Πώς είναι να
ζεις με διπολική διαταραχή; Η διπολική διαταραχή δεν είναι απλώς «μεταπτώσεις στη διάθεση». Είναι ένα ολόκληρο εσωτερικό σύμπαν, που αλλάζει με τρόπο απρόβλεπτο, συχνά χωρίς προειδοποίηση. Για όσους τη ζουν, μοιάζει με ένα εκκρεμές που κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον κόσμο που πάει πολύ γρήγορα και τον κόσμο που μοιάζει να έχει παγώσει.
Στη μανία – ή την υπομανία για κάποιους – η σκέψη τρέχει σαν ποτάμι. Οι ιδέες μοιάζουν λαμπερά πυροτεχνήματα. Ξυπνάς με μια αίσθηση υπερδύναμης, λες και μπορείς να χτίσεις αυτοκρατορίες μέσα σε μια νύχτα. Μερικές φορές νιώθεις εξωπραγματικά σίγουρος για τον εαυτό σου, μιλάς πιο γρήγορα, κάνεις πιο πολλά απ’ όσα μπορεί να χωρέσει μια μέρα.
Όμως αυτή η ενέργεια δεν είναι πάντα «δώρο». Κάποιες φορές σε παρασέρνει. Ξοδεύεις χρήματα που δεν έχεις, παίρνεις ρίσκα που κανονικά θα σου φαίνονταν παράλογα, λες πράγματα που μετά σε βαραίνουν. Γελάς, λειτουργείς, δημιουργείς – αλλά βαθιά μέσα σου υπάρχει πάντα το άγχος ότι αυτή η φούρια μπορεί να σε συντρίψει.
Και μετά έρχεται η άλλη πλευρά. Η κατάθλιψη. Εκεί όπου κάθε κίνηση μοιάζει σαν να περπατάς μέσα σε πυκνή άμμο. Δεν έχεις ενέργεια, δεν έχεις κίνητρο, δεν έχεις καν λόγια για να εξηγήσεις τι νιώθεις. Μερικές φορές δεν μπορείς ούτε να σηκωθείς από το κρεβάτι. Αυτό το βάρος δεν είναι απλή «λύπη». Είναι μια αίσθηση κενού, σαν να χάνονται τα χρώματα από τον κόσμο. Εκεί που πριν ένιωθες πως μπορούσες να αγγίξεις τα άστρα, τώρα δεν μπορείς ούτε να ανάψεις το φως.
Το πιο δύσκολο κομμάτι για πολλούς δεν είναι ούτε η μανία ούτε η κατάθλιψη, αλλά το ενδιάμεσο: το να μην ξέρεις ποια εκδοχή σου θα ξυπνήσει αύριο. Να πρέπει να εξηγείς στους γύρω σου γιατί αντιδράς έτσι, γιατί αποσύρεσαι ή γιατί μοιάζεις υπερβολικά ενθουσιώδης. Υπάρχει όμως και μια αλήθεια που συχνά δεν λέγεται: πολλοί άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν τεράστια αντοχή, δημιουργικότητα, χιούμορ και ευαισθησία. Όχι παρά την πάθηση· αλλά επειδή έμαθαν να πλοηγούνται μέσα σε ένα εσωτερικό τοπίο που απαιτεί δύναμη και ευφυΐα. Ίσως το πιο δύσκολο σημείο είναι πως η διπολική διαταραχή δεν έχει «εξωτερικά σημάδια». Απ’ έξω μπορεί να φαίνεσαι μια χαρά, κι από μέσα να παλεύεις κάθε λεπτό. Κι εκεί χρειάζεται κατανόηση – από τους άλλους, αλλά και από τον ίδιο σου τον εαυτό.
Ακολουθεί το άρθρο του Δρ. Χρίστου Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Δ.Π.Θ. στο ygeiamou
Η
διπολική διαταραχή ή αλλιώς διπολική κατάθλιψη είναι μια σύνθετη νόσος που παλαιότερα ονομαζόταν «μανιοκατάθλιψη».
Το «ασανσέρ» του συναισθήματος των πασχόντων από αυτήν δεν κατέρχεται μόνον στα «υπόγεια» της κατάθλιψης (όπως συμβαίνει στη Μείζονα -μονοπολική- Καταθλιπτική Διαταραχή), αλλά ανεβαίνει και στα «ρετιρέ» της μανίας, δηλαδή της αναίτιας χαράς και της ασυγκράτητης ενεργητικότητας που υποκινείται από την αδικαιολόγητη υπερτίμηση εαυτού και ικανοτήτων.
Η συναισθηματική καταρράκωση που προκαλούν τα σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια της νόσου ή / και οι συχνές μεταπτώσεις από την υπερβολική θλίψη και απραξία στην ανορίωτη αισιοδοξία, στην αναιτιολόγητη χαρά, στην ανερμάτιστη ενεργητικότητα, στην επικίνδυνη συμπεριφορά και στην αχαλίνωτη ή / και ευερέθιστη περιφρόνηση για την πραγματικότητα και για τους «σώφρονες άλλους», στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη διπολική διαταραχή, συχνά καταστρέφουν τη ζωή και τις προοπτικές επιτυχίας των πασχόντων, οδηγώντας τους, αρκετές φορές στην αναζήτηση της αυτοΐασης, μέσω της χαλαρωτικής ή/και της εφοριογόνου επίδρασής του αλκοόλ και των υπολοίπων ψυχοδραστικών – ναρκωτικών ουσιών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του πρώην γερουσιαστή Πάτρικ Κένεντι που τυγχάνει ανιψιός του δολοφονηθέντος Προέδρου των ΗΠΑ Τζoν Φιτζέραλντ Κένεντι, ο οποίος εγκατέλειψε μια πλούσια και ελπιδοφόρα πολιτική σταδιοδρομία, προκειμένου να αφοσιωθεί στην καταπολέμηση του στίγματος της Ψυχικής Νόσου και των Εξαρτήσεων, μέσα από τις δραστηριότητες του μη κερδοσκοπικού οργανισμού “Νext Page”. Είχε παραδεχθεί δημόσια τα προβλήματά του με τη διπολική διαταραχή και την εξαπάτηση από ουσίες.
Ως προς αυτό το συγκεκριμένο πεδίο της αντιμετώπισης των συμπεριφορών αποκλεισμού και στιγματισμού των πασχόντων από τη διπολική διαταραχή (αλλά και εν γένει από ψυχιατρικές διαταραχές) θα πρέπει να τονισθεί ότι η νόσος έχει και μια άλλη πλευρά για τους πάσχοντες, ειδικά όταν εξασφαλίζεται η ρύθμισή της, κυρίως με τη χορήγηση των λεγόμενων σταθεροποιητών της διάθεσης.
Η αυξημένη ενσυναίσθηση και ο «καταθλιπτικός ρεαλισμός» που αποτελούν το θετικό πρόσημο της κατάθλιψης καθώς και η αυξημένη δημιουργικότητα και η μεγάλη αντοχή στις δυσκολίες (resilience) που συνοδεύουν τις υπομανιακές ή ακόμη και τις μανιακόμορφες εξάρσεις της διπολικής διαταραχής, αποτελούν συχνά σκαλοπάτια επιτυχίας και συγκριτικά πλεονεκτήματα ανέλιξης για τους πάσχοντες.
Όπως επίσης και η αυξημένη ενεργητικότητα, η αυξημένη libido, η επιμονή στην κατάκτηση εργασιακών στόχων, η αίσθηση του χιούμορ, η τάση για ανάληψη ρίσκων, η εξωστρέφεια, η κοινωνικότητα και η έντονη φιλοδοξία που χαρακτηρίζουν τα Υπερθυμικά Ταμπεραμέντα (τα οποία είναι φαινομενολογικώς όμορα της υπομανίας και συχνά τοποθετούνται στον προθάλαμο της μανίας, ανεξάρτητα με το αν το άτομο θα διαβεί, τελικώς, ή όχι τη διαχωριστική γραμμή υγείας-νόσου) συγκροτούν ένα προνομιακό ψυχολογικό διαβατήριο για την επιτυχία.