Επιτροπή Ανταγωνισμού: Οι στρεβλώσεις που διατηρούν χαμηλά τα επιτόκια καταθέσεων

Τέσσερις σημαντικές στρεβλώσεις στη λειτουργία της αγοράς τραπεζικών καταθέσεων εντοπίζει η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην ενδιάμεση έκθεσή της που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα. Παράλληλα καταθέτει και τέσσερις συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού ανοίγοντας πλέον έναν δημόσιο διάλογο με την κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείς.

Όπως υπογραμμίζει, παρά τις διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ κατά τα προηγούμενα έτη, η ελληνική αγορά δεν έχει μετακυλίσει αυτές τις μεταβολές στους καταθέτες με τρόπο αντίστοιχο άλλων χωρών της Ευρωζώνης, γεγονός που εξηγεί εν μέρει τα επίμονα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων.

Οι στρεβλώσεις

Στο επίκεντρο των διαπιστώσεων βρίσκεται η δομή της αγοράς, η οποία παραμένει ιδιαίτερα συγκεντρωμένη στα χέρια λίγων τραπεζών, με αποτέλεσμα οι ανταγωνιστικές πιέσεις να ασκούνται περιορισμένα. Αυτό, σε συνδυασμό με τα υψηλά εμπόδια εισόδου για νέους παίκτες, μειώνει τα κίνητρα για πιο ελκυστικές αποδόσεις προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Την ίδια στιγμή, η Επιτροπή σημειώνει ότι η μετακύλιση των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής στα καταθετικά προϊόντα γίνεται με σαφή χρονική καθυστέρηση και μικρότερη ένταση από το αναμενόμενο, στερώντας ουσιαστικό όφελος από τους καταθέτες.

Ένας ακόμη παράγοντας που ενισχύει τις στρεβλώσεις είναι η χαμηλή κινητικότητα των πελατών. Σύμφωνα με την έκθεση, οι περισσότεροι καταθέτες εξακολουθούν να παραμένουν στην τράπεζά τους ακόμη και όταν υπάρχουν πιο ανταγωνιστικές επιλογές. Αυτή η αδράνεια συντηρεί το υπάρχον καθεστώς και επιτρέπει στις συστημικές τράπεζες να διατηρούν χαμηλά επιτόκια χωρίς να κινδυνεύουν με απώλεια μεριδίου αγοράς. Παράλληλα, το υψηλό κόστος ευκαιρίας οδηγεί αρκετούς αποταμιευτές να στραφούν σε εναλλακτικές μορφές επένδυσης, γεγονός που έχει συνέπειες στη ρευστότητα και στη συνολική δυναμική των καταθέσεων.

Προτάσεις

Απέναντι σε αυτές τις στρεβλώσεις, η Επιτροπή καταθέτει μια σειρά προτάσεων. Στόχος είναι να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, είτε μέσω της ενδυνάμωσης μικρότερων τραπεζών και εναλλακτικών παρόχων, είτε μέσω διευκολύνσεων για νέες εισόδους στην αγορά. Συγκεκριμένα προτείνει:

• Ενίσχυση ανταγωνισμού μέσω νέων εισόδων και επεκτάσεων (π.χ. Attica/Credia Bank, συνεταιριστικές τράπεζες, Viva Bank), με στόχο την πίεση για καλύτερα επιτόκια.

• Δημιουργία κρατικών αποταμιευτικών λογαριασμών τύπου Livret A/LEP (γαλλικό μοντέλο), με κρατικά καθοριζόμενο επιτόκιο, ως συμπληρωματικό εργαλείο χρηματοδότησης του κρατικού προϋπολογισμού και ενίσχυσης αποδόσεων για μικροκαταθέτες, με την επιφύλαξη αξιολόγησης της δυνατότητας εφαρμογής και της σχετικής δημοσιονομικής αποτελεσματικότητας.

• Ανάπτυξη γνήσιων αποταμιευτικών προϊόντων (π.χ. fidelity premium όπως στο Βέλγιο), που επιβραβεύουν τη διακράτηση κεφαλαίων με προνομιακό επιτόκιο, προσφέροντας ισορροπία μεταξύ απόδοσης και ευελιξίας έναντι της ισχύουσας κατάστασης.

• Αύξηση κινητικότητας καταθετών με καλύτερη ενημέρωση και σύγκριση επιτοκίων (δημοσιεύσεις ΤτΕ, ιστοσελίδες σύγκρισης), απλοποίηση/προώθηση της «αλλαγής παρόχου», πιθανή επέκτασή της σε επιχειρήσεις και μακροπρόθεσμα διερεύνηση φορητότητας αριθμού λογαριασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πλέον η Επιτροπή ανοίγει έναν ευρύτερο διάλογο για τις αλλαγές που απαιτούνται ώστε η ελληνική αγορά καταθέσεων να λειτουργήσει πιο ανταγωνιστικά και να προσφέρει υψηλότερες αποδόσεις. Η τελική έκθεση, που θα ακολουθήσει μετά τη δημόσια διαβούλευση, αναμένεται να προσδιορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια τα μέτρα που μπορούν να υιοθετηθούν, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες μιας αγοράς που εξακολουθεί να κινείται σε επίπεδα χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου.