Ο ιδανικός τρόπος για να αποκτήσουν τα παιδιά κριτική σκέψη

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν σ’ έναν κόσμο με προηγμένη τεχνολογία, χρειάζεται να αποκτήσουν από μικρή ηλικία επιστημονικές γνώσεις για να επιτύχουν στη ζωή τους. Με εφαλτήριο τις επιστημονικές μεθόδους, αποκτούν κριτική σκέψη, μαθαίνουν να δουλεύουν ομαδικά, να λύνουν προβλήματα και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.

To STEΑM -Science, Technology, Engineering, Art & Mathematics- δεν είναι κάτι καινούριο… Πρωτοπόρος σ’ αυτό υπήρξε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο οποίος μας έδειξε τη σπουδαιότητα να συνδυάζει κάποιος την επιστήμη με την τέχνη για να προχωρήσει σε νέες ανακαλύψεις.

Αναλογιστείτε για λίγο πόσες τεχνολογικές εφαρμογές καταγράφει στα βιβλία του ο Ιούλιος Βερν, οι οποίες είναι εμπνευσμένες από την επιστημονική γνώση της εποχής του. Ο συγγραφέας ασχολήθηκε με τη μηχανική και τον ηλεκτρισμό και επηρεάστηκε από τους νόμους της φυσικής και τη θεωρία του Δαρβίνου. Για παράδειγμα, η περιγραφή του Ναυτίλου έγινε με τα στοιχεία μηχανικής που υπήρχαν τότε, αλλά πρόσθεσε πολλά φαντασιακά στοιχεία με αποτέλεσμα να δημιουργήσει -λογοτεχνικά- ένα υποβρύχιο υπερσύγχρονο. Στο έργο του Από τη Γη στη Σελήνη αναφέρει την έλλειψη βαρύτητας, μιλά για επιβραδυντικούς πυραύλους και περιγράφει την προσθαλάσσωση μετά το σεληνιακό ταξίδι.

Στον κινηματογράφο υπάρχουν πολλές ταινίες, όπως πρόσφατα O Μαύρος Πάνθηρας της Marvel, στην οποία παρουσιάζεται η Σούρι, μια ευφυής τεχνολόγος, που καταρρίπτει τα στερεότυπα και εμπνέει τις νέες γενιές διεπιστημονικών ερευνητών.

Το STEAM βρίσκεται παντού, αρκεί τα παιδιά να το ανακαλύψουν από μικρή ηλικία: στο περιβάλλον, στο σχολείο, στα βιβλία, στα παιχνίδια, ακόμα και στην κουζίνα της μαμάς – αφού και η μαγειρική είναι χημεία!

To πράσινο μέλλον είναι viral!
Με αφορμή αυτή την παγκόσμια τάση στο εκπαιδευτικό σύστημα, από τις πρώτες βαθμίδες, το STEAM ενισχύει την περιβαλλοντική συνείδηση. Πρόσφατα, η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει μαθητές απ’ όλο τον κόσμο σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Όλοι έχουμε αντιληφθεί πόσο σημαντικός είναι ο σχεδιασμός ενός «πράσινου μέλλοντος» για τον πλανήτη μας, ώστε να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα και να αναζητηθούν καθαρές πηγές ενέργειας. Ερευνητές προσπαθούν να μιμηθούν τη φύση και τις διαδικασίες της, στα εκατομμύρια χρόνια της εξέλιξής της, ώστε να μπορέσουν να τις εφαρμόσουν στην τεχνολογία. Για παράδειγμα, μιμούμενοι ένα είδος σαύρας κατασκεύασαν στολή και γάντια με κολλώδη ουσία, όπως του Σπάιντερμαν ή ανέπτυξαν βακτήρια που «καταπίνουν» πετρελαιοκηλίδες και καθαρίζουν τη θάλασσα από τη μόλυνση. Η βιομιμητική είναι η επιστήμη του μέλλοντος και μπορεί να γίνει η αφορμή για μικρά πειράματα στη φύση που θα διασκεδάσουν τα παιδιά.

Τα ρομπότ στο χειρουργείο!
Ολοένα και περισσότερα παιδιά ασχολούνται με τη ρομποτική, σχεδιάζοντας νέες εφαρμογές και η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ, δημιουργώντας ρομπότ που σκέφτονται και απαντούν σαν νοήμονα όντα. Μικρές και ευέλικτες ρομποτικές μηχανές διευκολύνουν τις χειρουργικές επεμβάσεις, βοηθώντας τους ιατρούς να επεμβαίνουν με απόλυτη ακρίβεια.

H τέχνη συναντά την επιστήμη!
Αν είχαμε την ευκαιρία να δούμε μέσα από ένα ηλεκτρονικό μικροσκόπιο τους νευρώνες ενός εγκεφάλου ή το εσωτερικό ενός ναυτίλου, θα διαπιστώναμε ότι μοιάζουν με ζωγραφικούς πίνακες, ωστόσο χάρη στην επιστήμη μπορούμε να τους θαυμάσουμε και να εμπνευστούμε. Το 2011 δημιουργήθηκε το πρώτο Μουσείο Τέχνης και Επιστημών (ArtScience Museum) στον κόσμο για παιδιά και μεγάλους στη Σιγκαπούρη, στο οποίο παρουσιάζονται τα έργα τέχνης της φύσης σε ένα διαδραστικό περιβάλλον. Ένας συνδυασμός τέχνης και επιστήμης που υπάρχει στη χώρα μας είναι η Αρχαιομετρία, μια επιστήμη που βοηθά τους αρχαιολόγους να χρονολογήσουν αρχαιολογικά ευρήματα, να αναλύσουν τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και προσδιορίσουν το κλίμα και το περιβάλλον εκείνης της περιόδου. Άλλο ένα θαυμαστό παράδειγμα, είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ειδικά διαμορφωμένων κοσμημάτων μέσω της νανοτεχνολογίας και της εμβιομηχανικής, ώστε αυτά να χορηγούν αυτόματα ινσουλίνη στους διαβητικούς.

Ο 21ος αιώνας είναι εδώ και το STEAM διαμορφώνει τη ζωή στον πλανήτη μας και εμπνέει νέους και νέες επιστήμονες. Η γνώση μπορεί πλέον να αποκαλείται Επιστήμη- Τεχνολογία-Μηχανική-Τέχνη-Μαθηματικά, δίνοντας στα παιδιά μια νέα οπτική για τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Προτεινόμενα βιβλία

Το Μεγάλο Βιβλίο των Απαντήσεων, μια νέα σειρά με εντυπωσιακή εικονογράφηση και μικρά κατανοητά κείμενα, περιλαμβάνει τους τίτλους Οι Δεινόσαυροι, Ο Πλανήτης μας, Ο Κόσμος μας, Τα Μέσα Μεταφοράς και βοηθά τα παιδιά να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στις θετικές επιστήμες.

Η σειρά Μικροί Επιστήμονες απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά και παρουσιάζει το Ανθρώπινο Σώμα και το Διάστημα μέσα από διαφάνειες, παράθυρα γνώσης και αναδιπλούμενες εικόνες.

Τα Μικρά Παιδιά με Μεγάλα Όνειρα είναι μικρές βιογραφίες για παιδιά σχολικής ηλικίας. Αναφέρονται σε σπουδαίες προσωπικότητες που άφησαν το αποτύπωμά τους στην ιστορία της ανθρωπότητας και συνεχίζουν να εμπνέουν μικρούς και μεγάλους. Οι τέσσερις πρώτοι τίτλοι Αϊνστάιν, Ντα Βίντσι, Πικάσο, Μότσαρτ, περιλαμβάνουν χρονολόγιο και ερωτήσεις κατανόησης και, παράλληλα, παρουσιάζουν το ιστορικό πλαίσιο κάθε εποχής.

20 σπουδαία κορίτσια και αγόρια που άλλαξαν τον κόσμο διηγούνται τη συναρπαστική ιστορία τους, λέγοντας πώς κατάφεραν να ξεχωρίσουν παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Ακολούθησαν το όνειρό τους και επένδυσαν πολύ χρόνο και κόπο για να κατακτήσουν τους στόχους τους και να γίνουν σπουδαίοι επιστήμονες, αθλητές, καλλιτέχνες, ηγέτες, συγγραφείς. Μέσα από αυτά τα δύο υπέροχα βιβλία, είναι σίγουρο ότι κάθε παιδί θα βρει το ίνδαλμά του.

Οι Εφευρέτες στο Νο 8. Ένα νεανικό μυθιστόρημα που συνδυάζει περιπέτεια, φαντασία και επιστήμη. Στις αρχές του 1900 στη Βρετανία, η μικρή Άντα Μπάιρον Λαβλέις, -η οποία υπήρξε υπαρκτό πρόσωπο και είχε σχεδιάσει τον πρώτο κώδικα για υπολογιστή- και ένα δεκάχρονο αγόρι ταξιδεύουν μαζί με ένα αυτοσχέδιο αερόπλοιο και, ακολουθώντας έναν μυστικό χάρτη, προσπαθούν να βρουν το Αστέρι της Νίκης. Μια ιστορία γραμμένη με χιούμορ και… πολλές εφευρέσεις!