Άννα Παναγιωταρέα

Τίτλος βαρύς και ασήκωτος, που εναπόθεσε μεγάλη ευθύνη στους ώμους της. Αν νηφάλια αναστοχαστούμε τη διαδρομή της Ελλάδας 1974-2025, επιμερίζοντας τα -σχεδόν- 50 χρόνια, από δεκαετία σε δεκαετία δοκιμάζονται οι αντοχές του κράτους. Ωστόσο, οι δικές μας δοκιμασίες είναι σκληρότερες. Κι είναι πολλές. Τουλάχιστον η εξαετής ανασυγκρότηση της χώρας κατά τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη απέδειξε ότι ως Ελληνες «μπορούμε και καλύτερα» - ΑΝ θέλουμε...

Για την κατάσταση του κράτους καταγγέλλουμε την εκάστοτε κυβέρνηση. Αλλά εμείς, οι πολίτες, δεν είμαστε η καίρια συνισταμένη του; Ως «ανεύθυνοι» παραβλέπουμε τις επιλογές μας που παραχωρούν τη διακυβέρνηση του κράτους στους «δικούς μας» ή στους «άλλους», με έναν διαχωρισμό που τσακίζει την Ελλάδα από συστάσεώς της. Αμβλύνθηκε κάπως την τελευταία δεκαετία, καθώς τα περιχαρακωμένα δεξιά - αριστερά ιδεολογήματα ξέβαψαν. Τα φώτα στις κομματικές μαρκίζες χλόμιασαν. Οι προτεραιότητες της δημιουργίας μιας ισχυρής Ελλάδας οδήγησαν σε επωφελείς ιδεολογικές συμπλεύσεις και αναθεωρήσεις.

Τώρα, όλο και πιο συχνά στις -άνευ κομματικής ταυτότητας- κουβέντες περνούν «το συμφέρον της χώρας», «ποιος την υπηρετεί προσφορότερα», «η τοξικότητα βλάπτει». Αναλύοντας τις προσδοκίες που γεννούν οι προεκλογικές υποσχέσεις με τα απτά αποτελέσματα της εκάστοτε διακυβέρνησης, αναγνωρίζουμε τις ειδοποιούς διαφορές που καθορίζουν την απόφαση της ψήφου μας. Γίνεται να μη διδαχθήκαμε τίποτε από το «go back, madame Merkel», το σκίσιμο των μνημονίων, την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ με ένα άρθρο, τη σεισάχθεια στα κόκκινα δάνεια των τραπεζών ή την ανάλγητη κυβερνητική συμπεριφορά στην τραγωδία στο Μάτι; Προβληματίζει ότι ένα ποσοστό δηλώνει ότι «ίσως ψηφίσει» τον «μεσσία» της Αριστεράς; Οχι. Επιδέχεται τις εξής ερμηνείες: «Συμμαζέψτε την ακρίβεια», «ελέγξτε τους παρόχους ρεύματος» και τους λοιπούς κερδοσκόπους.

Παρήγορο είναι ότι η επετειακή πορεία της 17ης του Νοέμβρη, πρώτη φορά, δεν κατάληξε σε πάρτυ σπασμένων βιτρινών, δηώσεων, απόσπασης μαρμάρων για πολεμοφόδια. Στην κεφαλή της πορεύεται η ΠΑΣΠ, από το 1975, κρατώντας τη ματωμένη σημαία του Πολυτεχνείου, αν και εξαφανισμένη, ως φοιτητική δύναμη. Φυλάσσεται η σημαία μυστικά όλο τον χρόνο, εμφανίζεται στην επέτειο και εξαφανίζεται λίγο προτού ολοκληρωθεί η πορεία μπροστά στην αμερικανική πρεσβεία.

Τα συνθήματα που ακούστηκαν απηχούσαν «το πνεύμα» του Πολυτεχνείου που συμπυκνούται στην τριάδα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία»; Φυσικό να μεταλλάσσονται από χρόνο σε χρόνο. Αλλά να πρωταγωνιστούν η Παλαιστίνη, η διαγραφή των αιωνίων φοιτητών, η τραγωδία στα Τέμπη; Η σημαία του Πολυτεχνείου στον Αγνωστο Στρατιώτη ήρθε για να τιμήσει τους «ποτέ από το χρέος μη κινούντες»1; Οχι. Για να αποτίσει φόρο τιμής στο εικονικό κοιμητήριο των θυμάτων των Τεμπών και για να εκτελεστεί η εντολή των «επιτελαρχών» -στεντόρεια ακούστηκε- «σκύψτε όλοι κάτω». Μακριά, φαίνεται, έπεσαν από το 2018 το Μάτι και η μνήμη των 104 νεκρών. Των 164 ενηλίκων και 23 παιδιών που τραυματίστηκαν στην πυρκαγιά.

Αναρωτιέστε τώρα πώς συνδέθηκε συνθηματικά η εξέγερση του Πολυτεχνείου με την τραγωδία των Τεμπών. Δύσκολο ήταν; Τα ισχνά κείμενα στα ΜΜΕ της κατακερματισμένης αντιπολίτευσης, ο πόλεμος ύβρεων-χυδαιοτήτων των ψεκασμένων από τις αντίπαλες κοόρτεις ανήγαγαν το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη σε «εθνικό ζήτημα».

Είναι το παράλληλο των «πολιορκημένων» του Πολυτεχνείου, που απαιτούσαν την τιμωρία των πρωταιτίων της επτάχρονης δικτατορίας; Δεν νομίζω. Αν και δικαίως αι γενεαί πάσαι απαιτούν την τιμωρία των ενόχων του δυστυχήματος. Ωστόσο, η αντιπολίτευση, ανακαλύπτοντας έωλα νομικά προσκόμματα «συγκάλυψης», δίνει γενναίο αγώνα χρονοκαθυστέρησης της δικαίωσης των 57 θυμάτων. Τι άλλο έχει να προτάξει; «Είμαστε ή του ύψους ή του βάθους»...

Και τα επακόλουθα; Στα ΜΜΕ μετ’ επιτάσεως γράφεται πως η μητέρα Καρυστιανού σχεδιάζει κόμμα -«Κύμα» ή «Οξυγόνο», αδιάφορο- «για να μας απαλλάξει από το διεφθαρμένο κράτος». Διαθέτει ανάλογα εχέγγυα; Δεν το σχολιάζω. Ο πατέρας Ρούτσι -καθυστερημένα έγιναν δεκτά τα αιτήματά του για την εκταφή της σορού του παιδιού του και τη διενέργεια τοξικολογικών και βιοχημικών εξετάσεων- δίνει διαλέξεις. Αλλά πέρασαν σχεδόν 50 ημέρες. Ούτε εκταφή, ούτε διενέργεια εξετάσεων ξανακούσαμε.

Χωρίς αμφιβολία, ο κυβερνητικός χειρισμός του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών κρίνεται, επιεικώς, ερασιτεχνικός, αν όχι φοβικός, συν πολλαπλά επιζήμιος. Η αντιπολίτευση γαντζωμένη στον θυμό του κόσμου βρήκε ερείσματα πιστοποίησης της ύπαρξής της. Σε λίγο αρχίζει η δίκη και οι έωλες καταγγελίες της θα μείνουν άνευ περιεχομένου. Η δε φετινή πορεία στις 17 Νοέμβρη προς την αμερικανική πρεσβεία ανακαλούσε τον στίχο του Σεφέρη «για ένα αδειανό πουκάμισο», όταν «το ιστορικό» σύνθημα «Αμερικάνοι δολοφόνοι των λαών» συνετρίβη στην Ουκρανία.

Τι κάνουμε τώρα; Καμία ανησυχία. Εως την επόμενη 17 Νοέμβρη του 2026, κάτι άλλο θα βρεθεί. Κι αν όχι; Σιγά τα ωά! Θα το εφεύρουμε…

Σημείωση
1. Κων. Καβάφη, «Θερμοπύλες» (1901, 1903), «Ποιήματα», εκδ. Ικαρος, 1984.