Eναλλακτικά σενάρια σχεδίων ανάπτυξης για ενίσχυση του ιαματικού τουρισμού!

Μπορεί ο ιαματικός τουρισμός (θερμαλισμός) να βρέθηκε στη δίνη της οικονομικής κρίσης, ωστόσο οι συμμετέχοντες στο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας εμφανίζονται καθησυχαστικοί καθώς εκτιμούν πως το "καράβι" που θα τους οδηγήσει σε ασφαλή νερά είναι έτοιμο.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παναγιώτης Ζαφειρίου, μέλος του διοικητικού συμβουλίου Λέσβου, η οικονομική κρίση φαίνεται να λειτουργεί θετικά στην ανάπτυξη των ελληνικών λουτροπόλεων, αφού πλέον κάθε τομέας που μπορεί να προσφέρει δυναμικά στην εθνική οικονομία της χώρας αντιμετωπίζεται σοβαρά.

Οι ιαματικές πηγές της Ελλάδας είναι "ένα από τα προικιά της χώρας μας και μπορεί τόσα χρόνια να μην έχουν αξιοποιηθεί όπως θα έπρεπε, ωστόσο η φήμη τους ταξιδεύει ανά τον κόσμο εδώ και πολλά χρόνια, όντας μάλιστα στην αφάνεια τα τελευταία χρόνια" σημειώνει ο κ. Ζαφειρίου.

"Πόσοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι ο Βρετανός Ουίνστον Τσώρτσιλ επισκεπτόταν συχνά τον κόλπο Γέρα στη Λέσβο, όπου και έκανε τα ιαματικά του λουτρά;" αναρωτιέται.

Είναι σαφές, σύμφωνα με τον ίδιο, ότι οι προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα ευοίωνες. Ακόμα και οι ελλιπείς έως τώρα υποδομές, μπορούν να θεωρηθούν πλεονέκτημα και να λειτουργήσουν, όπως λέει, ευεργετικά για τον τομέα, αφού η απουσία οργανωμένων κέντρων "επιτρέπει να προχωρήσουμε, τώρα, στον σύγχρονο σχεδιασμό τους, βάσει μάλιστα και της διεθνούς εμπειρίας".

Ο κ. Ζαφειρίου παραδέχεται μεν ότι η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά τον κλάδο και πως η πολιτική και οικονομική ρευστότητα στη χώρα "φρέναρε" σημαντικά την αύξηση εισροής τουριστών που σημειώθηκε την εξαετία μέχρι το 2010, ωστόσο εμφανίζεται αισιόδοξος για το μέλλον.

Δεν ανησυχεί, όπως λέει, καθώς "τα λάθη έγιναν μάθημα" και οι συνθήκες έχουν ωριμάσει κι έτσι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, που μπορούν να εγγυηθούν την επιτυχία της αγοράς, είναι πιο έτοιμοι από ποτέ να κάνουν τις σωστές κινήσεις και να στηθεί έτσι μια "επιχείρηση" σε γερά θεμέλια, κερδοφόρα και με πολλές νέες θέσεις εργασίας.  

Στο πλαίσιο αυτό, τονίζει ότι από τον σύνδεσμο έχει ήδη κατατεθεί πρόταση στα αρμόδια υπουργεία, ώστε να μπορούν δυνάμει ενδιαφερόμενοι να σπουδάσουν λουτρονόμοι στα ΙΕΚ. Είναι ένα εγχείρημα που χαίρει στήριξης και, σύμφωνα με τον κ. Ζαφειρίου, από φέτος τον Σεπτέμβριο δεν αποκλείεται να ξεκινήσει να λειτουργεί η σχολή, σε πρώτη φάση στην Κεντρική Μακεδονία.

Η επισκεψιμότητα στις ελληνικές λουτροπόλεις με ... αριθμούς

Κατά τα έτη 2005 - 2009 καταγράφηκε μια σταθερά ανοδική πορεία σε ετήσια βάση στην επισκεψιμότητα στις λουτροπόλεις, η οποία ωστόσο ανακόπηκε στη συνέχεια, με σημαντική μείωση του συνολικού αριθμού εισιτηρίων σε πανελλαδική βάση. Συγκεκριμένα, μεταξύ των ετών 2005 και 2009 καταγράφηκε σημαντική αύξηση 17,3% στον αριθμό εισιτηρίων στις λουτροπόλεις. Η εικόνα αυτή αντιστράφηκε ωστόσο το 2010, οπότε και σημειώθηκε μείωση κατά 11%, έναντι της αμέσως προηγούμενης χρονιάς, όπως και το 2011, οπότε και υπήρξε περαιτέρω ύφεση σε επίπεδο επισκεπτών, με αποτέλεσμα να καταγράφεται πτώση 19,8% συγκριτικά με το 2005 και 31,7%, έναντι του 2009.

Το αρνητικό φαινόμενο της έντονης πτώσης του αριθμού των επισκεπτών στις ελληνικές ιαματικές πηγές ερμηνεύεται κυρίως βάσει της περικοπής από τα ασφαλιστικά ταμεία των χορηγήσεων προς τους θεραπευόμενους, που αφορά τόσο τον αριθμό των χρηστών που επωφελούνται και το ύψος των εγκρινόμενων παροχών, όσο και την εξαίρεση κάποιων παθήσεων από τους εθνικούς καταλόγους.

Οι περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Κεντρικής Μακεδονίας έχουν το υψηλότερο μερίδιο επί του συνόλου της τουριστικής κίνησης των ιαματικών μονάδων για την επταετία 2005-2011, με τα ποσοστά να φθάνουν σε 33,99% και 26,93% αντίστοιχα, ενώ ακολουθεί η Αττική με ποσοστό 10,6%.

Στο μεταξύ, σημαντικό είναι ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αναδεικνύεται σταδιακά σε ισχυρό πόλο έλξης ιαματικού τουρισμού, καθώς στην περίοδο 2005 - 2009 καταγράφηκε σταδιακή αύξηση, με αποτέλεσμα το 24,49% του 2005 να φθάνει στο 31,17% το 2009. Κατά τα έτη 2010 και 2011 καταγράφεται κάμψη της τουριστικής κίνησης - πολύ μικρή όμως σύμφωνα με τον κ. Ζαφειρίου - με αποτέλεσμα έτσι τα σχετικά μερίδια της Κεντρικής Μακεδονίας επί του συνόλου της χώρας να αυξάνονται σε 33,04% και 38,88% αντίστοιχα. Μάλιστα, οι επιδόσεις αυτές επέτρεψαν στην Κεντρική Μακεδονία να ξεπεράσει για πρώτη φορά τα αντίστοιχα ποσοστό της Στερεάς Ελλάδας.

Από την ανάλυση δε της επισκεψιμότητας κατά κατηγορία φορέων εκμετάλλευσης, προκύπτει ότι οι Δημοτικές Επιχειρήσεις συνεισφέρουν κατά μέσο όρο τα μισά εισιτήρια σε πανελλαδική βάση (49,87%), με την ποσοστιαία αναλογία τους, μάλιστα, να αυξάνει με την πάροδο των χρόνων κι έτσι το 45,74% του 2005 να γίνει 58,06% το 2011.

Στη συγκεκριμένη περίοδο, φθίνουσα πορεία - τόσο σε απόλυτο αριθμό όσο και ποσοστιαία - παρουσίασαν οι μονάδες με φορέα εκμετάλλευσης την ΕΤΑ. Έτσι, τα 334.172 εισιτήρια του 2005 συρρικνώθηκαν σε 136.530 το 2011, ενώ τα σχετικά μερίδια κυμάνθηκαν σε 16,88% και 8,61% αντίστοιχα. Υψηλά καταγράφηκαν και τα ποσοστά πτώσης στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, με εξαίρεση τη μονάδα της Αιδηψού.  

Σχολιάζοντας τις καλές επιδόσεις των δημοτικών επιχειρήσεων, ο κ. Ζαφειρίου επισημαίνει ότι σχετίζονται με το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες μονάδες καταφέρνουν να προσελκύσουν πλήθος επισκεπτών που δεν εξαρτώνται από τις παροχές ασφαλιστικών ταμείων.  

Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει ότι ο Σύνδεσμος, στη διάρκεια της διαβούλευσης του τουριστικού νομοσχεδίου, στο προσεχές διάστημα, πρόκειται να δώσει "μάχη" έτσι ώστε οι ελληνικές λουτροπόλεις να φύγουν και από τα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ και να περάσουν όλες - και οι 62 - στα χέρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μάλιστα, ο κ. Ζαφειρίου εμφανίζεται αισιόδοξος για την επιτυχία του εγχειρήματος, τονίζοντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ότι στόχος τους είναι οι ελληνικές λουτροπόλεις να περάσουν στους Δήμους ή στις περιφέρειες και εάν σε ορίζοντα 6ετίας δεν έχουν κάνει έργο για την αξιοποίησή τους, παρουσιάζοντας και ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο "master plan", τότε να "πέσει βαρύς ο πέλεκyς". Υποστηρίζει δε ότι ίσως το καλύτερο σχήμα για την αξιοποίηση και ορθή ανάπτυξή τους να είναι η μέθοδος Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Άμεσα η πιστοποίηση των λουτροπόλεων. Οκτώβριο ανοίγουν τα σύνορα υγείας στην ΕΕ  

Με το άνοιγμα των συνόρων υγείας τον Οκτώβριο του 2013, σύμφωνα με τον κ. Ζαφειρίου, είναι σίγουρο ότι ο Θερμαλισμός-Τουρισμός Υγείας και Ευεξίας, θα αποτελέσει αντικείμενο έντονου ανταγωνισμού σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Η νέα οδηγία και ο τρόπος που θα υιοθετηθεί στη χώρα μας, θα καθορίσει και τη νέα φυσιογνωμία του ελληνικού θερμαλισμού, ενώ, όπως τονίζει, είναι σίγουρο ότι θα αναδειχθούν τα προβλήματα που υπάρχουν, λόγω του ότι τα τελευταία 50 χρόνια δεν υπήρξε συγκεκριμένη στρατηγική σε θέματα ανάπτυξης, παιδείας και πολιτισμού. Με βάση όμως τα στοιχεία της νέας οδηγίας, ο κ. Ζαφειρίου εκτιμά ότι οι επιπτώσεις στις ελληνικές επιχειρήσεις θερμαλισμού - τουρισμού θα είναι μεν θετικές, αλλά δυστυχώς για πολύ μικρό αριθμό μονάδων (5-6).

Στο πλαίσιο αυτό, χαρακτηρίζοντας ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι προχωρά πλέον με γοργούς ρυθμούς η πιστοποίηση/αναγνώριση των ιαματικών πηγών της χώρας, επισημαίνει ότι δεν θα πρέπει για κανέναν λόγο η όλη διαδικασία να επιβρανδυθεί. Η πιστοποίηση/αναγνώριση των ελληνικών λουτροπόλεων θα βάλει την Ελλάδα στο χάρτη των πολιτών εκείνων - Ευρωπαίων και μη - που λαμβάνουν επιδόματα για να κάνουν τα θερμά λουτρά τους σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, με μόνη τους δέσμευση να καταθέσουν στην υπηρεσία το σχετικό πιστοποιητικό. Επισημαίνεται ότι, συνολικά, μέχρι σήμερα πιστοποιητικό έχουν λάβει περί τις 18 λουτροπόλεις, ενώ υπενθυμίζεται ότι στο τέλος του 2013, εκπνέει η προθεσμία κατάθεσης των σχετικών δικαιολογητικών, με αποτέλεσμα να κρίνεται ιδιαίτερα επίφοβο το κλείσιμο πολλών μονάδων.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι στόχοι

Αναλύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας έναντι άλλων χωρών της Γηραιάς Ηπείρου, συμπεριλαμβανομένων των βαλκανικών κρατών, ο κ. Ζαφειρίου τόνισε ότι με σωστές παρεμβάσεις, στενή συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων, σοβαρότητα και μακρόπνοο σχεδιασμό η "χώρα μας δεν έχει τίποτα να φοβηθεί". Το φυσικό περιβάλλον και το κλίμα της χώρας, όπως και η προϊστορία των ιαματικών μας πηγών, αποτελούν το "εισιτήριο" εισόδου της χώρας μας στους ισχυρούς πόλους έλξης επισκεπτών που αναζητούν τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Η διάχυση ιστορικών πληροφοριών στον παγκόσμιο ιστό, όπως για παράδειγμα ότι τα λουτρά Υπάτης στη Φθιώτιδα τα επισκεπτόταν από το 1920 η αριστοκρατία των Αθηνών, αλλά και το ότι η Τραϊνούπολη Έβρου πήρε το όνομά της από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Τραϊνό, μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες στις περιοχές αυτές.

Στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας εντάσσεται και η δυνατότητα συνδυασμού του θερμαλισμού και με άλλες μορφές κλασικού και εναλλακτικού τουρισμού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο επισκέπτης του πηλοθεραπευτηρίου Κρηνίδων του Δήμου Φιλίππων Καβάλας, έχει πολλά ακόμη ενδιαφέροντα μέρη να γνωρίσει στην περιοχή: Σε μια απόσταση περίπου χιλίων μέτρων συνυπάρχουν ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, το αρχαίο θέατρο, το "βήμα" του Αποστόλου Παύλου, το βαπτιστήρι της πρώτης εν Ευρώπη βαπτισθείσας χριστιανής Λυδίας, αλλά και πίστες αγώνων μότο-κρος και αερομοντελισμού.