«Λοιπόν ας φιληθούμε»:Το πάθος και ο έρωτας στο έργο του Ε.Ε Κάμμινγκς

Ερωτικά ποιήματα που συνδυάζουν τον έντονο σεξουαλικό πόθο με τα πιο τρυφερά και εξομολογητικά αισθήματα περιλαμβάνει ο τόμος «Λοιπόν ας φιληθούμε»: μια ανθολόγηση από το έργο του E. E. Κάμμινγκς, η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση των ποιητών Χάρη Βλαβιανού και Γιάννη Δούκα από τις εκδόσεις Πατάκη. Ένας από τους σημαντικότερους αμερικανούς ποιητές του 20ου αιώνα, ο Εντουαρντ Eστλιν Κάμμινγκς (1894-1962) υπήρξε, εκτός από ποιητής, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, ζωγράφος και θεατρικός συγγραφέας. Βαθιά επηρεασμένος από τον μοντερνισμό των δεκαετιών του 1910 και του 1920, τον οποίο θα εκπροσωπήσουν Αμερικανοί όπως ο Έζρα Πάουντ και η Γερτρούδη Στάιν, αλλά και από το νταντά και τον σουρρεαλισμό, που θα μεσουρανήσουν την ίδια εποχή στο Παρίσι, ο Κάμμινγκς θα ακολουθήσει εντέλει τον δικό του, απολύτως προσωπικό δρόμο: έναν ρηξικέλευθο συνδυασμό μοντερνισμού και παράδοσης.

Ο Κάμμινγκς (Cummings), που κατάργησε τα κεφαλαία από το όνομά του και υπέγραφε ως e.e. cummings, θα οδηγήσει την έκφραση και τη σύνταξή του στα όριά τους. Παράλληλα θα δοκιμάσει μια καινούργια στίξη, θα κάνει άπειρα παιχνίδια με τους ήχους των λέξεων και θα εισαγάγει στον στίχο του πλήθος νεολογισμούς. Από την άλλη πλευρά, όμως, θα διατηρήσει τη σχέση του με την παράδοση του λυρισμού και του σονέτου και θα προικίσει τα σχεδόν 3000 ποιήματά με μια σπάνια δύναμη: την ικανότητα να υπηρετούν υψηλούς καλλιτεχνικούς σκοπούς χωρίς να χάνουν την ίδια ώρα κατά το παραμικρό την επαφή τους με ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, το οποίο θα τα αγαπήσει τόσο για τη μορφή όσο και για το περιεχόμενό τους. Είναι κάτι που καταλαβαίνει κανείς με το που θα ξεφυλλίσει την ελληνική έκδοση: σε ένα πρώτο επίπεδο, μυστηριώδες και δυσπρόσιτο ύφος και, αμέσως μετά, μια πλησμονή αισθημάτων, έτοιμη να προκαλέσει και να κινητοποιήσει στον ύψιστο βαθμό τη συγκίνησή μας.

Τα ποιήματα του Κάμμινγκς διαθέτουν και μιαν άλλη σπάνια ιδιότητα: να απευθύνονται εξίσου στην καρδιά και στο σώμα. Μιλώντας για τις ερωμένες του, ο ποιητής θα διαλέξει ουράνια σχήματα προκειμένου να αποκαλύψει τη θέση την οποία κρατούν στην ψυχή του. Δεν θα λείψει από εδώ κάποτε και μια ισχυρή αίσθηση μελαγχολίας, που θα αποτυπώσει τον φόβο απέναντι στη φθορά και τον θάνατο. Ο κυρίαρχος, ωστόσο, τόνος θα είναι ένας τόνος νίκης και θριάμβου: νίκη για το γεγονός πως ο άλλος θα εμπιστευτεί με απόλυτους όρους την αγκαλιά του ερωτευμένου και θρίαμβος για την απόκτηση, μέσω ακριβώς αυτής της εμπιστοσύνης, μιας αστείρευτης πηγής ζωής. Ο Κάμμινγκς δεν είναι, παρόλα αυτά, μόνο ένας υμνογράφος πιστός στην αθωότητα και την ανιδιοτέλεια του έρωτα. Θέλει ταυτοχρόνως να δείξει και τη σκοτεινή πλευρά της σελήνης: τους δρόμους τους οποίους ακολουθεί το ένστικτο όταν αναζητεί μέσα από την ένωση των κορμιών την αλήθεια της ηδονής και της σεξουαλικής ικανοποίησης. Και ρίχνοντας φως στη σκοτεινή πλευρά της σελήνης, ο Cummings δεν θα διστάσει να περιγράψει με τα πιο αδρά και άγρια χρώματα τις επιθυμίες και τις ορμές του: ορμές και επιθυμίες που θα εξερευνήσουν τα μύχια του ανθρώπινου πόθου, πλέοντας έτσι σε σχεδόν αχαρτογράφητα νερά. Όπως παρατηρεί ο Χ. Βλαβιανός στον πρόλογό του, ένας ποιητής που προσπάθησε να φέρει στην επιφάνεια ότι πιο πολύτιμο κρυβόταν στο εσωτερικό του: Όταν μ΄αγγίζεις / είναι Άνοιξη στην πόλη`οι δρόμοι όμορφα διακλαδώνονται / το κάνουν για σένα` μην τους φοβίσεις / όλα τα σπίτια σφίγγονται τρομερά / με τον ερχομό σου / και είναι χαρούμενα / καθώς γκρεμίζεις με παιδιά τους δρόμους της πόλης μου. Την ανθολόγηση υπογράφει ο George James Firmage, διακεκριμένος μελετητής και βιβλιογράφος του Cummings.