Μίνι κρίση Ελλάδας-Βουλγαρίας: Ένα λιοντάρι στη Σόφια ξυπνάει μνήμες «Μεγάλης Βουλγαρίας»

Οι εμμονές του Βούλγαρου υπουργού Εθνικής Άμυνας Κραζιμίρ Καρακατσανόφ, απειλούν να προκαλέσουν διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Αθήνα και στην Σόφια. Η τελευταία πρωτοβουλία του Καρακατσανόφ, ηγέτη του βουλγαρικού εθνικιστικού κόμματος VMRΟ που συμμετέχει στην κυβέρνηση Μπορίσοφ, να στήσει εκ νέου παλαιότερο μνημείο που παραπέμπει στη «Μεγάλη Βουλγαρία» της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (1878), διχάζει τη βουλγαρική κυβέρνηση και προκαλεί αντιδράσεις στις γειτονικές χώρες.

Πρόκειται για το «Λέοντα του Αγίου Στεφάνου», που τοποθετήθηκε εκ νέου μπροστά από το Εθνικό Παλάτι Πολιτισμού στο κέντρο της Σόφιας, το οποίο βρισκόταν και πριν το 1977 στην ίδια θέση αλλά είχε αποσυρθεί από το κομμουνιστικό καθεστώς της εποχής.

Το μνημείο αποτελείται από ένα χάλκινο λιοντάρι, που με το αριστερό του πόδι κρατάει ασπίδα πάνω στην οποία υπάρχει χαραγμένος χάρτης που εικονίζει την Βουλγαρία στα όρια της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που συμπεριλαμβάνει εδάφη της Ελλάδας, της Σερβίας, της πΓΔΜ, της Ρουμανίας και της Αλβανίας.

Υποβαθμίζει η βουλγαρική κυβέρνηση

Σύμφωνα με δηλώσεις της Βουλγάρας υπουργού Εξωτερικών Αικατερίνας Ζαχαρίεβα, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη ζητήσει προφορικές εξηγήσεις για το προκλητικό μνημείο. Η ίδια ωστόσο, έσπευσε να ξεκαθαρίσει κατηγορηματικά πως δεν τίθεται ζήτημα αξιώσεων της Βουλγαρίας σε εδάφη γειτονικών κρατών, τονίζοντας πως η Ελλάδα θεωρείται «στρατηγικός εταίρος» 

«Η Ελλάδα αποτελεί στρατηγικά σημαντικό εταίρο μας και δεν πιστεύω πως το μνημείο αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την κοινή μας σχέση. Επιπλέον, αυτό το μνημείο αυτό βρισκόταν εδώ και πολλά χρόνια μπροστά στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας και απλά τοποθετήθηκε εκ νέου στην παλαιά του θέση. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί αξίωση της Βουλγαρίας για αλλαγή  εδαφικών ορίων στα Βαλκάνια» δήλωσε συγκεκριμένα η επικεφαλής της βουλγαρικής διπλωματίας.

Επιχειρώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, ο Βούλγαρος υπουργός Εθνικής Άμυνας Κραζιμίρ Καρακατσανόφ, υποστήριξε –πάλι προκλητικά-  πως τα εδάφη που εικονίζει ο επίμαχος χάρτης  του μνημείου, «Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Σαν Στεφάνου ήταν μέρος της Βουλγαρίας και  όχι της Ελλάδας, της πΓΔΜ, της Σερβίας ή οποιουδήποτε άλλου». Βέβαια ο ηγέτης του εθνικιστικού VMRO, παραγνωρίζει πως η «Μεγάλη Βουλγαρία» του Αγίου Στεφάνου, ουδέποτε ουσιαστικά εφαρμόστηκε και πως με την ίδια λογική και γειτονικές χώρες θα μπορούσαν να επικαλεστούν ανάλογες συνθήκες που διπλασίασαν εδαφικά τις εκτάσεις του, αλλά κατέληξαν –συνήθως μετά από τραγωδίες- στο χρονοντούλαπο της ιστορίας,
Ο ιστορικός και διευθυντής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου της Βουλγαρίας, Μπόζινταρ Ντιμιτρόφ, έκανε λόγο για «ανακατασκευή ενός παλαιού μνημείου» επισημαίνοντας πως την ίδια ώρα στην Ελλάδα, υπάρχουν δεκάδες μνημεία και δρόμοι αφιερωμένοι στον … «Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο»

Μια Συνθήκη που δεν ίσχυσε ποτε

Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου υπογράφηκε στις 3/3/1878,  στο ομώνυμο προάστιο της Κωνσταντινούπολης, μεταξύ της Ρωσικής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας, θέτοντας τέρμα στον Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο του 1877 – 1878.  

Στο πλαίσιο της Συνθήκης η Τουρκία έχανε το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών της εδαφών, υπέρ κυρίως της Βουλγαρίας που ανακηρυσσόταν μεγάλη αυτόνομη Ηγεμονία, στην οποία περιέρχονταν όλα τα εδάφη μεταξύ Δούναβη και Ροδόπης, το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και ολόκληρη η κοιλάδα του Αξιού

Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ανέτρεπε πλήρως την ισορροπία δυνάμεων που είχε επιβληθεί στην Ανατολή κατά τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, προκαλώντας την αντίδραση των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων. Τελικά τρεις μήνες αργότερα (13/6/1878) η Ρωσία αναγκάστηκε να δεχτεί τη σύγκληση συνεδρίου στο Βερολίνο, με κύριο στόχος την αναθεώρηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που ουσιαστικά δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου αρχικά αποτέλεσε θρίαμβο του Πανσλαβισμού στη Βαλκανική χερσόνησο, αλλά ουσιαστικά κατέληξε στην καταστροφή της ίδιας της Ηγεμονίας της Βουλγαρίας, όπως αποδείχθηκε από τον  Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο έως και τον Β΄ Π.Π.