παρεμπόδισης στο νομοθετικό έργο της νέας κυβέρνησης έχει εκλεγεί από το κυβερνών κόμμα και ότι η νέα κυβέρνηση θα αποτελείται από συμμαχία τριών κομμάτων που δεν έχουν ομοιογενή προγράμματα.

Ο τερματισμός της οκταετούς διακυβέρνησης του PiS, υπό τον ηγέτη Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, θα επιτρέψει στην Πολωνία να πάρει τη θέση που της αρμόζει στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να απορροφήσει τα 36 δισεκατομμύρια ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αποκαθιστώντας τις απαιτήσεις της αρχής του κράτους δικαίου, ιδίως όσον αφορά το σεβασμό της ανεξάρτητης λειτουργίας της δικαιοσύνης, να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Ουκρανία, λόγω της διαμάχης για τα σιτηρά, να συμμετάσχει ενεργά και υπεύθυνα στην οικοδόμηση μιας κοινής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης, τέλος να προωθήσει το σεβασμό των ευρωπαϊκών αξιών.

Η εξασφάλιση μιας τρίτης θητείας από το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη θα ήταν ολέθριο για την Πολωνία, όπως και για την συνοχή και ανάπτυξη της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δεδομένης της πληθυσμιακής και γεωπολιτικής ισχύος της Πολωνίας. Κατά τούτο, οι εκλογές στην Πολωνίας, της 15ης Οκτωβρίου 2023, θα μείνουν στην Ιστορία, ως οι πιο σημαντικές μετά την απελευθέρωσή της από τη σοβιετική κατοχή, στο βαθμό που φαίνεται να αποτρέπεται η παγίωση ενός αυταρχικού και ανελεύθερου καθεστώτος, ελάχιστα συμβατού με τις δημοκρατικές παραδόσεις, τις αρχές και της αξίες της Ευρώπης.