Η Ιστορία στο μικροσκόπιο

Η «δημόσια ιστορία» τόσο ως όρος όσο και ως πρακτική πρωτοεμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1970. Βασική της επιδίωξη ήταν η καταγραφή και η μελέτη του τρόπου πρόσληψης της Ιστορίας από την κοινωνία ή την πολιτεία αφενός, αφετέρου η δημιουργία έργου που να απευθύνεται στο ευρύ -μη εξειδικευμένο- κοινό.

Στην Ελλάδα η δημόσια ιστορία άρχισε να γίνεται συνείδηση πολύ πρόσφατα. Η αργοπορία οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, κυριότεροι εκ των οποίων θα μπορούσαν να θεωρηθούν η απομονωτική λογική που διέπει τη λειτουργία των πανεπιστημίων, η αρνητική διάθεση πολλών ακαδημαϊκών ιστορικών έναντι της «εκλαΐκευσης» του γνωστικού τους αντικειμένου, η εμπλοκή της Ιστορίας και της ιστοριογραφίας στην πολιτική-κομματική αντιπαράθεση, ο παρωχημένος τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας στη μέση εκπαίδευση κ.α.

Το ξέσπασμα της κρίσης ωστόσο, προκάλεσε όπως ήταν φυσικό ένα γενικό ενδιαφέρον για το παρελθόν. Η Ιστορία ως επιστήμη χρειάστηκε να κινηθεί άμεσα, να επιτελέσει τον πραγματικό της σκοπό, να προσφέρει εργαλεία κατανόησης ενός ταχύτατα κινούμενου κόσμου. Αποδείχθηκε απροετοίμαστη και μακριά νυχτωμένη για τους λόγους που προαναφέρθηκαν ενώ τον «χώρο» της στη δημόσια σφαίρα είχαν ήδη καταλάβει θεωρίες συνωμοσίας, μεταφυσικής και εμφυλιοπολεμικού τύπου αναλύσεις.

Οι hιστορισταί εμφανίστηκαν δειλά το 2014 και επισήμως το 2015. Είχε προηγηθεί μία συστηματική και αθόρυβη δουλειά δεκαετίας (από το 2004) σε ειδικά περιοδικά, εφημερίδες αλλά και blog. Η Ομάδα (αρχικώς και μετέπειτα Συνέργεια) καθιέρωσε τον όρο «δημόσια ιστορία» με μία σειρά συγκεκριμένων δραστηριοτήτων αλλά προχώρησε και στη θεωρητική του τεκμηρίωση. Επιδίωξη της η ανατροπή μιας εκ των πραγμάτων ξεπερασμένης αντίληψης για τη «χρήση» της Ιστορίας και η ουσιαστική ένταξη της στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Στα τέσσερα χρόνια της ύπαρξης τους, οι hιστορισταί έχουν εκπονήσει προγράμματα αξιοποίησης της πρωτογενούς ιστορικής έρευνας στους τομείς του πολιτισμού, της οικονομίας και της εκπαίδευσης. Μέλη τους έχουν συνεργαστεί με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, έχουν δραστηριοποιηθεί στην παραγωγή οπτικοακουστικού έργου (δύο ντοκιμαντέρ και μία σειρά ιστορικού περιεχομένου spots) με τη σύμπραξη φορέων όπως: Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας και COSMOTE TV, την αναβάθμιση μουσειακών-ιστορικών χώρων και αρχειακών συλλογών (Φ. Σ. Παρνασσός, Μουσείο Δρομοκαϊτείου Ψυχιατρικού Νοσοκομείου, Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού ΑΕ) , την παροχή περιεχομένου σε τεχνολογικές προσφερόμενες υπηρεσίες και στο (re)branding τοποθεσιών στο πλαίσιο ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού (Clio Muse, Flavours of Art/Food Chronicles, Δήμος Πάρου) και έχουν ξεκινήσει συνεργασίες με φορείς εκτός Ελλάδας (πανεπιστημιακά ιδρύματα και κινηματογραφικές παραγωγές).