Πώς η ΕΕ προετοιμάζεται για τις προκλήσεις του μέλλοντος με την «Έκθεση Στρατηγικής Προοπτικής»

Τεχνητή νοημοσύνη και εκπαίδευση, κλιματική κρίση, νέες τεχνολογίες και ασφάλεια, προστασία των δημοκρατικών αξιών, δημογραφικό πρόβλημα και ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους τομείς με τους οποίους ασχολείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη - μέλη, στο πλαίσιο της λεγόμενης «Έκθεσης Στρατηγικής Προοπτικής», της οποίας την επικαιροποιημένη της μορφή, με την ονομασία «ανθεκτικότητα 2.0». παρουσίασε απόψε ο Επίτροπος Γκλεν Μικάλεφ αρμόδιος για τη Διαγενεακή Δικαιοσύνη, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό.

Σύμφωνα με τον Επίτροπο Μικάλεφ: «Η ανθεκτικότητα δεν είναι σύνθημα. Η ανθεκτικότητα είναι καθήκον μας απέναντι στην επόμενη γενιά. Θα ενισχύσουμε την ικανότητα της Ευρώπης να προσαρμόζεται στην αλλαγή, να προστατεύει τη δημοκρατία μας και να στέκεται «ισχυρή και αξιόπιστη σε έναν κόσμο μεταβαλλόμενων δυνάμεων. Γι' αυτό προτείνουμε μια νέα έννοια της «ανθεκτικότητας». Ανθεκτικότητα 2.0 σημαίνει να είμαστε προνοητικοί, μετασχηματιστικοί και προνοητικοί. Πρόκειται για την «προετοιμασία για το άγνωστο, ακόμη και το αδιανόητο».

Σύμφωνα με πηγές των Βρυξελλών η καινοτομία που παρουσίασε σήμερα η Επιτροπή εντοπίζεται στο γεγονός ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θα αξιολογούν τις προκλήσεις, τους κινδύνους, αλλά και τις ευκαιρίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, αλλά θα προσφέρουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική, συνήθως 15 έως 25 ετών. Όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, η Η ΕΕ έχει κάνει πολύ καλή δουλειά στην αντιμετώπιση σημαντικών κρίσεων τα τελευταία χρόνια, έχουμε γίνει πιο δυνατοί μαζί, έχουμε αντλήσει μαθήματα και έχουμε μεταμορφώσει την ΕΕ ως απάντηση. Αλλά οι σημερινές προκλήσεις είναι τέτοιου μεγέθους και πολυπλοκότητας που η αντίδραση σε κάθε σημαντική νέα κρίση ως σημείο καμπής δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη προσέγγιση. «Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας και να προχωρήσουμε σαφώς προς μια προληπτική και στρατηγική προσέγγιση και να μην λειτουργούμε ως πυροσβέστες».

Η έκθεση του 2025 προσδιορίζει οκτώ τομείς δράσης στους οποίους η Ευρώπη μπορεί να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της:

1. Οικοδόμηση ενός παγκόσμιου οράματος για την ΕΕ ως ισχυρού, σταθερού και αξιόπιστου εγχώριου και παγκόσμιου εταίρου.

2. Ενίσχυση της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας με μια τεχνολογικά έξυπνη προσέγγιση.

3. Αξιοποίηση της δύναμης της τεχνολογίας και της έρευνας για την υποστήριξη της ευημερίας και των αξιών.

4. Ενίσχυση της μακροπρόθεσμης οικονομικής ανθεκτικότητας για την απορρόφηση των κραδασμών και τη διατήρηση της ανάπτυξης.

5. Υποστήριξη της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ευημερίας ως μέρος του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

6. Επαναπροσδιορισμός της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων για την προετοιμασία για την τεχνολογική αλλαγή.

7. Διαφύλαξη της δημοκρατίας, της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της κοινωνικής συνοχής, με παράλληλη αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

8. Πρόβλεψη του δημογραφικού μετασχηματισμού και προώθηση της δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών.

Συνολικά, αυτοί οι τομείς παρέχουν ένα πλαίσιο για να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη είναι προετοιμασμένη για τις επόμενες δεκαετίες, αξιοποιώντας παράλληλα στο έπακρο τις νέες ευκαιρίες.

Η στρατηγική προοπτική διερεύνηση δεν αφορά την πρόβλεψη ή την ανακάλυψη του μέλλοντος. Αφορά την ετοιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ο κλάδος της εξερεύνησης διαφορετικών πιθανών μελλοντικών εξελίξεων, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων και των ευκαιριών που μπορεί να παρουσιάσουν, με τρόπο που βοηθά στη διαμόρφωση ενός προτιμότερου μέλλοντος.

Για να το πετύχει αυτό, αξιοποιεί τη συλλογική νοημοσύνη με δομημένο και συστηματικό τρόπο.

Η στρατηγική προοπτική διερεύνηση επιδιώκει να ενσωματώσει τέτοιες γνώσεις στη χάραξη πολιτικής, τον στρατηγικό σχεδιασμό και την ετοιμότητα.

Επιτρέπει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εξετάσουν καλύτερα τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των πολιτικών που ξεκινούν σήμερα, καθώς και την ανθεκτικότητά τους υπό αποκλίνουσες και εύλογες μελλοντικές σεναριακές καταστάσεις και να αναπτύξουν ένα κοινό όραμα για το μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι άτυπες συναντήσεις των λεγόμενων «υπουργών για το Μέλλον», που ορίζονται από κάθε κράτος μέλος της ΕΕ και συναντώνται άτυπα τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Συζητούν βασικά ζητήματα που αφορούν το μέλλον της Ευρώπης. Το έργο των Υπουργών για το Μέλλον υποστηρίζεται από ένα δίκτυο ανώτερων υπαλλήλων από τις εθνικές διοικήσεις, οι οποίοι συναντώνται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο για να προετοιμάζουν τις υπουργικές συναντήσεις, να παρακολουθούν τα συμπεράσματά τους και να συνεργάζονται σε θεματικές ομάδες εργασίας.