30 χρόνια από το «Μίσος», κι ακόμα μίσος: Η μυθική γαλλική ταινία που παίζεται ξανά και παραμένει επίκαιρη

Τι εικόνες δημιουργεί το μυαλό σου όταν σκέφτεσαι το Παρίσι; Φώτα, γκλαμουριά και στυλ δεδομένα θα πρωταγωνιστούν. Είναι όμως αυτή η μεγάλη -και κυρίως- ρεαλιστική εικόνα για την γαλλική πρωτεύουσα; Πριν από 30 χρόνια, το 1995 η χώρα που χάρισε στον κόσμο την σαμπάνια, σέρβιρε μέσα από τον κινηματογράφο μια «βόμβα μολότοφ» σε ασπρόμαυρο φόντο. Ο λόγος για την ταινία «Μίσος» (La Haine) που αυτή τη περίοδο παίζεται φτιασιδωμένη με εικόνα 4K, σε (θερινούς και μη) κινηματογράφους της Αθήνας και εκτός από το γεγονός ότι παραμένει επίκαιρη λόγω των διαρκών εντάσεων στη Γαλλία, εξακολουθεί να αποτελεί μια γροθιά στο στομάχι οποιουδήποτε μπει στον κόσμο της.

 Όταν η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Διαγωνισμό του Φεστιβάλ των Καννών το 1995, άπαντες κατάλαβαν πως γράφεται ιστορία. Ο Ματιέ Κασσοβίτς, 27 ετών τότε, κέρδισε το βραβείο καλύτερου σκηνοθέτη. Η ιστορία που έγραψε ο νεαρός τότε δημιουργός, φαινομενικά ήταν απλή και διαδραμάτιζε τις τελευταίες 24 ώρες που θα περάσουν μαζί τρεις φίλοι σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που θυμίζει βόμβα η οποία ετοιμάζεται να εκραγεί. Το «Μίσος» δείχνει με έναν ξεχωριστό τρόπο τη φτώχεια που ενώνει διαφορετικές ομάδες, δημιουργώντας γρήγορες φιλίες μεταξύ ενός Εβραίου (Βινς, που ενσαρκώνει ο Βινσάν Κασέλ), ενός μαύρου μποξέρ (Ουμπέρ, που παίζει ο Ουμπέρ Κουντέ) και ενός νεαρού Άραβα (Σαΐντ, που παίζει ο Σαΐντ Ταχαμαουΐ).

Η ταινία ξεκινά το πρωί μετά από μια εξέγερση, όταν μαθαίνουν ότι ένας από τους φίλους τους, ο Αμπντέλ, βρίσκεται σε κώμα. Όταν ο Βινς βρίσκει ένα όπλο που έχει κλαπεί από την αστυνομία, το ερώτημα που γιγαντώνεται είναι το αν θα επιβιώσουν. Η αίσθηση της ανησυχίας εντείνεται από τον ήχο των πυροβολισμών που συνοδεύουν τις εναλλαγές των πλάνων.

Οι τρεις φίλοι πηγαίνουν στο Παρίσι αναζητώντας δικαιοσύνη, αφού προσπάθησαν χωρίς επιτυχία να δουν τον Αμπντέλ στο νοσοκομείο, ανακαλύπτουν ότι η πόλη είναι ακόμα πιο περίεργη από τα προάστια από όπου προέρχονται. Η διαχρονική δύναμη του La Haine έγκειται τελικά στην άρνηση που έχει η ταινία να... χαϊδέψει το κοινό και να του πει «όλα θα πάνε καλά». Είναι μια ταινία που δεν σου κουνάει το δάχτυλο, αλλά ό,τι έχει να σου πει, θα στο πει ευθέως και με ωμό ρεαλισμό. Δεν υπάρχει άλλωστε μεγαλύτερο παράδειγμα από το γεγονός πως ξεκινά με ένα αστείο για έναν άντρα που πέφτει από την κορυφή ενός ουρανοξύστη.

«Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που πέφτει από το 50ο όροφο. Ο τύπος καθώς πέφτει, για να καθησυχάσει τον εαυτό του επαναλαμβάνει: ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά. Σημασία όμως δεν έχει η πτώση, αλλά η πρόσκρουση». Έτσι ξεκινά η ταινία και φτάνει να κλείσει με τις φράσεις: «Είναι η ιστορία μιας κοινωνίας που καταρρέει και που, καθώς πέφτει, επαναλαμβάνει συνεχώς για να καθησυχάσει τον εαυτό της: ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά. Σημασία όμως δεν έχει η πτώση, αλλά η πρόσκρουση».

在 Instagram 查看这篇帖子

Cinematography Scene (@cinematography.scene) 分享的帖子

Και καθώς φεύγεις από την αίθουσα του σινεμά, το στωικό «jusqu'ici tout va bien» θα χορεύει στο μυαλό σου.

Όταν ο Γάλλος πρωθυπουργός έβαλε την ταινία στο υπουργικό του συμβούλιο

Οι σπόροι του La Haine σπάρθηκαν δύο χρόνια πριν την προβολή της ταινίας με μια πραγματική υπόθεση. Ενας μαύρος νεαρός από το Ζαΐρ, ο Μακομέ Μ’Μποολέ, πυροβολήθηκε στο κεφάλι ενώ βρισκόταν υπό αστυνομική κράτηση. Ο Κασόβιτς βρισκόταν εκεί στις διαδηλώσεις, οι οποίες γρήγορα μετατράπηκαν σε ταραχές. Τότε άρχισε να σκέφτεται τον νεαρό που ξύπνησε ένα πρωί χωρίς να φαντάζεται ότι αυτή η μέρα θα ήταν η τελευταία του.

Την εποχή εκείνη που βγήκε στους κινηματογράφους, επτά ή οκτώ γαλλικοί δήμοι αρνήθηκαν να προβάλλουν την ταινία στην επικράτειά τους.  Οι εφημερίδες της εποχής έσπευσαν να εκμεταλλευτούν το θέμα της ταινίας, δημοσιεύοντας μια σειρά από άρθρα σχετικά με την αστυνομική βία και την παραμέληση της κοινωνικής στέγασης από την κυβέρνηση και στην αντίθετη πλευρά του πολιτικού φάσματος, θρηνώντας για την κατάρρευση της τάξης και της ασφάλειας μεταξύ των παιδιών της εργατικής τάξης.

Ο πρωθυπουργός, Αλέν Ζυπέ, απάντησε με την οργάνωση μιας ειδικής προβολής της ταινίας για το υπουργικό συμβούλιο, στην οποία οι υπουργοί ήταν υποχρεωμένοι να παρευρεθούν. Ξαφνικά, η κυβέρνηση ήθελε να δει τι είχε να αντιμετωπίσει.

Την ίδια εποχή, ο Ματιέ Κασοβίτς είχε δηλώσει πως η ταινία είναι «κατά των μπάτσων», με έναν εκπρόσωπο της αστυνομίας τότε να απαντά πολιτισμένα: «Η ταινία αυτή είναι ένα όμορφο έργο κινηματογραφικής τέχνης που μπορεί να μας κάνει πιο συνειδητούς για ορισμένες πραγματικότητες». 

H εμβληματική σκηνή του νεαρού Βινσάν Κασέλ στον καθρέφτη

Μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές της ταινίας La Haine είναι ο μονόλογος του Βινς (Βενσάν Κασέλ) μπροστά στον καθρέφτη. Μια σκηνή που αποτελεί ξεκάθαρη αναφορά στην ταινία Taxi Driver (1976) με τον Ρόμπερτ ΝτεΝίρο. 

Παρά το γεγονός ότι μοιάζει με μια απρόσκοπτη λήψη με καθρέφτη, δεν χρησιμοποιήθηκαν εφέ. Αντ' αυτού, χρησιμοποιήθηκε ένα έξυπνο πρακτικό τέχνασμα: το πίσω μέρος του κεφαλιού του Βινς είναι στην πραγματικότητα ένας αντικαταστάτης ηθοποιός που μιμείται τις κινήσεις του Vincent Cassel, ενώ ο Κασέλ τον κοιτάζει απέναντι από έναν φανταστικό καθρέφτη.

Όταν ο 29χρονος τότε Κασέλ σκύβει για να φτύσει στο νεροχύτη, ο αντικαταστάτης σκύβει επίσης, βγαίνοντας από το κάδρο και επιτρέποντας στον ίδιο να σηκωθεί και να πάρει τη θέση του. Ο Βινς στη συνέχεια κοιτάζει κατευθείαν στην κάμερα, ολοκληρώνοντας ένα υπέροχο illusion.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη FILMMAKING & PHOTOGRAPHY | BEFORV (@beforv)

Ο Βινς, ένας χαρακτήρας με εβραϊκές-ανατολικοευρωπαϊκές ρίζες, είναι ο οξύθυμος της παρέας, έτοιμος να λύσει το ζωνάρι του ανά πάσα στιγμή και να στραφεί κατά δικαίων και αδίκων. Αντλεί τα πρότυπά του από την αμερικάνικη ποπ κουλτούρα, την οποία χρησιμοποιεί ως παράδειγμα προς μίμηση για κάθε ξέσπασμα θυμού και παράνομη πράξη. Ο Βινς κατακλύζεται από σουρεαλιστικές εικόνες, όπως την αγελάδα που ξαφνικά ξεπροβάλλει σε ένα στενό της γειτονιάς, δείγμα πως ονειροβατεί και φαντασιώνεται ασταμάτητα, προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό του πως είναι κάποιος άλλος.

Ακόμα... Μίσος

«20 χρόνια από Το Μίσος κι ακόμα μίσος, τι κι αν περνάει ο καιρός, παραμένει ο στίχος» έγραφε ο ράπερ Τζαμάλ στο κομμάτι «Οπλο στο κρεβάτι» και ακόμα και στα 30 χρόνια από το «Μισος», ελάχιστα είναι αυτά που αλλάζουν.

Η ιστορική νίκη της Παρί Σεν Ζερμέν με 5-0 επί της Ίντερ στον τελικό του Champions League, που έγινε στο Μόναχο, προκάλεσε «κύμα» βίαιων επεισοδίων σε όλη τη Γαλλία, με τραγικό απολογισμό δύο νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες, δεκάδες προσαγωγές και εκτεταμένες υλικές ζημιές. «Σας παρακαλώ, το Παρίσι να μην καεί σήμερα», είπε ο Ουσμάν Ντεμπελέ λίγο αφότου σήκωσε το τρόπαιο με τα μεγάλα αυτιά, αλλά η έκκλησή του δεν εισακούστηκε.

Παρά το γεγονός ότι περισσότεροι από 5.400 αστυνομικοί είχαν αναπτυχθεί σε όλο το Παρίσι, αλλά και το ότι σχηματίστηκε ένας «ατσάλινος δακτύλιος» γύρω από την πόλη για την προστασία των επιχειρήσεων, εντούτοις τα βίαια επεισόδια επισκίασαν τον χθεσινό θρίαμβο, αν και για μεγάλη μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου ήταν απολύτως αναμενόμενα.

Η νύχτα τρόμου στη Γαλλία απέκτησε ωστόσο και πολιτικές διαστάσεις, καθώς ο υπουργός Εσωτερικών, Μπρουνό Ρεταϊγιό, δέχεται σφοδρές επικρίσεις μετά τη δήλωσή του ότι οι οπαδοί της Παρί Σεν Ζερμέν, που πανηγύρισαν τη νίκη της ομάδας στον τελικό του Champions League, είναι «βαρβαρικές» μορφές. 

Στα επεισόδια που ξέσπασαν, δύο οπαδοί έχασαν τη ζωή τους και ένας αστυνομικός βρέθηκε σε κώμα. Πιο συγκεκριμένα, ένας 17χρονος μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου στο στήθος στην πόλη Dax κατά τη διάρκεια των πανηγυρισμών. Ένας άνδρας σκοτώθηκε στο Παρίσι όταν το σκούτερ του χτυπήθηκε από αυτοκίνητο ανέφεραν οι αρχές. Την ίδια ώρα ένας αστυνομικός χτυπήθηκε κατά λάθος από πυροτεχνήματα στη βορειοδυτική Γαλλία και τέθηκε σε τεχνητό κώμα λόγω σοβαρών τραυματισμών στα μάτια.