Ο πλέον αντιπροσωπευτικός εικαστικός της γενιάς του «φτερουγίζει» τις νέες του δημιουργίες δίπλα στο αεράκι των έργων του Αλέκου Φασιανού. Και η έκθεσή του είναι από εκείνα που κάνουν όμορφη την Αθήνα μες στο καλοκαίρι
Πουκάμισο και παντελόνι Sease, attica, The Department Store
Είναι βραβευμένος, ναι· πολλές φορές. Αλλά τόσα κι άλλα τόσα αν ανακαλύψετε για τον Πάνο Προφήτη, τίποτα και κανένας δεν θα μπορούσε να μεταδώσει την αίσθηση ότι το πέλαγος βρέχει τα σωθικά σου την ώρα που κάνεις βαρκάδα ανάμεσα στα έργα του. Η νέα του έκθεση «Το Φτερούγισμα της Γραμμής | Διάλογος με τον Αλέκο Φασιανό» ήταν απλώς η αφορμή να γνωρίσουμε έναν εξαιρετικά ωραίο, κουλ τύπο. Γνωρίστε τον κι εσείς και, κυρίως, νιώστε τους «διαλόγους» του στο Μουσείο «Αλέκος Φασιανός».
GALA: Υπάρχει κάποιο έργο σας που λειτουργεί ως καθρέφτης ενός έργου του Αλέκου Φασιανού; ΠΑΝΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ: Ναι, κατά κάποιον τρόπο υπάρχει. Είναι το «Biker (2025)», ένα έργο που δημιούργησα ειδικά για την έκθεση. Ουσιαστικά είναι ένα γλυπτό επηρεασμένο από τις φιγούρες των ποδηλατών που συχνά απεικόνιζε ο Φασιανός, κυρίως θηλυκές, που ποδηλατούν και ταυτόχρονα καπνίζουν, με τον καπνό και τα μαλλιά να ανεμίζουν στον αέρα. Αντανακλά τη σχέση μηχανής (ποδήλατο), ανθρώπου και φωτιάς (τσιγάρο - καπνός), προβάλλοντας μια εικόνα ελευθερίας και χειραφέτησης. Οι ποδηλάτες με τα σύννεφα καπνού μοιάζουν με ατμομηχανές. Η σύνθεση φαντάζει κάπως σαγηνευτική και προκλητική, ειδικά σήμερα, καθώς αντιπαραθέτει το τσιγάρο με το αθλητικό σώμα, μια εικόνα σε ρήξη με τα σύγχρονα πρότυπα εμπορευματοποιημένης πολιτικής ορθότητας που προωθούν αψεγάδιαστα σώματα, χωρίς ελαττώματα και πάθη, χωρίς τις βλαβερές συνήθειες του καπνού. Ωστόσο, σε μια εποχή όπου η φτώχεια, οι πόλεμοι και οι διακρίσεις μπορεί να είναι πιο καταστροφικές, το τσιγάρο πάνω στο ποδήλατο αποκτά άλλη διάσταση.
Πουκάμισο, C&A
G.: Τα προσωπεία που δημιουργείτε είναι μήπως μια προσπάθεια να αποκαλύψετε κάτι ή να αποκρύψετε κάτι; Π.Π.: Στη δουλειά μου το προσωπείο είναι ένα εργαλείο προβολής πολιτικών, ανθρωπολογικών και φιλοσοφικών ζητημάτων. Το προσωπείο ή αλλιώς μάσκα είναι αντικείμενο που εμφανίζεται σχεδόν σε όλους τους πολιτισμούς, ενώ στον δικό μας υπάρχει μια βαθιά σχέση που εδραιώνεται από το αρχαίο δράμα και τις τελετουργίες μέχρι τις αποκριάτικες γιορτές. Στην κωμωδία, ιδιαίτερα στον Αριστοφάνη, το «πρόσωπον» αποτελεί το πιο εκτεθειμένο μέρος του σώματος, όχι μόνο στη θέα, αλλά και σε όλων των ειδών τα άτοπα και γελοία ατυχήματα. Αυτά τα κεφάλια, λοιπόν, αν τα αντιστρέψεις, ανακαλύπτεις ότι είναι κενά από πίσω, αποκαλύπτοντας την πλαστή φύση τους που είναι θεατρική και υποκριτική. Για να παραφράσω αλληγορικά κάπως αυτό που με ρωτάτε, τα προσωπεία που κάνω αποκαλύπτουν κάτι αποκρύπτοντας.
«Ο διάλογος είναι απαραίτητος για να μάθουμε να συνυπάρχουμε με το διαφορετικό, το “άλλο”, το περίεργο»
G.:Η δουλειά σας αντλεί από έναν συνδυασμό επιρροών: αρχαία Ελλάδα, βυζαντινή τέχνη, Πικάσο, Γκόγια, Alien. Τι τα ενώνει μέσα σας; Π.Π.: Νομίζω ότι κατά κάποιον περίεργο τρόπο όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους, αλλά και με το παρόν. Στην τέχνη υπάρχει κάπως μια γραμμική εξέλιξη και το ένα ρεύμα έδωσε τη σκυτάλη στο επόμενο διατηρώντας κάποια στοιχεία από το προηγούμενο. Εννοείται ότι όλη αυτή η εξέλιξη συνδυαζόταν με μια κοινωνική ή πολιτική αλλαγή, αλλά σίγουρα μπορούμε να δούμε συνδέσεις της ελληνιστικής τέχνης με την πρώιμη περίοδο της βυζαντινής (από τα ψηφιδωτά μέχρι την τελετουργία), ακόμα και στον Πικάσο και σε άλλους μοντερνιστές ζωγράφους εντοπίζουμε ποιότητες της κυκλαδικής τέχνης ή, όπως αποκαλούνταν τότε, primitive art/naïve art. Στα ύστερα έργα του Γκόγια υπάρχει έντονα αυτό το μυθολογικό στοιχείο-κληροδότημα της ελληνιστικής τέχνης, αλλά και το Alien μπορεί να συνδέεται με τον Γκόγια και με όλα τα παραπάνω. Oπως και να ’χει, γεννήθηκα στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και η κουλτούρα των ταινιών sci-fi και των κόμικς είχε έντονη παρουσία, οπότε η επιστημονική φαντασία μού ασκεί γοητεία.
Πουκάμισο και παντελόνι Gant, attica The Department Store
G.: Ποια είναι η κυρίαρχη αίσθηση στο εργαστήριό σας όταν δουλεύετε μόνος, απομονωμένος από τον έξω κόσμο; Π.Π.: Η αίσθηση είναι λίγο χαοτική. Δηλαδή στο εργαστήριο, ειδικότερα όταν φτιάχνω ένα έργο, επικρατεί κατάσταση εκρηκτικότητας και αταξίας: διασκορπισμένα υλικά, προσχέδια και εργαλεία, τα οποία, αφού τελειώσει το πρότζεκτ, θα πρέπει να μπουν σε μια τάξη ώστε να ξεκινήσει το επόμενο. Κάποιες φορές νιώθω ότι το εργαστήριο είναι μια σπηλιά, άλλες φορές μεταμορφώνεται σε κάτι πιο ζωντανό και θορυβώδες. Προσπαθώ να μην είμαι εντελώς αποκομμένος από τον έξω κόσμο.
Μου αρέσει να έχω επαφή με τη γειτονιά και τους ανθρώπους της. Με ενδιαφέρει να κάνω συνεργασίες εκτός του πλαισίου του εργαστηρίου, με χορογράφους, περφόρμερ και άλλους δημιουργούς. Αυτές οι συνεργασίες συχνά με πάνε σε νέα μονοπάτια ανακαλύπτοντας καινούρια πράγματα.
G.: Eχει υπάρξει έργο σας που όταν το ολοκληρώσατε σας ξάφνιασε, σαν να το είχε δημιουργήσει κάποιος άλλος μέσα από εσάς; Π.Π.: Νομίζω ότι αυτό το ξάφνιασμα, η αίσθηση ότι σε κάποια στάδια της κατασκευής ενός έργου μπαίνεις σε αχαρτογράφητα νερά, είναι πολύ σύνηθες σε μια μεγάλη μερίδα δημιουργών. Γενικά, όταν ξεκινάω ένα έργο, κάνω έρευνα, σχεδιάζω, μαζεύω αναφορές. Αλλά όταν έρχεται η στιγμή να το φτιάξω, δεν ακολουθώ πιστά όλη αυτή την προεργασία· αφήνω ένα παράθυρο ανοιχτό στο απρόσμενο και το συγκυριακό. Μπορεί να ακούγεται μεταφυσικό, αλλά συχνά νιώθω ότι διακατέχομαι από μια τρίτη δύναμη. Μετά κοιτάω τα χέρια μου και αντιλαμβάνομαι ότι είμαι εγώ αυτός που φτιάχνει το έργο. Αστειεύομαι, βέβαια!
G.: Πότε καταλάβατε όχι ότι σας αρέσει η τέχνη, αλλά ότι τη χρειάζεστε για να συνεχίσετε; Π.Π.: Νομίζω, το κατάλαβα ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια στην ΑΣΚΤ. Οι πιο δύσκολες περίοδοι στη ζωή μου ήταν όταν δεν μπορούσα να κάνω αυτό που ονομάζουμε «τέχνη». Ωστόσο, για να συνεχίσεις, χρειάζονται κι άλλα πράγματα, όπως η τόλμη, η τύχη, το πείσμα μπροστά στην αποτυχία και πολλά άλλα.
Πουκάμισο και παντελόνι Sease, attica, The Department Store. Sneakers, Adidas
G.: Ποια πλευρά του εαυτού σας προσπαθείτε να καταλάβετε ή να συμφιλιώσετε κάθε φορά που ξεκινάτε ένα νέο έργο; Π.Π.: Πλέον έχω μεγαλώσει και έχω συμφιλιωθεί με ορισμένες πλευρές του εαυτού μου. Θέλω να πω ότι δεν χρειάζεται να είσαι συμφιλιωμένος με τον εαυτό σου ή να τον κατανοήσεις απόλυτα για να κάνεις ένα έργο. Πολλές φορές ακόμα και τα έργα που κάνω είναι προβολές σκέψεων που απεχθάνομαι ή είναι οι αντι-ήρωες μιας αφήγησης, καινά δαιμόνια που παίρνουν σάρκα και οστά.
«Μου αρέσει όταν ο θεατής αγγίζει τα έργα μου. Τα περισσότερα είναι γλυπτά, οπότε η αφή είναι πολύ σημαντική»
G.:Υπάρχει κάποια παιδική ανάμνηση ή αντικείμενο που νιώθετε ότι επανέρχεται στο έργο σας, σαν φάντασμα; Π.Π.: Eχω διάφορες παιδικές αναμνήσεις που κάπως επανέρχονται στη δουλειά μου, κυρίως αυτή η αίσθηση του παιχνιδιού. Αυτή η διάθεση νομίζω ότι είναι πολύ σημαντική για την παραγωγή ενός έργου. Το παιχνίδι με τα υλικά και ο πειραματισμός είναι πολύ βασικά για τη διαδικασία. Αν χαθεί αυτή η παιδική περιέργεια και παρόρμηση, τότε γίνεται μια ορθολογική, αποστειρωμένη διαδικασία, και αυτό το θεωρώ αδιάφορο. Υπάρχει ένα κέντημα σαν πείραμα που είχε κάνει η μητέρα μου με τον θείο μου όταν ήταν έφηβοι. Αυτό το εργόχειρο υπήρχε πάντα στο σπίτι. Τώρα το έχω μεταφέρει στο δικό μου σπίτι και πρόσφατα παρατηρούσα την εικονογραφία του, τα σχέδιά του. Πρόσεξα ότι κατά κάποιον τρόπο ό,τι κάνω στα έργα μου ήταν ήδη εκεί: τα πρόσωπα, οι επαναλήψεις των μορφών, οι φυτολογικές παραστάσεις, οι συμβολισμοί. Eνιωσα ότι τα μοτίβα του έχουν χαραχθεί στο υποσυνείδητό μου. Μπορεί αυτό το εργόχειρο να είναι ένα φάντασμα που ήταν πάντα εκεί, με συνόδευε και το αντιλήφθηκα όταν το παρατήρησα πιο έντονα.
Πουκάμισο Amiri και παντελόνι BOSS, attica, The Department Store
G.: Αισθάνεστε ποτέ ότι ο θεατής παρεμβαίνει στα έργα σας με τη δική του ανάγνωση; Και αν ναι, σας ενοχλεί ή σας γοητεύει αυτό; Π.Π.: Θα ήθελα ο θεατής να παρεμβαίνει στα έργα μου. Oταν κάνω μια εγκατάσταση, θέλω ο θεατής να γίνεται μέρος αυτής. Τον θεωρώ πολύ σημαντικό, μέσα από το βλέμμα του τα έργα ενεργοποιούνται. Είναι σαν τα βιβλία: όταν τα ανοίξουμε και τα διαβάσουμε, τότε ζωντανεύουν. Ουσιαστικά, τα έργα που κάνω δεν θέλω να είναι απόλυτα κλειστά. Επιδιώκω από τον θεατή να ενώσει τα κομμάτια και να κάνει τους δικούς του συνειρμούς. Δεν με ενοχλεί να αγγίζει τα έργα μου, τα περισσότερα είναι γλυπτά, οπότε η αφή είναι πολύ σημαντική. Είναι ωραίο να νιώθουμε ένα έργο με όλες μας τις αισθήσεις.
G.: Αν ο επισκέπτης φεύγοντας από την έκθεσή σας στο Μουσείο «Αλέκος Φασιανός» κρατούσε μόνο ένα συναίσθημα, ποιο θα θέλατε να είναι αυτό; Π.Π.: Θα ήθελα να κρατήσει το συναίσθημα της συνύπαρξης μέσα από τον διάλογο. Εμείς, στην έκθεση, το αποτυπώσαμε μέσα από ένα εικαστικό πλαίσιο, τονίσαμε ότι η τέχνη συχνά δεν έχει απόλυτα κλειστά όρια. Είναι πολύ σχετικό το τι θεωρούμε σύγχρονο και πώς έργα από το παρελθόν μπορεί να είναι ακόμα επίκαιρα. Βέβαια, αυτή τη σκέψη είναι καλό να την κρατήσουμε και σε κοινωνικό επίπεδο: είναι απαραίτητος ο διάλογος για να μάθουμε να συνυπάρχουμε με το διαφορετικό, το «άλλο», το περίεργο, το αντιθετικό, ώστε να αποφύγουμε την πόλωση και την αποξένωση ◆
info
Εκθεση «Το Φτερούγισμα της Γραμμής | Διάλογος με τον Αλέκο Φασιανό», έως 14/9, Μουσείο «Αλέκος Φασιανός» (Νεοφύτου Μεταξά 15, τηλ.: 210 8819079).
ig: @panosprofitis
Grooming: Ελευθερία Σαββοπούλου. Βοηθός Styling: Ελένη Εξάρχου. Βοηθός Φωτογράφου: Αλεξ Αλεξανδρής. Ευχαριστούμε το Μουσείο Αλέκος Φασιανός (Νεοφύτου Μεταξά 15, Αθήνα, alekosfassianos.gr) για τη φιλοξενία της φωτογράφησης
