Μωυσής Κατούμπι: Ο «Έλληνας» επόμενος πρόεδρος του Κονγκό

Ο Economist, το BBC, το CNN, όλα τα μεγάλα διεθνή δυτικά δίκτυα ενημέρωσης τον θεωρούν ως την επόμενη μεγάλη αφρικανική προσωπικότητα. Τα εγκυρότερα παγκόσμια media τον αποκάλεσαν ως τον «μεταρρυθμιστή – businessman Νέλσον Μαντέλα του 21ου αιώνα». Δύο εκατομμύρια Κονγκολέζοι διαδήλωσαν υπέρ του όταν το καθεστώς επιδίωξε να τον φυλακίσει.

Όταν πριν από μερικούς μήνες γράψαμε για τον Μωυσή Κατούμπι, τον λογικά επόμενο πρόεδρο της Δημοκρατίας του Κονγκό δηλαδή και πρόεδρο της επονομαζόμενης Ρεάλ Μαδρίτης της Μαύρης Ηπείρου, της ομάδας που έχει πάρει 5 champions leagues Αφρικής TP MAZEMBE, δημιουργήθηκε αίσθηση. Κι αυτό διότι ελάχιστοι γνώριζαν ότι μια τόσο σημαντική προσωπικότητα της Αφρικής έχει ρίζες στη Ρόδο και πατέρα Έλληνα. Έκπληξη όμως προκάλεσε και σε εμάς το τηλεφώνημα που δεχθήκαμε όταν βρέθηκε στη χώρα μας προσκαλώντας να περάσουμε ένα  πρωινό  μαζί του.

Ο ίδιος μας υποδέχθηκε σε περιοχή των νοτίων προστίων της Αθήνας όπου οικογενειακά διέμενε. «Έρχομαι στην Ελλάδα από το 1999. Εκτιμώ πολύ την ιστορία των Ελλήνων, η οποία εν μέρει είναι και ιστορία της οικογένειάς μου» μας λέει και προσθέτει. «Η γη που γεννήθηκε ο πατέρας μου είναι ελληνική, ενώ μια αδελφή μου έχει παντρευτεί επίσης Έλληνα. Έρχομαι εδώ συνέχεια για διακοπές. Δεν έτυχε να έχω επιχειρηματικές ή άλλες δραστηριότητες όμως μου αρέσει η Αθήνα, μου αρέσει πολύ η χώρα, μου αρέσουν οι άνθρωποι. Ξέρετε αυτή η έννοια της φιλοξενίας είναι σημαντική και μου θυμίζει πολύ το δικό μας, αφρικανικό πνεύμα. Θα γνωρίζετε επίσης πως πολλοί Έλληνες εργάζονται, ζουν κι έχουν επιτύχει στις δραστηριότητες τους στο Κονγκό. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη κοινότητα Ελλήνων εκεί, με ιδιοκτησίες σε ξενοδοχεία ενώ πολύ συμπατριώτες σας ασχολούνται με την αλιεία, τον αγροτικό τομέα, τις μεταφορές και πολλούς τομείς της οικονομίας. Το Κονγκό υπήρξε και είναι μια χώρα των ευκαιριών. Μια χώρα φιλόξενη. Η πολιτική αστάθεια και τα συχνά πραξικοπήματα δημιούργησαν στο παρελθόν ανησυχίες. Όμως με το Σύνταγμα που έχουμε και με την πολιτική αλλαγή που θέλουμε να έλθει, εκτιμώ πως θα έλθουν ακόμα περισσότεροι επενδυτές».

Άνθρωπος ζεστός κι επικοινωνιακός, ο επιχειρηματίας και πολιτικός θεωρείται αυτή τη στιγμή ο σχεδόν σίγουρος επόμενος πρόεδρος στη χώρα του και μεγάλος ανταγωνιστής του νυν προέδρου του Κονγκό Ζοζέφ Καμπιλά. Ο τελευταίος δρώντας δικτατορικά, έχει προσωπική βεντέτα με τον ελληνικής καταγωγής επιχειρηματία με κατηγορίες περί προσπάθειας εκ μέρους του έως και να πραγματοποιήσει πραξικόπημα. Ο Μωυσής Κατούμπι παρουσιαζόμενος στο Δικαστικό Μέγαρο του Λουμπουμπάσι την εφετινή άνοιξη με σκοπό να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες αυτές που αποδείχθηκαν έωλες, συνοδεύτηκε από εκατομμύρια οπαδούς του οι οποίοι φώναζαν «Je Suis Moise» και με αίτημα την άμεση δημοκρατία.

«Αν το Κονγκό υπάρχει είναι εξαιτίας του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας κοινότητας. Η χώρα μας ήταν διαιρεμένη. Πάνω από 2 εκατομμύρια  άνθρωποι πέθαναν στον αιματηρό εμφύλιο σε μια χώρα 80 εκατομμυρίων κατοίκων. Μετά από αυτή την τραγική κατάσταση υπήρξε συναίνεση ώστε να σταματήσουν οι σφαγές. Η ΕΕ έπαιξε σημαντικό ρόλο για να υπάρξει σύνταγμα με μάξιμουμ προεδρική θητεία δέκα ετών, δηλαδή με όριο τις δύο πενταετίες. Ο πρόεδρος Καμπιλά λοιπόν εκπλήρωσε το ρόλο του, συμπλήρωσε δηλαδή δέκα χρόνια στη θέση του. Τώρα όμως θέλει να μην αποχωρήσει. Αν δεν το κάνει θα επανέλθει η αβεβαιότητα. Ηλθε λοιπόν η ώρα να φύγει. Πρέπει να αποχωρήσει τον Νοέμβριο και μετά να πραγματοποιήσουμε εκλογές. Όμως επιδιώκει να μην γίνουν εκλογές. Για το λόγο αυτό γίνονται ειρηνικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα ώστε να πάμε σε εκλογές.» αναφέρει ο βασικός ανταγωνιστής του.

Με όλες τις δημοσκοπήσεις να εμφανίζουν τον κ. Κατούμπι μακράν πρώτο και σχεδόν βέβαιο πρόεδρο της Δημοκρατίας του Κονγκό, της πολυπληθέστερης γαλλόφωνης χώρας στον πλανήτη, ο ίδιος το μόνο που επιδιώκει είναι να πραγματοποιηθούν ομαλές και δίκαιες εκλογές.  «Ο Καμπιλά γνωρίζει πως είμαι δημοφιλής. Δεν μου επέτρεψε να πραγματοποιήσω μια ειρηνική πορεία. Έστειλε στρατό και έριξαν σφαίρες. Συνέλαβαν τη φρουρά μου για να δικαιολογήσουν τάχα πραξικόπημα. Έκλεισαν ΜΜΕ. Ήθελε να με κατηγορήσει ότι ελέγχω μισθοφόρους. Με κατηγόρησε για διαφθορά. Σαν κυβερνήτης της Κατάγκα είχα ασφάλεια. Όχι στρατό. Όχι μισθοφόρους. Προσπάθησαν να απαγάγουν τα παιδιά μου, είχα περίεργο ατύχημα με το αυτοκίνητο. Υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια. Ζήτησα λοιπόν έναν ειδικό από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια μου σαν κυβερνήτης κι επιχειρηματίας που ήμουν. Τον συνέλαβαν κι έφτιαξαν σενάριο ότι χρησιμοποιώ μισθοφόρους. Επρόκειτο για μια αστεία ιστορία και τελικά αναγκάστηκαν να αφήσουν ελεύθερο τον συνεργάτη μου. Όμως κατόπιν μου αφαίρεσαν όλη τη φρουρά που είχα. Έγιναν συλλήψεις οπαδών μου. Τους έβαλαν γυμνούς 500 άτομα στις φυλακές. Ο αγώνας μου λοιπόν είναι ειρηνικός. Δημοκρατικός. Ο Καμπιλά θέλει με κάθε τρόπο να μείνει στην εξουσία.  Ο μόνος και μεγάλος στρατός μου είναι οι πολίτες που θέλουν εφαρμογή του Συντάγματος».

Ο Κονγκολέζος με τις ελληνικές ρίζες πολιτικός ξεκαθαρίζει πως οπωσδήποτε θα είναι υποψήφιος στις εκλογές παρά την προσπάθεια να τον εμποδίσουν. Μάλιστα σε μια από αυτές τις ιστορίες έχει εμπλοκή κι ένας συμπατριώτης μας από την Ελλάδα. «Ναι, όντως. Έβαλαν μέχρι κι έναν χρεοκοπημένο Έλληνα να με κατηγορήσει ότι έκλεψα το σπίτι του. Ένα σπίτι που ανήκει εδώ και 40 χρόνια στον αδελφό μου. Κι αυτό για να εμποδιστεί η υποψηφιότητα μου! Δεν επιχείρησαν τη δίωξη του αδελφού μου αλλά εμένα. Κι όλα αυτά για να μην είμαι ο επόμενος πρόεδρος. Μέχρι και πλαστογραφία έγινε εις βάρος μου. Τον χρησιμοποίησαν γιατί τον πλήρωσαν. Ο Έλληνας αυτός συνεργάστηκε με τον Αρχηγό Ασφαλείας του Κονγκό για να με διαβάλλουν. Όμως η αλήθεια πάντα λάμπει» τονίζει.

«Να μη γίνει το Κονγκό η νέα Συρία»

Ο ίδιος έχει διεθνοποιήσει το δημοκρατικό πρόβλημα της χώρας του με συχνές επισκέψεις στην Κομισιόν αλλά και με διεθνή καμπάνια ενημέρωσης στα παγκόσμια δίκτυα ΜΜΕ. «Η ΕΕ κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να υπάρξει δημοκρατία στο Κονγκό. Πολλοί λένε ή γράφουν  πως το μέλλον της παγκόσμιας ανάπτυξης μετά την νοτιανατολική Ασία βρίσκεται πλέον στην Αφρική. Όταν όμως έχεις κακούς ηγέτες κανένα μέλλον δεν υπάρχει. Δεν σας προβληματίζει το γεγονός πως οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Αφρική και πεθαίνουν στη Μεσόγειο προσπαθώντας να έλθουν στην Ευρώπη; Γιατί πεθαίνουν εκεί αφού η Αφρική είναι μια ήπειρος ευκαιριών; Πεθαίνουν γιατί δεν υπάρχει δημοκρατία. Ακόμα και η Κίνα ή η Ρωσία ψήφισαν στον ΟΗΕ για την αλλαγή κάθε δέκα χρόνια του προέδρου στο Κονγκό. Η Κίνα υποστηρίζει την αλλαγή στη χώρα μας καθώς δεν θέλει αβεβαιότητα στις επενδύσεις της. Ο πρόεδρος Καμπιλά επιχειρεί τώρα να πει τώρα πως οι εκλογές είναι… ακριβές. Προσπαθεί σαν παιδί πεισματάρικο να μείνει στη θέση του. Για το λόγο αυτό παρακαλώ την ΕΕ να βοηθήσει. Γιατί μετά τη Συρία, το Κονγκό θα είναι που θα στέλνει χιλιάδες πρόσφυγες αν δεν υπάρξει σεβασμός στη Δημοκρατία» αναφέρει.

Η ερώτηση που λογικά όμως προκύπτει είναι πως ένας άνθρωπος μετά από τόση πίεση και κάτω από ένα υπερβολικά πολωμένο στα όρια του εμφυλίου πολέμου κλίμα, δεν φοβάται για τη ζωή του. «Ναι. Όπως κάθε άνθρωπος κι εγώ φοβάμαι. Όμως θέλω να βγάλω τους Κονγκολέζους από το σκοτάδι. Η οικογένεια μου είναι πραγματικά μεγάλη. Ο παππούς μου ήταν επιχειρηματίας. Ο πατέρας μου επίσης. Το ίδιο κι ο αδελφός μου κι εγώ. Στην οικογένεια μας δεν συμμετείχαμε στην πολιτική. Με επηρέασε όμως η ανάγκη σεβασμού του νόμου. Με επηρέασε η κατάσταση στη χώρα μας και τελικά έκανα το βήμα. Το 2006 για 500 θέσεις στο κοινοβούλιο υπήρξαν 9.000 υποψήφιοι. Ήμουν ο πρώτος από  όλους αυτούς. 15.000 ήταν οι υποψήφιοι στις περιφερειακές εκλογές. Πάλι πρώτος ήμουν. Ως Κυβερνήτης κυβέρνησα  την Κατάγνκα δυναμικά».

Κι όντως εκεί ο Μωυσής Κατούμπι έκανε μεγάλο έργο καθώς ανασύνταξε την τοπική οικονομία, δημιούργησε για πρώτη φορά υποδομές, τόνωσε τις εξαγωγές πρώτων υλών, έφερε τεράστια ποσά στα κρατικά ταμεία κι αύξησε αλματωδώς τον αριθμό των παιδιών που πηγαίνουν στο σχολείο ή που έχουν πρόσβαση στο φαγητό και την ιατρική περίθαλψη. «Παράλληλα με αυτά όμως καταπολέμησα και τη διαφθορά. Κάπως έτσι δημιούργησα πολλούς πολιτικούς εχθρούς. Ήταν αναμενόμενο. Οι απλοί πολίτες όμως με υπερασπίζουν. Για όλους αυτούς παλεύω. Το Κονγκό είναι πολύ πλούσιο όμως οι άνθρωποι είναι πολύ φτωχοί» υποστηρίζει.
Ο ίδιος δεν έτυχε να συναντηθεί με κάποιον Έλληνα πολιτικό, όμως αναγνωρίζει την προσπάθεια που έγινε τα προηγούμενα χρόνια για να ορθοποδήσει η χώρα. «Ξέρετε δεν είναι εύκολο να «γυρίσει» θετικά η οικονομία μιας χώρας. Πραγματικά θεωρώ πολύ δύσκολο το έργο τους και τους εύχομαι ό,τι καλύτερο» αναφέρει.

Από τη Ρόδο στο Κονγκό
Η οικογενειακή ιστορία του Μωυσή Κατούμπι αποτελεί ένα ακόμα story του ελληνικού εβραϊσμού. Ο Πατέρας του Νισίμ, γεννήθηκε στη Ρόδο και υπήρξε μέλος μιας επιφανούς οικογένειας Ελλήνων Εβραίων που έφθασαν στο νησί κατά τον 16ο αιώνα. Ήταν 1938, όταν μαζί με τις δύο του αδελφές κάτω από τις αφόρητες πιέσεις των ιταλικών δυνάμεων που κατείχαν το νησί της Ρόδου, αποφάσισαν να φύγουν. Πρώτος σταθμός ήταν το Βέλγιο. Όμως φοβούμενη η Ελληνο-εβραϊκή οικογένεια την επέλαση των γερμανικών δυνάμεων στη Δυτική Ευρώπη, αποφασίζει να μετακομίσει ξανά. Και πηγαίνει, στη βελγική αποικία του Κονγκό και συγκεκριμένα στην πόλη Κατάνγκα. Με εμπορικό πνεύμα ο Νισίμ Σοριάνο ρίχνεται στις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στα αλιευτικά και τις ιχθυοκαλλιέργειες προσλαμβάνοντας μάλιστα πολλούς Έλληνες ναυτικούς κι εργάτες.

Σύντομα θα γνωριστεί με τη σύζυγο του, η οποία ήταν μέλος της τοπικής βασιλικής οικογένειας Καζέμπε και ο παππούς της ήταν ο Βασιλιάς Μουάτα Καζέμπε ο ΧΙV, ο οποίος είχε δηλώσει υποταγή στον Βέλγο Βασιλιά Μποντουέν. Μετά τον γάμο τους, η οικογένεια θα αποκτήσει το επώνυμο Κατούμπι από έναν προπάππου της μητέρας του νυν υποψηφίου προέδρου. Ο 51χρονος σήμερα Μωυσής Κατούμπι για χρόνια θα ζήσει στα σύνορα μεταξύ Κονγκό και Ζάμπια. Μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό Ραφαήλ θα ασχοληθούν με τις business. Για την ακρίβεια θα επεκτείνουν την εταιρεία ψαριών του πατέρα τους και το 1987 θα δημιουργήσουν μια εταιρεία συμμετοχών, την  Establishment Katumbi η οποία θα συμπεριλάβει δραστηριότητες σε ορυχεία, μεταφορές και στη βιομηχανία τροφίμων. Το 1997 θα ιδρύσει την εταιρεία εξορύξεων MCK (Mnining Company Katanga), έναν όμιλο που απασχολεί σήμερα 1900 εργαζόμενους και ο οποίος εξαγοράστηκε από τον γαλλικό όμιλο Necotrans.

Λόγω του 2ου εμφυλίου πολέμου στο Κονγκό, ο ίδιος και η οικογένεια του αναγκάστηκαν να κάνουν αυτό που έκανε και ο πατέρας τους. Να ξεριζωθούν. Συγκεκριμένα, μετέφεραν τις δραστηριότητες τους στη Ζάμπια, ενώ το 2003 ο επιχειρηματίας επέστρεψε κατόπιν πρόσκλησης του προέδρου Καμπιλά. Τότε οι σχέσεις των δύο ήταν εξαιρετικές με τον πρόεδρο να ζητά από τον επιχειρηματία να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση της βιομηχανίας εξορύξεων του Κονγκό. Όμως ο Ελληνοκονγκολέζος επιχειρηματίας δεν έμεινε μόνο στις business. Το 1997 είχε εξαγοράσει την ποδοσφαιρική ομάδα TP Mazembe,  η οποία πέντε φορές κέρδισε το CAF Championg League το αντίστοιχο δηλαδή του ευρωπαϊκού πρωτάθλημα της Αφρικής. Μάλιστα η TP Mazembe έγινε η πρώτη αφρικανική που συμμετείχε στουs τελικούς του FIFA Club World Cup 2010. Επενδύοντας σημαντικά ποσά στο ποδόσφαιρο, σύντομα ο επιχειρηματίας θα αποκτήσει τεράστια αναγνωρισιμότητα στην Αφρική. Δεν είναι τυχαίο πως για να φέρει παίκτες από όλη την ήπειρο δαπάνησε 35 εκατ. δολάρια, ποσό ιλιγγιώδες για τον ποδοσφαιρικό κόσμο της Μαύρης Ηπείρου.

 Το 2006 θα εκλεγεί μέλος της εθνικής αντιπροσωπείας του Κονγκό και στις πρώτες ανοικτές εκλογές θα γίνει Κυβερνήτης της περιφέρειας του Κατάνγκα. Θεωρήθηκε ο πλέον μεταρρυθμιστής Κυβερνήτης. Τα ΜΜΕ κυριολεκτικά τον λάτρεψαν. Ιδιαίτερα όταν τα έβαλε με την τοπική, κρατική διαφθορά. Δεν είναι τυχαίο πως στη θητεία του τα έσοδα από φόρους αυξήθηκαν από 80 εκατ.. δολάρια το 2007 σε 3 δισ. δολάρια το 2014! Παράλληλα, έφτιαξε δρόμους, βοήθησε στην πρόσβαση των φτωχότερων πληθυσμών στο νερό και στην τροφή. Μέχρι το 2011 ο ίδιος στήριζε τον πρόεδρο Ζοζέφ Καμπιλά. Το 2015 όμως αποχώρησε από το πολιτικό κόμμα του τελευταίου καταγγέλλοντάς τον.