Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Τα δημόσια οικονομικά στη χώρα έχουν ξεφύγει και η κυβέρνηση προτείνει περικοπές για να μαζέψει τα ελλείμματα, με αποτέλεσμα η κοινωνία να αντιδρά, το πολιτικό Κέντρο του Μακρόν να βυθίζεται και η αντιπολίτευση της Αριστεράς αλλά και της Ακροδεξιάς να ανεβαίνουν διαρκώς στις δημοσκοπήσεις.

Η Γαλλία έχει ένα από τα πιο γενναιόδωρα κράτη πρόνοιας στην Ευρώπη και έναν από τους μεγαλύτερους δημόσιους τομείς, οι οποίοι όμως κοστίζουν. Κι έτσι η χώρα έχει αναλογικά τις υψηλότερες κρατικές δαπάνες και την υψηλότερη φορολογία στην Ευρωζώνη.

Ο Εμανουέλ Μακρόν στα επτά χρόνια της προεδρίας του, παρότι εξελέγη ως μεταρρυθμιστής με κεντρικό σύνθημα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της γαλλικής οικονομίας και την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, δεν κατάφερε να τα «συμμαζέψει».
Η Γαλλία έχει φτάσει να είναι η τρίτη πιο υπερχρεωμένη χώρα στην Ε.Ε., αναλογικά, σε σχέση με το ΑΕΠ, μετά την Ελλάδα και την Ιταλία, ενώ η Κομισιόν έχει ενεργοποιήσει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.

Η Ε.Ε. στην ουσία ζητά από τη Γαλλία να μαζέψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και να οδηγηθεί στην παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος (περίσσευμα στον προϋπολογισμό προτού πληρωθούν οι τόκοι του χρέους, όπως κάνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια) ώστε να σταματήσει να αυξάνεται το δημόσιο χρέος.

Ο νέος πρωθυπουργός, Σεμπαστιάν Λεκορνί, που ανέλαβε καθήκοντα εν μέσω δακρυγόνων και διαδηλώσεων διαμαρτυρίας για τα οικονομικά μέτρα, πρέπει να παζαρέψει με τα κοινοβουλευτικά κόμματα και να «μαγειρέψει» τα μέτρα που δεν κατάφερε να περάσει ο προκάτοχός του, για να περάσουν από τη Βουλή.

Στο τραπέζι, όμως, είναι η πρόταση των Σοσιαλιστών για μικρότερη μείωση του ελλείμματος και αύξηση της φορολογίας με ετήσιο φόρο 2% σε όσους έχουν περιουσία άνω των 100 εκατ. ευρώ, που υπολογίζονται σε 1.800 υπερ-πλούσιους Γάλλους.

Η πρόταση αυτή επιδοκιμάζεται στις δημοσκοπήσεις από το 78% των Γάλλων, αλλά συναντά αντιδράσεις, με το επιχείρημα ότι θα πλήξει την ανταγωνιστικότητα και την ελκυστικότητα της χώρας ως επενδυτικού προορισμού, ενώ μπορεί να προκαλέσει φυγή κεφαλαίων.

Παρά το διαφαινόμενο οικονομικοπολιτικό αδιέξοδο στη Γαλλία, η αγορά των ομολόγων, που αποτελεί το βαρόμετρο για τα δημόσια οικονομικά μιας χώρας, δεν δείχνει σημάδια μεγάλης κρίσης. 

Η απόδοση (επιτόκιο) των γαλλικών ομολόγων έχει μεν ανέβει, πάνω ακόμα και από εκείνα της Ελλάδας, παρότι η χώρα μας έχει υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά όχι τόσο ώστε να δείχνει φόβο των επενδυτών για δυσκολία χρηματοδότησης ή είσοδο σε κρίση. 

Η Γαλλία διαθέτει μεγάλη και ισχυρή οικονομία, με στιβαρή παραγωγική δομή, χωρίς πρόβλημα στο ισοζύγιο συναλλαγών, κι αυτό είναι μια εξήγηση. 

Η άλλη εξήγηση είναι ότι η αγορά πιστεύει ότι, ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις, τα δημόσια οικονομικά θα προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της Ε.Ε., ακόμα κι αν υπάρξουν πολιτικές ανατροπές. 

Ενα τέτοιο μοτίβο φάνηκε και στην περίπτωση της Ιταλίας το 2022, όταν η Τζόρτζια Μελόνι προήλαυνε προς την εξουσία και οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων είχαν εκτιναχθεί στα ύψη, λόγω της αντιευρωπαϊκής και αντισυστημικής ρητορικής που είχε υιοθετήσει στο παρελθόν. 

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός, όμως, αποδείχτηκε κατεξοχήν συστημική και ευρωπαΐστρια ακολουθώντας βήμα προς βήμα τα χνάρια του υπηρεσιακού προκατόχου της Μάριο Ντράγκι και εφαρμόζει μέτρα που εκτιμάται ότι θα φέρουν το δημόσιο έλλειμμα στο 2,8% του ΑΕΠ του χρόνου από 4,8% που είχε φτάσει πέρυσι. 

Είναι φανερό ότι η παγιωμένη οικονομική ισορροπία στην Ευρωζώνη, αλλά και σε όλες τις ανοιχτές δυτικού τύπου οικονομίες, βασίζεται σε μια άνιση σχέση. 

Οι κρατικές δαπάνες που υποστηρίζουν τα δημόσια αγαθά (υγεία, παιδεία, παροχές, συντάξεις) εξαρτώνται από τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να δανείζονται με ομόλογα ή να αυξάνουν τη φορολογία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα αυτόματο φρένο στις κρατικές δαπάνες και «κόφτης» στις κοινωνικές παροχές.

Οταν μια χώρα δεν μπορεί να δανειστεί φτηνά, αλλά ούτε και να αυξήσει τους φόρους για να μην πληγεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τα σπασμένα τα πληρώνουν οι κρατικές δαπάνες και οι κοινωνικές παροχές στους απλούς ανθρώπους. 

Διότι σε ένα τέτοιο πλαίσιο δεν γίνεται να είναι και η «πίτα» των ομολόγων σωστή και ο «σκύλος» χορτάτος από κοινωνικές παροχές. 
Επομένως, είναι σημαντική η διαφοροποίηση που θα μπορούσε να προέλθει από την πρόταση των Γάλλων Σοσιαλιστών για φόρο 2% στους υπερ-πλούσιους.

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αλλάξει το μοτίβο.