Η Καρέτα-Καρέτα… επιλέγει Ελλάδα

Η Καρέτα-Καρέτα είναι το μοναδικό από τα τρία είδη θαλάσσιας χελώνας στη Μεσόγειο που αναπαράγεται στην Ελλάδα. Παρόλο που όλο το χειμώνα κολυμπάει σε μακρινές θάλασσες και ωκεανούς, τέλη Μαΐου οι θηλυκές ξαναγυρνούν στην παραλία που γεννήθηκαν για να αφήσουν τα αυγά τους.

Η Καρέτα-Καρέτα ωοτοκεί σε όλη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο (Λιβύη, Τυνησία, Ιταλία κλπ) αλλά το 60% του πληθυσμού της επισκέπτεται τις ελληνικές ακτές. Η πανέμορφη αυτή χελώνα που έχει κατά μέσο όρο 90 κιλά βάρος και 1 μέτρο μήκος ακολουθεί την ίδια διαδρομή εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, από την εποχή των δεινοσαύρων.

Τώρα το καλοκαίρι, δεν είναι απίθανο οι ταξιδιώτες να συναντήσουν κάποια χελώνα ή να βρεθούν σε μία παραλία που έχει αποθέσει τα αυγά της, μιας και η καρέτα-καρέτα ωοτοκεί σε πολλές παραλίες στη νοτιοδυτική Ελλάδα, κυρίως στη Ζάκυνθο, την Πελοπόννησο και την Κρήτη.

«Φέτος, η ωοτοκία ξεκίνησε στις 28 Μαϊου», ενημερώνει με δηλώσεις του στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο διευθυντής του Συλλόγου Προστασίας για τη Θαλάσσια Χελώνα «Αρχέλων», Θόδωρος Μπένος-Πάλμερ, και συμπληρώνει, «θα διαρκέσει 60 ημέρες. Οι χελώνες ζευγαρώνουν στον κόλπο που βρίσκεται η παραλία που ξεκίνησαν τη ζωή τους. Οι θηλυκές βγαίνουν ανά 15 μέρες και φτιάχνουν από μία φωλιά μέσα στην άμμο, όπου θάβουν περίπου 110 αβγά. Κάθε χελώνα αφήνει περίπου 3 φωλιές, οπότε μόνο 3 φορές βγαίνει στη στεριά. Στη ζεστή άμμο επωάζονται τα αβγά μέχρι αρχές Σεπτέμβρη, από όπου θα ξεμυτίσουν κάποιο βράδυ τα χελωνάκια οδηγούμενα από το φως της θάλασσας με κατεύθυνση το νερό».

Η χελώνα καρέτα-καρέτα θεωρείται είδος προς εξαφάνιση και προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης, καθώς και από τη συνθήκη CΙΤΕS για τον έλεγχο του εμπορίου ειδών απειλούμενων με εξαφάνιση. Πριν από 80 χρόνια, ο πληθυσμός της ξεπερνούσε τις 50.000. Σήμερα, με βία φθάνει τις 4.000 παγκοσμίως.

Οι χελώνες Καρέτα-Καρέτα έχουν μεγάλη θνησιμότητα. Από τα 1.000 αυγά, μόνο το ένα θα επιστρέψει ως ενήλικο. Οι απειλές που δέχονται είναι και φυσικές αλλά και ανθρωπογενείς. Από τη μία γίνονται εύκολη βορά σε ζώα, πουλιά και ψάρια, και από την άλλη κινδυνεύουν από τη ρύπανση της θάλασσας και την τουριστική ανάπτυξη στις παραλίες ωοτοκίας.

Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν οι πλαστικές σακούλες, τις οποίες νομίζουν για τσούχτρες, τις τρώνε και πεθαίνουν, καθώς και τα δίχτυα που πετούν οι ψαράδες, μένουν στο βυθό και μπλέκονται οι χελώνες.

Ο κ. Μπένος-Πάλμερ αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ότι «στις παραλίες που υπάρχει προστασία της χελώνας και εποπτεία από εθελοντές ο πληθυσμός παραμένει ή στάσιμος, πχ στη Ζάκυνθο (κόλπος Λαγανά), ή αυξάνεται, όπως στην Πελοπόννησο (κόλποι Κυπαρισσίας, Λακωνικού και Κορώνη). Στην Κρήτη (κόλποι Ρεθύμνου, Χανίων και Μεσσαράς) δυστυχώς καταγράφουμε συνεχή ετήσια μείωση των φωλιών. Όλη σχεδόν η παράκτια ζώνη της Νοτιοδυτικής Ελλάδας δέχεται χελώνες που γεννούν. Οι ντόπιοι παρέχουν μεγάλη υποστήριξη αν επικοινωνούν μαζί μας. Συχνά δημιουργούνται και ομάδες εθελοντών».

Τα φώτα αποπροσανατολίζουν τις ενήλικες χελώνες αλλά και τους νεοσσούς. Η συμπίεση της άμμου από τα τροχοφόρα, οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες ακόμα και τα κάστρα στην άμμο σε παραλία ωοτοκίας μπορούν να αποβούν μοιραία για τα νέα χελωνάκια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, όπως μας πληροφορεί ο κ. Μπένος-Πάλμερ ότι «οι χελώνες αφού ωριμάσουν σεξουαλικά σε ηλικία 25 χρονών επιστρέφουν στην παραλία που γεννήθηκαν. Από εκεί και πέρα θα ξαναγυρνούν κάθε 2 ή 3 χρόνια. Αν η παραλία έχει “τσιμεντοποιηθεί”, ή βρουν εμπόδια (ομπρέλες, φώτα κλπ) δεn πάνε στη διπλανή ακτή, κάνουν στροφή για τη θάλασσα, αφήνουν τα αυγά εκεί και αυτά χάνονται. Είναι συγκινητικό πώς αποτυπώνουν στα αισθητήρια όργανά τους τη συγκεκριμένη παραλία. Αυτό επιτυγχάνεται από τον μαγνητισμό της γης και με τη γεύση που έχουν τα ρεύματα του κόλπου και η άμμος».

Κάποιες περιοχές λαμβάνουν μέτρα προστασίας, όπως ο δήμος Ρεθύμνου που έχει βάψει τις λάμπες στην παραλιακή από τη μία πλευρά για να μην αντανακλά το φως και αποπροσανατολίζονται τα χελωνάκια. Ή στα Μάταλα που το βράδυ τα ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις χαμηλώνουν ή και σβήνουν τα φώτα τους. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί τα χελωνάκια βγαίνουν μόνο το βράδυ για την πορεία τους προς τη θάλασσα και αν δουν φώτα στην ακτή τα ακολουθούν και τελικά πεθαίνουν στη στεριά.

Ο κ. Μπένος-Πάλμερ επισημαίνει ότι «ένα μεγάλο πρόβλημα αποτελεί ο καθαρισμός των παραλιών με τρακτέρ και γκρέιντερ. Ενώ υπάρχει εγκύκλιος του υπουργείου Περιβάλλοντος που απαγορεύει να μπαίνουν τροχοφόρα μετά την 1η Μαΐου, αγνοείται συστηματικά. Δυστυχώς οι λιγότερο ευαισθητοποιημένοι είναι οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης».

Σύμφωνα με τον σύλλογο «Αρχέλων» αν κάποιος βρεθεί σε μία παραλία και διακρίνει μικρές πατημασιές ή βρει σκαμμένη και ξανασκεπασμένη άμμο, πράγμα που υποδεικνύει φωλιά, θα πρέπει να υποψιαστεί ότι μπορεί να βρίσκεται σε παραλία με φωλιές νεοσσών.

Αν η φωλιά κινδυνεύει από τη διέλευση πεζών ή αυτοκινήτων τότε θα πρέπει να προστατευτεί με πασαλάκια, τοποθετημένα στα 2 μέτρα περιμετρικά της φωλιάς, τα οποία θα πρέπει να ενωθούν με σκοινί.

Αν τριγύρω βρίσκονται πέτρες ή άλλα εμπόδια που μπορεί να εμποδίσουν τα χελωνάκια στο δρόμο τους προς τη θάλασσα, θα πρέπει να απομακρυνθούν. Αν βρίσκεται σε σκιά (π.χ. κάτω από ομπρέλα), τότε θα πρέπει να απομακρυνθεί το σκίαστρο.

Σε περίπτωση που κάποιος βρει μία τραυματισμένη χελώνα, τότε σύμφωνα με τον «Αρχέλων»:

1. Θα πρέπει να μεταφέρει τη χελώνα σε ασφαλές μέρος μακριά από κόσμο, θόρυβο, ρεύματα και αέρα. Η μεταφορά γίνεται πάντα από το καβούκι (ποτέ από τα πτερύγια ή το κεφάλι), φροντίζοντας όταν ακουμπήσει στο έδαφος να μη διπλωθούν από κάτω τα πτερύγιά της.

2. Τους θερινούς μήνες καλό είναι τα τραύματα της χελώνας να σκεπάζονται με ένα υγρό ύφασμα. Η θερμοκρασία του χώρου δεν πρέπει να πέσει κάτω από τους 15 βαθμούς Κελσίου, ενώ δεν πρέπει η χελώνα να μπει στο θαλασσινό νερό, ιδιαίτερα όταν είναι τραυματισμένη στο κεφάλι ή εξαντλημένη, επειδή μπορεί να πνιγεί.

3. Αν έχει μπλεχτεί σε δίχτυα ή πετονιά, θα πρέπει να αφαιρεθούν πολύ προσεκτικά.

4. Θα πρέπει να ελεγχθούν όλα τα πτερύγια για τυχόν σήματα αναγνώρισης (tags) και θα πρέπει να κληθεί το Δίκτυο Διάσωσης στον αριθμό 210 8944444.