Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, μπροστά από τη Βουλή των Ελλήνων, δεν είναι απλώς ένα ιστορικό τοπόσημο. Είναι ένας ιερός τόπος μνήμης, όπου η σιωπή γίνεται σεβασμός και η θυσία μετατρέπεται σε αιώνιο παράδειγμα. Οφείλουμε, ως Πολιτεία και ως πολίτες, να το διαφυλάττουμε με ευλάβεια και συνείδηση τού χρέους που ενσαρκώνει
Το Μνημείο αποτελεί ένα από τα κορυφαία σημεία εθνικής μνήμης και αυτογνωσίας της ελληνικής κοινωνίας.
Δημιουργήθηκε για να τιμήσει όλους τους Έλληνες που έπεσαν πολεμώντας για την ελευθερία, χωρίς το όνομά τους να έχει διασωθεί στην ιστορία. Είναι ένας τάφος χωρίς όνομα, που όμως συγκεντρώνει μέσα του όλα τα ονόματα των αφανών ηρώων.
Ο «άγνωστος» στρατιώτης είναι το σύμβολο του ανώνυμου θάρρους, της ανιδιοτελούς θυσίας και του καθήκοντος που υπερβαίνει το εγώ. Στη λιτή μορφή τού πεσόντος, που φιλοτέχνησε ο Φωκίων Ρωκ, διακρίνει κανείς τη γαλήνη της αιωνιότητας.
Ο στρατιώτης δεν απεικονίζεται ως νεκρός, αλλά ως ήρωας που αναπαύεται μετά τον αγώνα, έχοντας εκπληρώσει το ύψιστο χρέος προς την πατρίδα.
Το Μνημείο εγκαινιάστηκε το 1932, σε μια Ελλάδα που προσπαθούσε να σταθεί ξανά όρθια μετά τις πολεμικές δοκιμασίες και τις εθνικές περιπέτειες. Από τότε παραμένει ο πυρήνας κάθε επίσημης εκδήλωσης μνήμης για τους πεσόντες. Οι καταθέσεις στεφάνων, οι σιωπηλές τελετές και η διαρκής παρουσία της Προεδρικής Φρουράς καθιστούν το σημείο αυτό μια ζωντανή τελετουργία εθνικής μνήμης.
Η Πολιτεία φέρει τη θεμελιώδη ευθύνη να προστατεύει το Μνημείο ως αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορικής και ηθικής της ταυτότητας. Δεν πρόκειται για απλό έργο τέχνης, αλλά για ιερό τόπο, που απαιτεί διαρκή μέριμνα και σεβασμό.
Η παρουσία των Ευζώνων, που στέκουν αγέρωχοι μπροστά στο Μνημείο, δεν είναι τυπική φρουρά, αλλά ζωντανό σύμβολο τιμής και πειθαρχίας. Η ακρίβεια και η ευπρέπεια της στάσης τους εκφράζουν την επαγρύπνηση της Πολιτείας απέναντι στη μνήμη. Παράλληλα, η φροντίδα για τη συντήρηση του μαρμάρου, η καθαριότητα του περιβάλλοντος χώρου και η αισθητική του ισορροπία αποτελούν ουσιαστικές πράξεις πολιτισμού.
Η Πολιτεία οφείλει, επιπλέον, να ενισχύει την ιστορική παιδεία και τον σεβασμό προς τα εθνικά σύμβολα μέσα από την εκπαίδευση και τον δημόσιο λόγο. Όταν η Πολιτεία μεταδίδει την αξία της μνήμης, τότε η κοινωνία αποκτά συνεκτικό ιστό. Επειδή χωρίς μνήμη, δεν υπάρχει εθνική ταυτότητα, και χωρίς εθνική ταυτότητα δεν υπάρχει εθνική και κοινωνική προοπτική.
Κλείσιμο
Ο χώρος του Μνημείου είναι ανοιχτός για όλους, αλλά δεν ανήκει σε κανέναν μεμονωμένα. Είναι τόπος συλλογικού στοχασμού, που απαιτεί από κάθε επισκέπτη ευπρέπεια, σιωπή και σεβασμό. Μια απλή στάση προσοχής ή μια σιωπηλή υπόκλιση μπροστά στο ανάγλυφο αρκεί για να εκφράσει κανείς την οφειλόμενη βαθύτερη τιμή.
Οι κρατικές αρχές, με τη σειρά τους, οφείλουν να δίνουν το παράδειγμα. Οι τελετές, οι επισκέψεις ξένων ηγετών, οι εθνικές εορτές πρέπει να διεξάγονται με σεμνότητα και αυστηρό πρωτόκολλο. Κάθε αστοχία, κάθε απρέπεια, κάθε πράξη αδιαφορίας συνιστά προσβολή προς τη μνήμη των πεσόντων.
Ο τρόπος που μια κοινωνία αντιμετωπίζει τα μνημεία της αποτελεί μέτρο του πολιτισμού της. Όταν τα σεβόμαστε, δεν τιμούμε μόνο το παρελθόν, αλλά διαφυλάττουμε τις αξίες που μας κρατούν ενωμένους. Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη δεν είναι μάρμαρο. Είναι η ψυχή της πατρίδας που χτυπά σιωπηλά στο κέντρο της Αθήνας.
Ο σεβασμός προς το Μνημείο δεν είναι απλώς ηθική υποχρέωση· είναι και νομική επιταγή. Καμία μορφή διαμαρτυρίας, ακτιβισμού ή πολιτικής εκδήλωσης δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τον ιερό αυτό χώρο σαν σκηνικό. Οι πράξεις αυτές, ακόμη κι αν προβάλλονται ως «συμβολικές», παραβιάζουν την ιερότητα τού συμβόλου που υποτίθεται ότι τιμούν.
Το Μνημείο δεν προσφέρεται για πολιτική εκμετάλλευση. Ανήκει σε όλους και ταυτόχρονα υπερβαίνει όλους. Οι δημόσιες αρχές οφείλουν να διασφαλίζουν ότι κάθε προσβολή -λεκτική, υλική ή συμβολική- αντιμετωπίζεται αμέσως και με αυστηρότητα. Η προστασία του Μνημείου είναι πράξη σεβασμού προς την ίδια τη δημοκρατία, που στηρίζεται στη μνήμη των θυσιών.
Η ελευθερία της έκφρασης, θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος, δεν συνεπάγεται και δεν συμπεριλαμβάνει την ελευθερία προσβολής των ιερών συμβόλων του έθνους. Εκεί όπου στέκεται ο Άγνωστος Στρατιώτης, η φωνή της Ιστορίας είναι ισχυρότερη από κάθε σύνθημα. Είναι η φωνή όσων δεν μπόρεσαν να μιλήσουν, αλλά χάραξαν με το αίμα τους τα σύνορα της ελευθερίας.
Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη αποτελεί το πιο απτό σύμβολο τού χρέους μας απέναντι στους αφανείς ήρωες της πατρίδας. Είναι τόπος περισυλλογής, εθνικής ενότητας και ηθικής υπενθύμισης ότι η ελευθερία και η δημοκρατία απαιτούν διαρκή εγρήγορση.
Η διατήρηση της ιερότητάς του δεν είναι μόνο ζήτημα φύλαξης ή καθαριότητας.
Είναι ζήτημα εθνικής συνείδησης. Κάθε φορά που περνούμε μπροστά του, οφείλουμε να θυμόμαστε ότι πίσω από το όνομα «Άγνωστος» κρύβεται το πρόσωπο όλων εκείνων που έδωσαν τη ζωή τους για να μπορούμε εμείς να στεκόμαστε ελεύθεροι.
