Άγχος: Ο μεγάλος εχθρός των παιδιών που ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές

Εκατοντάδες χιλιάδες έφηβοι ετοιμάζονται να ριχτούν στη μάχη των εξετάσεων τις επόμενες ημέρες, με τις πανελλαδικές να συγκεντρώνουν ευλόγως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αλλά και να «γεννούν» το μεγαλύτερο άγχος σε μικρούς -και μεγάλους.
 
Κυρίαρχο συναίσθημα στα παιδιά που ετοιμάζονται για τις εξετάσεις, σχολικές και πανελλαδικές είναι το άγχος, όμως όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μέλημα και καθήκον των γονιών είναι η διαχείριση αυτού του άγχους.
 
«Το άγχος άλλοτε είναι δημιουργικό και άλλοτε τόσο έντονο που γίνεται παθολογικό. Συχνά αναφερόμαστε στο «καλό άγχος εξετάσεων». Πρόκειται για λειτουργικό συναίσθημα το οποίο μας διευκολύνει να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε στη ζωή θέτοντας τον οργανισμό σε κατάσταση ετοιμότητας» εξηγεί μιλώντας στο protothema.gr η ψυχολόγος, MSc Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια, στην Ειδική Ερευνητική Διαγνωστική & Θεραπευτική Μονάδα για το Παιδί «Σπύρος Δοξιάδης», κυρία Κωνσταντίνα Κοκκότη.
 
Στον αντίποδα βρίσκεται το παθολογικό άγχος. «Πρόκειται για συναίσθημα υπερβολικό σε ένταση, δυσανάλογο του ερεθίσματος, επίμονο στο χρόνο, παρόν σε καταστάσεις οι οποίες αντικειμενικά δεν εμπεριέχουν κίνδυνο ή απειλή. Σε αυτήν την περίπτωση, το άγχος μετατρέπεται σε ένα συναίσθημα που εμποδίζει την ομαλή προσαρμογή, καθώς αντί να προετοιμάζει τον οργανισμό για την αντιμετώπιση της δύσκολης κατάστασης, προτρέπει για την αποφυγή της και συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα» λέει η ειδικός.
 
Πώς εκδηλώνεται το άγχος
 
Το έντονο άγχος έχει επιπτώσεις στο συναίσθημα (υπερένταση, ανησυχία), στη συμπεριφορά (εκνευρισμός, κινητικότητα, αποφυγή) και στο σώμα μας Ως προς το τελευταίο, οι επιπτώσεις του άγχους εξετάσεων μπορεί να είναι διάχυτες σε όλο το σώμα, όπως στο καρδιαγγειακό σύστημα (κρύα ή ιδρωμένα χέρια, ταχυκαρδία, λιποθυμικές τάσεις, κοκκίνισμα προσώπου ή χλόμιασμα), το αναπνευστικό σύστημα (αύξηση του ρυθμού αναπνοής, ρηχή αναπνοή, πόνος στο στήθος), το μυϊκό σύστημα (τικ), το ενδοκρινικό σύστημα (έκκριση αδρεναλίνης), το γαστρεντερικό σύστημα (διάρροια, ναυτία, κοιλιακός πόνος) και το δέρμα (εξανθήματα). Άλλα σωματικά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, η αϋπνία, οι εφιάλτες, η συχνουρία, η δυσκολία συγκέντρωσης, οι διαταραχές διατροφής, η ονυχοφαγία κ.λ.π.

 
Ο ρόλος της οικογένειας
 
Η συμβολή των γονέων στην διαχείριση του άγχους των παιδιών είναι πολύ σημαντική, σύμφωνα με την κυρία Κοκότη, καθώς μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει ο υποψήφιος να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του και να εξελιχθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.
 
Η στήριξη των γονιών θα πρέπει να εκφράζεται εμπράκτως είτε με βοήθεια στην οργάνωση της μελέτης, είτε με ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτο-αποτελεσματικότητας του παιδιού. Η επικοινωνία γονέα – παιδιού, για να είναι γόνιμη, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται όχι μόνο από επαρκή χρόνο ή προσοχή, αλλά και από ευαισθησία και κατανόηση στις ανάγκες του παιδιού, αναφέρει η κυρία Κοκκότη. Οι γονείς θα χρειαστεί να δημιουργήσουν ευκαιρίες για συζήτηση, παράλληλα όμως να σεβαστούν και την ανάγκη του εφήβου να απομονώνεται ή να μοιράζεται τις ελεύθερες στιγμές του με τους συνομηλίκους. Και κυρίως, μη διστάσουν να απευθύνουν ευθέως ερωτήματα στο παιδί, όπως «ποιες είναι οι σκέψεις σου;», «ποια είναι τα συναισθήματά σου;», «πώς μπορεί η στάση μου να σε αγχώνει;», «με ποιο τρόπο θα ήθελες να σε βοηθήσω;».
 
Μια αποτελεσματική τεχνική, που συστήνει η ειδικός, είναι η στρατηγική επίλυσης προβλήματος, κατά την οποία ο μαθητής καθορίζει το πρόβλημα (π.χ. «δύο διαγωνίσματα την ίδια ημέρα»), εντοπίζει όλες τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις, εκτιμά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, επιλέγει την καλύτερη και αξιολογεί τα αποτελέσματα.
 
Σημαντικά συμβάλει, επίσης, στη διαχείριση του άγχους η συστηματική ιεράρχηση των καταστάσεων που προκαλούν άγχος και η σταδιακή αντιμετώπιση τους. Επιπλέον, η αυτοπαρατήρηση μέσω ενδεχομένως της τήρησης ενός ημερολογίου συμβάλει στον εντοπισμό και στη διερεύνηση των αιτιολογικών παραγόντων που οδηγούν στην εκδήλωση του άγχους εξετάσεων. Στην πορεία ο μαθητής θα προσπαθήσει να αντικαταστήσει τις αρνητικές σκέψεις του σχετικά με τις εξετάσεις με σκέψεις πιο ρεαλιστικές.
 
Περαιτέρω τεχνικές είναι η απόσπαση της σκέψης μέσω ευχάριστων δραστηριοτήτων, η εκπαίδευση στην αυτό-καθοδήγηση, η εκπαίδευση στη χαλάρωση και η άσκηση στη φαντασία με σκοπό της προετοιμασία του μαθητή για την αντιμετώπιση της εξέτασης.
 
Γραμμή επικοινωνίας
 
Η διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα για το παιδί «Σπύρος Δοξιάδης» εκτιμώντας ότι είναι αναγκαίος ο χειρισμός του άγχους τόσο των παιδιών όσο και των γονέων τις ημέρες των εξετάσεων, θα διατηρήσει κατά την περίοδο των εξετάσεων Γραμμή επικοινωνίας από τις 9 το πρωί μέχρι τις 3 το απόγευμα στο τηλέφωνο 210 9232347 (παιδοψυχίατρος κυρία Τζένη Σουμάκη) .