Ο «εμφύλιος» του ΚΚΕ στην Τασκένδη: Άγριο ξύλο μεταξύ Ζαχαριαδικών και Φραξιονιστών

Το άρθρο μας για τον «εμφύλιο της Τασκένδης» μεταξύ κομμουνιστών, τον Σεπτέμβριο του 1955 είχε τεράστια απήχηση και σχεδόν 360 σχόλια. Επανερχόμαστε στο θέμα, όπως είχαμε υποσχεθεί, έχοντας στη διάθεσή μας και μια ακόμα εξαιρετική πηγή. Το βιβλίο του Γαβριήλ Λαμπάτου «ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΤΑΣΚΕΝΔΗ (1947-1957)», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ, 2020.

Ο Γ. Λαμπάτος, που δεν είχε καν γεννηθεί το 1955, παρουσιάζει τα γεγονότα από μια άλλη πλευρά, επιστημονική και παραθέτει καινούργια στοιχεία, σε σχέση με αυτά που έγραψε ο Θωμάς Δρίτσιος το 1984. Θα ξεκινήσουμε λοιπόν, με όσα γράφει ο Γ. Λαμπάτος και στη συνέχεια θα παραθέσουμε και μαρτυρίες από το βιβλίο του Θ. Δρίτσιου για τα γεγονότα της Τασκένδης, που πραγματικά αφήνουν άναυδους όσους τα διαβάσουν…

Νέα στοιχεία για τις παρασκηνιακές ζυμώσεις πριν τα επεισόδια του Σεπτεμβρίου

Στις χώρες του, τέως Ανατολικού Μπλοκ, μετά τον θάνατο του Στάλιν (1953), ξεκίνησαν αλλαγές στις ηγετικές ομάδες των κομμάτων. Οι σοβιετικές Αρχές, σύμφωνα με τα μέλη του ΚΚΕ που είχαν επικοινωνία μαζί τους, ήθελαν αλλαγή στην ηγετική ομάδα του κόμματος. Οι διαφωνούντες είχαν την έμμεση στήριξη των Σοβιετικών. Το εντυπωσιακό είναι ότι βασικά στοιχεία της διαφωνίας ζαχαριαδικών και αντιηγετικών ήταν κεντρικές πολιτικές θέσεις της ηγεσίας του κόμματος, με κυριότερη αυτή της εκτίμησης της ήττας του ΚΚΕ τη δεκαετία του 1940.

Η ηγεσία του ΚΚΕ από το Βουκουρέστι έστελνε συνεχώς κορυφαία στελέχη στην Τασκένδη για να μεταβάλει τους εσωκομματικούς σχηματισμούς, καθώς τυχόν επικράτηση των αντιηγετικών στελεχών θα την έφερνε σε δύσκολη θέση. Και αυτό, γιατί από την Οργάνωση της Τασκένδης μπορούσε να εγερθεί θέμα αλλαγής της ηγεσίας του κόμματος, μέσω ενός έκτακτου συνεδρίου. Εκτός από τις αποστολές κορυφαίων στελεχών στην Τασκένδη, άρχισαν να συντάσσονται και εκθέσεις σε βάρος των αντιηγετικών στελεχών για οικονομικά σκάνδαλα, ακόμα και σε θέματα που αφορούσαν την προσωπική τους ζωή (!), για να αλλάξει το δυσμενές κλίμα για την ηγεσία του κόμματος.

Ο Γραμματέας της ΚΟ Τασκένδης Χοτούρας αντιμετώπιζε την κατηγορία του «δηλωσία», στα χρόνια του Μεταξά. Όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο άρθρο, η άφιξη του Ζαχαριάδη στην Τασκένδη δημιούργησε προβλήματα στην αντιηγετική ομάδα. Ένα από τα μέλη της, ο Γιώργος Ζαρογιάννης ανέφερε: «Βασικά η ανάμειξη του ίδιου του Νίκου Ζαχαριάδη μας απομόνωσε από τον κόσμο που μας ακολουθούσε». Πολύ παραστατικά περιγράφει την κατάσταση σε απομνημονεύματα του ο Αλέξης Ρόσιος (Υψηλάντης) : «Στον πρώτο όροφο των Γραφείων ήταν εγκατεστημένος ο «αντιηγετικός» πυρήνας και στο δεύτερο πενταμελές κλιμάκιο της ηγεσίας του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα Ζαχαριάδη. Και οι αγωνιστές προσέρχονταν καθημερινά άλλοι στον πρώτο και στον δεύτερο όροφο. Ουσιαστικά είχε διαμορφωθεί δυαδική κομματική ηγεσία. Υπήρχαν, ωστόσο και περιπτώσεις «αντιηγετικών» που ανέβαιναν στον δεύτερο όροφο και διαλέγονταν με μέλη του κλιμακίου και μάλιστα μερικές φορές σε έντονο ύφος, ιδιαίτερα από την πλευρά του Ζαχαριάδη».

Η προσπάθεια του Ζαχαριάδη να απομονώσει την αντιηγετική ομάδα απέτυχε (15/8/1955) και την επόμενη μέρα έγινε η κομματική συγκέντρωση στο μεγαλύτερο θέατρο της πόλης όπου καταγγέλθηκαν οι «αντιηγετικοί». Ακολούθησε ανελέητος διωγμός των «αντιηγετικών» από τα μέλη της φιλοζαχαριαδικής πτέρυγας. Στα ανέκδοτα απομνημονεύματα του, ο Αχιλλέας Παπαϊωάννου γράφει: «Εκείνο το ντου στις πολιτείες ενάντια σε κάθε αντιζαχαριαδικό και ιδιαίτερα τα στελέχη είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Έγινε το χώρισμα του κόσμου σε ζαχαριαδικούς και αντιζαχαριαδικούς. Τους αντιζαχαριαδικούς ο κόσμος τους είπε «Μαύρους». Και αυτό το «Μαύρος» έμεινε βρισιά και διατηρήθηκε για πολλά χρόνια. Αν γινόταν λόγος πάνω στη συζήτηση για κάποιο πρόσωπο απαραίτητα ήταν να ειπωθεί ότι αυτός είναι «Μαύρος» ή «δικός μας». Τούτος ο χαρακτηρισμός «πολιτογραφήθηκε» στον κόσμο της Τασκένδης για αυτούς που αντιτάχθηκαν στον Ζαχαριάδη. Το πιο τρομερό, το πιο άγριο και απάνθρωπο, ήταν η βίαια επίθεση της μάζας στον καθένα που θα εκφραζόταν ενάντια στην τότε ΚΕ του ΚΚΕ και τον Ζαχαριάδη».

Η κατάσταση έχει αρχίσει να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Η ηγεσία του ΚΚΕ , που βρισκόταν στο Βουκουρέστι απευθύνει έκκληση μέσω του Ν. Ζαχαριάδη να σταματήσουν οι συμπλοκές (22/8/1955). Μερικά αποσπάσματα της έκκλησης αυτής είναι χαρακτηριστικά: «Έκκληση προς όλους τους συντρόφους και συντρόφισσες. Μέλη του ΚΚΕ της ΚΟ Τασκένδης. Σύντροφοι και συντρόφισσες. Τις τελευταίες μέρες η κατάσταση στην οργάνωσή σας οξύνθηκε ακόμα πιο πολύ. Φτάσαμε και μέχρι επιθέσεις και χτυπήματα. Διαταράχθηκε σοβαρά η πειθαρχία στη δουλειά!... Κάνω έκκληση σε όλους σας: Σταματείστε αμέσως τις συγκεντρώσεις, τους καβγάδες, τις άλλο κατηγορίες και βρυσιές (σημ: από τη λ. βρύση;). Καταδικάστε αμίληχτα τη χρησιμοποίηση βίας από οποιονδήποτε. Το κόμμα μας αποδοκιμάζει απόλυτα κάθε τραμπουκισμό… Αύριο όλοι πρέπει να παν στη δουλειά τους και η ζωή στις πολιτείες και τα εργοστάσια να μπει στον κανονικό ρυθμό της…» (Διατηρήσαμε την ορθογραφία και το συντακτικό του κειμένου).

Την ίδια μέρα, ο Ζαχαριάδης έλαβε επιστολή από το κλιμάκιο της ΚΕ που βρισκόταν στην Τασκένδη. Σε αυτή αναφερόταν ότι υπεύθυνοι για τα επεισόδια ήταν μια φραξιονιστική σπείρα με επικεφαλής τους Τ. Χοτούρα, Π. Δημητρίου, Γιώργη Φουρκιώτη, Αλέξη Ρόσιο (Υψηλάντη), Βασίλη Έξαρχο και Ηλία Ρούνη, η οποία στρέφεται ενάντια στην ΚΕ του ΚΚΕ, με σκοπό την αλλαγή ηγεσίας στο κόμμα και στροφή στην πολιτική του. Στις 28/8/1955 ο Ζαχαριάδης έστειλε επιστολή στον Νιγιάζοφ, πρώτο Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚ Ουζμπεκιστάν, στην οποία τον ενημέρωνε για την αποχώρηση της αντιπροσωπείας και την παραμονή επιτροπής, οι οποία σε συνεργασία με τους Σοβιετικούς θα προσπαθούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί.

Τα αιματηρά γεγονότα της Τασκένδης προκλήθηκαν από την απόφαση για καθαίρεση του Γραφείου της ΚΟ Τασκένδης. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το, εμπρηστικό κατά τον Γ. Λαμπάτο, κείμενο:

«Σύντροφοι

Μια συμμορία από εχθρικά προς τον Κομμουνισμό, το ΚΚΣΕ, το ΚΚΕ και τον λαό μας στοιχεία από δηλωσίες, απατεώνες, από πράχτορες του εχθρού, βουτηγμένοι στην κατάχρηση και την διαφθορά εγκληματίες σαν τους Χοτούρα, Υψηλάντη, Χείμαρο κ.τ.λ. δηλωσίες της 4ης Αυγούστου και προσκυνητές του Μεταξά, που τότε στην δήλωσή τους έγραφαν: αποκηρύττω και καταδικάζω το ΚΚΕ, τον Κομμουνισμό, τη Σοβιετική Ένωση, και που τώρα εγκληματούν κάτω από την απάτη με τη μάσκα του φίλοσοβιετισμού».

Η απόφαση προέβλεπε την καθαίρεση του Γραφείου της ΚΟΤ του ΚΚΕ, τη διαγραφή από μέλη του Κ.Κ.Ε., τη διαγραφή από μέλη του Κ.Κ.Ε. των Υψηλάντη, Δημητρίου, Φουρκιώτη και Ρούνη (Μπαρμπαλιά). Επίσης διορίστηκε νέα ηγεσία (Γραφείο) της Οργάνωσης από τους: Μήτσο Παλαιολόγο (πρώτος Γραμματέας), Σοφιανό Ηλιάδη (δεύτερος Γραμματέας), Φλώρο Δουμπλή, Σπύρο Σταματάκο, Τάκη Σαρρή, Βασίλη Λιάκο και Τασία Νοικοκύρη. Έργο της ορίστηκε η προετοιμασία της 4ης Συνδιάσκεψης της ΚΟΤ του ΚΚΕ για τον Γενάρη του 1956. Η απόφαση πάρθηκε από το κλιμάκιο της ΚΕ του ΚΚΕ στην Τασκένδη και όχι από την ολομέλεια της ΚΟ Τασκένδης. Στα τέλη του 1956, μετά την αλλαγή ηγεσίας του ΚΚΕ αποκαλύφθηκε ότι στις 16/8/1955 ζητήθηκε από την ΚΕ του ΚΚ Ουζμπεκιστάν η καθαίρεση του «Γραφείου» της Τασκένδης, η απάντηση ήταν αρνητική. Και γενικότερα, δεν υπήρξε συγκατάθεση των Σοβιετικών. Στις 11/9/1955 πάντως κοινοποιήθηκε στην ΚΕ του ΚΚ Ουζμπεκιστάν η απόφαση για τις διαγραφές.

Τα αιματηρά γεγονότα της Τασκένδης (9-11 Σεπτεμβρίου 1955)

Στα αιματηρά γεγονότα της Τασκένδης (9-11/9/1955) αναφερθήκαμε και στο προηγούμενο άρθρο. Θα αναφερθούμε εκτενέστερα σήμερα, ξεκινώντας από τα όσα αναφέρει ο Γ. Λαμπάτος στα οποία περιλαμβάνεται και η έκθεση του Σοβιετικού Εισαγγελέα για τα επεισόδια και στη συνέχεια θα παραθέσουμε απίστευτα γεγονότα που φτάνουν μέχρι κανιβαλισμό (!) όπως τα περιγράφει στο βιβλίο του ο Θωμάς Δρίτσιος.

Όπως γράφει λοιπόν ο Γ. Λαμπάτος, για τα γεγονότα της Τασκένδης υπάρχουν διάφορες και διαφορετικές περιγραφές στα απομνημονεύματα ανθρώπων που τα έζησαν (Βλαντάς, Δημητρίου, Ρόσιος, Τουλούδης, Παπαϊωάννου). Περιγραφή των γεγονότων γίνεται στο κατηγορητήριο του Εισαγγελέα της ΣΣΔ του Ουζμπεκιστάν για τους πρωταίτιους των επεισοδίων. Στο έγγραφο γίνεται εκτενής αναφορά στα γεγονότα και στην επέκτασή τους σε όλη την Τασκένδη.

Σε αντίγραφό του που βρίσκεται στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), τρία από τα εννιά ονόματα των κατηγορουμένων είναι σημειωμένα με κόκκινο μολύβι, με την ένδειξη ότι πρόκειται για οπαδούς του Χοτούρα (αντιζαχαριαδικός Γραμματέας της ΚΟΤ που είχε διαγραφεί ως δηλωσίας επί Μεταξά). Δύο από αυτούς αθωώθηκαν, αναφέρει ο Αχ. Παπαϊωάννου. Όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο άρθρο οι διαγραφές ανακοινώθηκαν από τους ραδιοπομπούς (ράδιο ούζελ) που υπήρχαν σε κάθε συνοικισμό. Οι φιλοζαχαριαδικοί πρόλαβαν και κατέλαβαν τα Γραφεία της ΚΟΤ που βρίσκονταν στην 7η Πολιτεία, όπου υπερτερούσαν οι αντιζαχαριαδικοί. Επικεφαλής των φιλοζαχαριαδικών ήταν ο Δ. Βλαντάς. Όταν οι αντιζαχαριαδικοί άκουσαν για τις διαγραφές εξαγριώθηκαν και επιτέθηκαν στα γραφεία. Ξυλοκόπησαν άγρια κάποιους «φρουρούς» που δεν πρόλαβαν να μπουν στο κτίριο και κατέλαβαν το ισόγειο. Προσπάθησαν να ανέβουν στον πρώτο όροφο, αλλά οι αμυνόμενοι έφραξαν τη σκάλα που οδηγούσε σε αυτή με ντουλάπια και άλλα αντικείμενα και πετώντας τούβλα από τις ξηλωμένες χτιστές θερμάστρες των γραφείων και απέτρεψαν την κατάληψη του κτιρίου.

Τα γεγονότα επεκτάθηκαν σε όλους τους συνοικισμούς. Από όλες τις Πολιτείες κατέφθασαν ζαχαριαδικοί στην περιοχή των επεισοδίων. Στην 7η Πολιτεία, όπου υπερτερούσαν οι αντιζαχαριαδικοί, οπαδοί της ηγεσίας του ΚΚΕ ξυλοκόπησαν μέχρι αναισθησίας πολλούς από αυτούς. Ο Αχ. Παπαϊωάννου γράφει ότι στα ίδια κρατητήρια στοιβάζονταν ζαχαριαδικοί και «κινηματίες». Όποιος προσπαθούσε να βοηθήσει κάποιον αντιζαχαριαδικό δερνόταν ανελέητα. Όταν οι οπαδοί της ηγεσίας έμαθαν ότι υπήρχαν μαχαιρωμένοι και χτυπημένοι ζαχαριαδικοί στην 7η Πολιτεία «λύσσαξαν και ξέσπασαν με μια ανήκουστη αγριότητα» (Αχ. Παπαϊωάννου). Τα ηγετικά στελέχη των αντιζαχαριαδικών (Δημητρίου, Ρόσιος κ.ά.) βρέθηκαν στο στόχαστρο των αντιπάλων τους και τραυματίστηκαν σοβαρά.

Ας δούμε όμως ένα απόσπασμα από την έκθεση του Εισαγγελέα της ΣΣΔ του Ουζμπεκιστάν:

«… κατά τη διάρκεια των ταραχών προξενήθηκαν σωματικές βλάβες σε 49 πολιτικούς πρόσφυγες μόνο από τους διαμένοντες στην 7η πολιτεία, ο συνολικός δε αριθμός των παθόντων πολιτικών προσφύγων έφτασε τους 118. Πολλοί απ ’ αυτούς χτυπήθηκαν μέχρι αναισθησίας. Στο σταθμό των πρώτων βοηθειών του υγειονομικού τμήματος της Τασκένδης τη νύχτα προς τις 11 του Σεπτέμβρη και το πρωί στις 11 του Σεπτέμβρη μεταφέρθηκαν 49 παθόντες απ’ τους οποίους οι 13 είχαν πάθει διάσειση του εγκεφάλου (…).

Οι μαζικές ταραχές και τα μαζικά έκτροπα στην 7η Πολιτεία παρά την επέμβαση των οργάνων της πολιτοφυλακής συνεχίστηκαν όλη τη νύχτα, επεκτάθηκαν την ίδια νύχτα στην 12η πολιτεία και σταμάτησαν μόλις το πρωί της 11 Σεπτέμβρη, μετά την άφιξη στρατιωτικών αποσπασμάτων του υπουργείου Εσωτερικών. Εντούτοις τη μέρα της 11 του Σεπτέμβρη, όπως και στις επόμενες μέρες σε μερικές Πολιτείες, στην 5η Πολιτεία (πόλη Τσιρτσίκ της περιφέρειας της Τασκένδης) και 6η Πολιτεία (Πόλη Τασκένδη) καθώς και στους δρόμους της Τασκένδης εξακολουθούσαν να λαμβάνουν χώρα ανάμεσα σε Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες, που συνοδεύτηκαν με ξυλοδαρμούς και έκτροπα».

Γλαφυρές περιγραφές των επεισοδίων από τους εμπλεκόμενους σε αυτά

Ας δούμε όμως πώς περιγράφονται τα γεγονότα από όσους συμμετείχαν σε αυτά. Θα παρουσιάσουμε βέβαια τις εκδοχές και των δύο πλευρών.

Οι αντιζαχαριαδικοί θεώρησαν παράνομη την καθαίρεσή τους και ξεκίνησαν για τα γραφεία της ΚΟΤ. Από το απόγευμα της 9/9/1955 όμως, ο Δ. Βλαντάς με περίπου 30 ζαχαριαδικούς, καλά εκπαιδευμένα μέλη των «Ομάδων Τάξης» τα είχαν καταλάβει. Μετά την απόκρουση της εισβολής, τα επεισόδια μεταφέρθηκαν και στους γύρω δρόμους ξυπνώντας τους ανυποψίαστους Έλληνες και Ουζμπέκους της περιοχής.

Ειδοποιήθηκε η Σοβιετική Αστυνομία, που όμως άργησε, μάλλον σκόπιμα, να παρέμβει. Ο Δημητρίου λέει ότι αν αυτό είχε γίνει: «Το κακό θα μπορούσε να σταματήσει εδώ» («Ελευθεροτυπία», συνέντευξη στις 4/4/1980). Ο Βλαντάς, σε συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» (15/4/1979) «ομολογεί» ότι σήμανε συναγερμό. 2.000-4.000 ζαχαριαδικοί, με φορτηγά αλλά και πεζοί έφτασαν στον χώρο των επεισοδίων.

Κρατούσαν ξύλα, τούβλα, πέτρες, σιδερένιους σωλήνες και μαχαίρια. Αβάσιμες φήμες που κυκλοφορούν («Ο μπάρμπα – Λιας σκότωσε τον γιο του Ζαχαριάδη», «Ο Υψηλάντης με 400 φραξιονιστές θα επιτεθούν στα μέλη της ΚΕ για να τους σκοτώσουν». Οι ζαχαριαδικοί εξαγριώνονται. Οι αντίπαλοι είναι στοχοποιημένοι. Ονόματα, διευθύνσεις, σπίτια. Οπαδοί του Ζαχαριάδη πηγαίνουν στην 7η Πολιτεία. Σπάνε τις πόρτες σπιτιών και βγάζουν έξω, μισόγυμνους τους αντιπάλους. Ανελέητο ξυλοκόπημα, σπάσιμο κεφαλιών, χτυπήματα σε χέρια και πόδια, γρονθοκοπήματα στα πρόσωπα. Αίματα παντού. Υπήρξε και ένα κρούσμα κανιβαλισμού. Σε πάλη σώμα με σώμα, στην 7η Πολιτεία, ένας μανιασμένος γράπωσε με το στόμα το αυτί του Δημητρίου και το δάγκωσε αποκόβοντάς το… Τα επεισόδια επεκτάθηκαν και στις άλλες πολιτείες. Μόνο τα ξημερώματα, η παρέμβαση Σοβιετικών σπουδαστών της Σχολής Ευελπίδων (!) αποκατέστησε την τάξη. Οι αντιζαχαριαδικοί ανεβάζουν τον αριθμό των τραυματιών στους 250. Τα ασθενοφόρα δεν προλάβαιναν να μεταφέρουν χτυπημένους σε νοσοκομεία. Νοσηλευόμενοι σε αυτά, σηκώνονται κακήν κακώς από τα κρεβάτια τους και εκδιώκονται, για τα νοσηλευτούν Έλληνες τραυματίες! Οι ζαχαριαδικοί συνέχισαν το κυνηγητό. Όπου συναντούσαν κάποιον που θεωρούσαν αντίπαλο, τον ξυλοφόρτωναν αλύπητα. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και στις επόμενες ημέρες: Κυριακή (10/9/1955 και Δευτέρα 11/91955).

Σύμφωνα με τους αντιζαχαριαδικούς είχαν μεγαλύτερη διάρκεια. Για δέκα μέρες, ροπαλοφόροι οπαδοί του Ζαχαριάδη πήγαιναν στους χώρους δουλειάς, ανεβοκατέβαιναν στα τραμ, στα τρόλεϊ και τα λεωφορεία και ξυλοκοπούσαν ανελέητα τους ιδεολογικούς τους αντιπάλους…

Η άποψη των ζαχαριαδικών

Σύμφωνα με τους οπαδούς του Νίκου Ζαχαριάδη η επίθεση ήταν οργανωμένη από πριν. Τέσσερα μέλη της Κ.Ε. του ΚΚΕ που είχε στείλει νωρίτερα ο Ζαχαριάδης στην Τασκένδη (Ακριτίδης, Βαΐνάς, Ζυγούρης και Παπαδόπουλος ή Φωκάς) ξυλοκοπήθηκαν από τους φραξιονιστές. Στην 7η Πολιτεία, κατά τον Δ. Βλαντά τραγουδούσαν, χόρευαν και έδερναν τους ζαχαριαδικούς. Ανάμεσά τους βρίσκονταν και άνθρωποι της Σοβιετικής Ασφάλειας. Ο Βλαντάς ειδοποίησε περίπου 30 έμπιστα άτομα, που πήγαν στα Γραφεία της ΚΟΤ. Οι αμυνόμενοι χρησιμοποιούσαν καρέκλες και καρεκλοπόδαρα και οι φραξιονιστές κοτρόνες (κατά τον Δ. Βλαντά). Η μάχη κράτησε 1 ώρα και 45 λεπτά. Όταν πληροφορήθηκαν τα γεγονότα οι ζαχαριαδικοί «κατέβαζαν τους Ουζμπέκους από λεωφορεία, φορτηγά και ταξί. Έμπαιναν σ’ αυτά και (πήγαιναν) ολοταχώς προς τα γραφεία της ΚΕ. Εκεί συγκεντρώθηκαν κάπου 4.000. Κοπανήσαν και κυνήγησαν τους 500 φραξιονιστές». Τότε εμφανίστηκε η Σοβιετική Αστυνομία που ήταν επιμελώς κρυμμένη στα γύρω σπίτια, ενώ πιο πέρα υπήρχαν και στρατιωτικές δυνάμεις…

Τι έκανε ο Ζαχαριάδης στη διάρκεια της παραμονής του στην Τασκένδη;

Ο Νίκος Ζαχαριάδης είχε μεταβεί στην Τασκένδη από τον Αύγουστο του 1955. Δεν έμενε όμως στους κοιτώνες, με του άλλους συντρόφους, αλλά στην ντάτσα (εξοχική κατοικία, έπαυλη), έξω από την Τασκένδη. Κατά τον Δ. Βλαντά, ο «πατενταρισμένος προβοκάτορας». Έξαρχος, επιτέθηκε στον Ζαχαριάδη για να τον χτυπήσει, μέσα στα γραφεία της Κ.Ε.

Οι «φραξιονιστές» υποστηρίζουν ότι όταν ο Ζαχαριάδης πήγε στην Τασκένδη, κάλεσε (το έχουμε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο) κάποιους αντιπάλους του για να τους μεταπείσει. Κάποιες φορές, δεν φέρθηκε πολύ ευγενικά. «Κακοποίησε» (δεν γνωρίζουμε περισσότερα) και έσκισε το πουκάμισο του Καθηγητή Νομικών Επιστημών Απόστολου Καρατζιά, ενώ γρονθοκόπησε στο μάτι τον Γιώργο Φιλιππίδη. Δυστυχώς, το αιμάτωμα του Φιλιππίδη εξελίχθηκε σε κακοήθη όγκο και δύο χρόνια αργότερα πέθανε.

Επίλογος

Υπάρχουν πολλά ακόμα στοιχεία που διαθέτουμε για τα γεγονότα της Τασκένδης και την επίδρασή τους στις μετέπειτα εξελίξεις στο ΚΚΕ. Θα επανέλθουμε στο μέλλον. Φαίνεται πάντως ότι σκόπιμα οι Σοβιετικοί δεν επενέβησαν έγκαιρα και ότι με τα επεισόδια αυτά άρχισε το «ξήλωμα» του Ζαχαριάδη. Ένας από τους δραστήριους αντιζαχαριαδικούς, ο Οδυσσέας Μπάστης, που βαρυνόταν με πολλά εγκλήματα στο Μπούλκες (Θ. Δρίτσιος) ομολόγησε ότι ιθύνων νους των επεισοδίων ήταν ο Γούσιας (με τον οποίο ασχολούνται εύστοχα κάποιοι αναγνώστες στα σχόλια…). Πάντως, η ηγεσία του ΚΚΕ μετά από όλα αυτά εξέδωσε ανακοίνωση που κατέληγε: «Αύριο πρωί πρωί όλοι στη δουλειά. Κανείς, μα απόλυτα κανείς, δεν πρέπει να λείψει από την παραγωγή»…

Πηγές: Γαβρίλης Λαμπάτος, «ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΤΑΣΚΕΝΔΗ (1947-1957)», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ, 2020.
Από το βιβλίο αυτό προέρχονται και οι σπάνιες φωτογραφίες του άρθρου
Θωμάς Δρίτσιος, «Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΤΑΣΚΕΝΔΗΣ», Εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ, 1984.