Oι μελαγχολικοί άγγελοι επί της Γης, οι μοναχικοί χαρακτήρες, τα σύμβολα μιας Αμερικής χαοτικής: η μεγαλειώδης έκθεση στο Μουσείο Τέχνης της Βόννης μάς ξεναγεί στον ποιητικό κόσμο του Γερμανού σκηνοθέτη
Γράφει η Πηνελόπη Μασούρη
Οι φύλακες άγγελοι αποτέλεσαν κύριο μοτίβο σε ταινίες του, όπως στα «Φτερά του έρωτα» (1987)
Ο βραβευμένος σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας, φωτογράφος και παραγωγός βλέπει τον εαυτό του πρωτίστως ως «ταξιδιώτη», επομένως το Wim θα μπορούσε να σημαίνει ως ακρωνύμιο «Wenders in Μotion». Με την ευκαιρία των 80ών γενεθλίων του σπουδαίου καλλιτέχνη, η Bundeskunsthalle (Μουσείο Τέχνης της Βόννης) του αφιερώνει τη μεγαλειώδη και καθηλωτική έκθεση «W.I.M. The art of seeing», σε συνεργασία με το DFF, το Γερμανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, το Μουσείο Κινηματογράφου Φρανκφούρτης και το Ιδρυμα Βιμ Βέντερς.
Εργα του Βέντερς στο Bundeskunsthalle
Το Σίδνεϊ στα 80s από τον φακό του Γερμανού σκηνοθέτη
Εκτός από την καινοτόμο κινηματογραφική αφηγηματική του τέχνη, η έκθεση παρουσιάζει το πλήρες καλλιτεχνικό του έργο, συμπεριλαμβανομένων των φωτογραφιών του, των πρώιμων κολάζ και των σχεδίων του. Εγγραφα παραγωγής, σκηνικά αντικείμενα, κοστούμια σε οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, όπου ο Βέντερς αφηγείται ιστορίες από τους σταθμούς της φιλμογραφίας του. Περιλαμβάνει ταινίες-ορόσημα όπως «Η Αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι» (1972), «Η Αλίκη στις πόλεις» (1974), «Ενας Αμερικανός φίλος» (1977), «Παρίσι - Τέξας», που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1984, «Τα φτερά του έρωτα», που του χάρισε υποψηφιότητα για Οσκαρ το 1987, «Buena Vista Social Club» (1999), αλλά και το επίσης υποψήφιο για Οσκαρ «Υπέροχες μέρες» (2024).
«The Entire Family»
«Το ξενοδοχείο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων» (2000)
Ο Βιμ Βέντερς γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου 1945 στο Ντίσελντορφ. Το μεταπολεμικό τοπίο και η βιομηχανική κουλτούρα της περιοχής τον καθόρισαν από νεαρή ηλικία. Στο Ντίσελντορφ, 80% βομβαρδισμένο, όλα ήταν γκρίζα. Στην τέχνη είδε έναν καλύτερο κόσμο. Η αναζήτησή του ενισχύθηκε όταν ο πατέρας του τού χάρισε μια φωτογραφική μηχανή Leicina 8 χιλιοστών στην ηλικία των 12 χρόνων. Αποτύπωσε καμινάδες, τους γονείς του στις διακοπές, μια σχολική εκδρομή στο Βερολίνο. Σύντομα άρχισε να γυρίζει τις πρώτες του μυθοπλαστικές ταινίες με συμμαθητές. Σπούδασε Ιατρική και Φιλοσοφία, αλλά το κύριο ενδιαφέρον του ήταν η ζωγραφική.
Από την τρέχουσα έκθεση στη Βόννη
Στα γυρίσματα του «Παρίσι - Τέξας» (1984)
Το γκρίζο μεταπολεμικό τοπίο του Ντίσελντορφ τον καθόρισε. Στην τέχνη είδε έναν καλύτερο κόσμο
Το 1966 εγκαταλείπει τις ακαδημαϊκές του σπουδές για να γίνει ζωγράφος στο Παρίσι. Στη Cinémathèque Français είδε πάνω από χίλιες ταινίες. Ο κινηματογράφος έγινε συνέχεια της ζωγραφικής. Στο νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο Τηλεόρασης και Κινηματογράφου του Μονάχου (HFF) υποβάλλει αίτηση το 1967. Παράλληλα με τις σπουδές του, γράφει κριτικές ταινιών για εφημερίδες, συνοδεύει και καταγράφει τον ετοιμοθάνατο σπουδαίο σκηνοθέτη Νίκολας Ρέι, αποτίει φόρο τιμής στους πρωτοπόρους της πρώιμης ιστορίας του κινηματογράφου που έχουν σε μεγάλο βαθμό ξεχαστεί, παίρνει συνεντεύξεις από σκηνοθέτες όπως οι Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, Ζαν-Λικ Γκοντάρ, Σούζαν Σάιντελμαν, Στίβεν Σπίλμπεργκ. Σε νεανική ηλικία ήδη ζωγράφιζε αγγέλους εμπνευσμένος από το «Angelus Novus» του Πάουλ Κλέε. Λίγα χρόνια αργότερα, δημιούργησε μια κινηματογραφική εικόνα ενός αγγέλου. Χρησιμοποίησε τους φύλακες-αγγέλους ως κύριο μοτίβο σε ταινίες του, όπως στα «Φτερά του έρωτα» απεικονίζοντάς τους ως αγγελιοφόρους, ως πεσμένους αγγέλους που στάλθηκαν από τον Θεό στο Βερολίνο. Αόρατοι στους ανθρώπους -εκτός από τα παιδιά-, παλεύουν με την ύπαρξή τους και την πραγματικότητα της ζωής, δείχνουν ανθρώπινα συναισθήματα και «αφήνονται να πέσουν». Στη μελαγχολική και φιλοσοφική ατμόσφαιρα της ταινίας, οι άγγελοι επιλέγουν την αγάπη, αποφασίζουν να γίνουν άνθρωποι, αποποιούμενοι τη θεϊκή προστασία, αλλά βιώνοντας τη χαρά και το πάθος της ζωής. Το φτερό ενός αγγέλου αποτελεί μέρος του λογότυπου του Ιδρύματος Βιμ Βέντερς που σκοπό του έχει να προωθεί την επίγνωση και την ενσυνειδητότητα.
«Η Αλίκη στις πόλεις» (1974)
«Ενας Αμερικανός φίλος» (1977)
Τα φτερά ενός αγγέλου δεν θα μπορούσαν να λείπουν από μια έκθεση για τον Βιμ Βέντερς
Αν υπάρχει ένα κινηματογραφικό είδος που συνδέεται με το όνομά του, αυτό είναι το road movie
Αν υπάρχει ένα κινηματογραφικό είδος που συνδέεται άμεσα με το όνομά του, αυτό είναι το road movie. Τα μέρη που συναντά στα ταξίδια του τον εμπνέουν να αφηγείται ιστορίες. Χαρακτήρες περιπλανώμενοι, σε ένα εσωτερικό αλλά και ένα εξωτερικό ταξίδι, κυρίως άνδρες, όπως ο Ρούντιγκερ Φόγκλερ, alter ego του Βέντερς, φαινομενικά άσκοπα, ταξιδεύουν πολύ και μακριά -κυρίως με αυτοκίνητο- για να βρουν τον εαυτό τους και να ξεπεράσουν την αδυναμία τους να επικοινωνήσουν και να δημιουργήσουν δεσμούς. Επηρεάζονται από τα απέραντα τοπία της ερήμου, πόλεις φωτισμένες με νέον ή προάστια καλυμμένα με αιθάλη. Το 1991 ο Βέντερς γυρίζει την απόλυτη ταινία δρόμου, το «Μέχρι το τέλος του κόσμου», ένα πρότζεκτ που τον απασχολεί για χρόνια και τον μεταφέρει σε μέρη όπως η Βενετία, το Παρίσι, η Λισαβόνα, η Νέα Υόρκη, το Τόκιο, η Μόσχα και το Βερολίνο, καθώς και σε απομακρυσμένες περιοχές της Αυστραλίας. Η Αμερική γίνεται μια μυθική γη, προσφέροντας την υπόσχεση της ελευθερίας και της απεραντοσύνης, τη λαχτάρα για ταξίδι. Σύμβολά της όπως η Coca-Cola, οι πινακίδες μοτέλ σε έρημους αυτοκινητόδρομους, τα βενζινάδικα, οι φωτισμοί νέον, οι διαφημιστικές πινακίδες εμφανίζονται επανειλημμένα στις ταινίες και τις φωτογραφίες του. Βλέπει την αμερικανική κουλτούρα και την κινηματογραφική βιομηχανία από μέσα, βιώνει τη σκοτεινή της πλευρά, την ψευτιά που υποθάλπτει το καταναλωτικό της σύστημα. Νοσταλγεί την Ιαπωνία πολύ πριν καν πάει εκεί και ακολουθεί τα βήματα του δασκάλου του Οζου. Στην Ιαπωνία γυρίζει την ταινία «Υπέροχες μέρες» που κέρδισε πέρυσι στις Κάννες το βραβείο ανδρικής ερμηνείας με τον Κότζι Γιακούσο. Σήμερα, ο Βέντερς μοιράζεται τις γνώσεις του παγκοσμίως μέσα από διαλέξεις, masterclasses και συζητήσεις με το κοινό. Με το ίδρυμά του αισιοδοξεί να δοθεί η ευκαιρία της ανακάλυψης του εκτεταμένου και ποικίλου καλλιτεχνικού του έργου, μέσω νέων μορφών εμπειρίας, όπως με την τρέχουσα έκθεση στο Μουσείο Τέχνης της Βόννης Bundeskunsthalle ◆
info
«W.I.M. The art of seeing», Bundeskunsthalle, έως 11/1/26. bundeskunsthalle.de
