Πώς να αντιμετωπίσετε τον φόβο του οδοντιάτρου

Αναγκαίο κακό αποτελεί για πολλούς κάθε φορά η επίσκεψη στο οδοντίατρο, όσο χρήσιμη κι αν είναι. Εντύπωση προκαλεί πως βρίσκεται στην πέμπτη θέση στον κατάλογο των φόβων και πως πρόκειται για μια δύσκολη  συναισθηματική κατάσταση που αποτρέπει τους ανθρώπους από τη φροντίδα της στοματικής τους υγείας.

Σύμφωνα με διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα ο φόβος του τροχού, του πόνου, της ένεσης, των εξαγωγών και των οδοντιατρικών πράξεων χαρακτηρίζει το 77% αυτών που φοβούνται τον οδοντίατρο ενώ το ποσοστό των ασθενών που δεν πηγαίνουν ποτέ στον οδοντίατρο και καταλήγουν σε νοσοκομεία για γενική αναισθησία ανέρχεται στο 54%. Στην Ελλάδα το 11% των ενηλίκων και το 15% των παιδιών και εφήβων φοβούνται τον οδοντίατρο, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας της εντεταλμένης καθηγήτριας στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, κλινικής οδοντίατρου και διδάκτορος ψυχολογίας, Σοφίας Αράβου-Παπαδάτου, με θέμα «Διαδικασίες Επιρροής Οδοντιατρικά Φοβικών και μη Φοβικών Ασθενών» που βασίστηκε σε ένα δείγμα 2000 Ελλήνων. Από την έρευνα προκύπτει επίσης, ότι οι γυναίκες φοβούνται περισσότερο από τους άνδρες ή το ομολογούν ευκολότερα, οι έφηβοι και τα παιδιά φοβούνται περισσότερο ενώ τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας φοβούνται λιγότερο. Τα ποσοστά του φόβου είναι υψηλότερα στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα και στα άτομα με επίπεδο σπουδών κάτω από 12 χρόνια.

«Το άγχος για τον οδοντίατρο είναι ο φόβος που αποτρέπει τους ασθενείς από τη φροντίδα της στοματικής τους υγείας. Όταν τελικά οι φοβικοί ασθενείς επισκεφθούν τον οδοντίατρο, κινδυνεύουν από την αύξηση των ορμονών του στρες που σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν μέχρι το θάνατο, λόγω άπνοιας και ανακοπής. Ο ασθενής , που φοβάται τον οδοντίατρο νοιώθει αυτοϋποτίμηση και αισθάνεται «γελοίος» που δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τους φόβους του ενώ οι επικρίσεις του οδοντίατρου χειροτερεύουν τη κατάσταση. Τελικά γίνεται αντικοινωνικός λόγω: κακοσμίας, παραμόρφωσης από αποστήματα, αδυναμία μάσησης σκληρών τροφών, πόνου» επισημαίνει η κ Αράβου-Παπαδάτου.

Ο φόβος του οδοντιάτρου μπορεί να προκαλέσει στον ασθενή άπνοια, εφίδρωση στο άνω χείλος, το μέτωπο και τις μασχάλες, αύξηση αρτηριακής πίεσης, τάση μυών, ξηρότητα στόματος από αύξηση ορμονών, μεταβολές αίσθησης γλυκού-πικρού-ήχου αλλά και αδυναμία συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα καθώς και καταστροφικές σκέψεις.

«Υπάρχουν ασθενείς που λόγω φόβου ακυρώνουν τα ραντεβού, απαιτούν ολοκλήρωση της θεραπείας σε μία συνεδρία ή στέλνουν προπομπούς μέλη της οικογένειας που δεν φοβούνται. Υπάρχουν ακόμη ασθενείς που δεν εκδηλώνονται, αλλά εάν πονέσουν αλλάζουν οδοντίατρο και ασθενείς που κάνουν χρόνια να επισκεφθούν οδοντίατρο, οι οποίοι τελικά πιέζονται από περιβάλλον και καταλήγουν σε εκτεταμένες θεραπείες. Κάποιοι κάνουν καταστροφικές σκέψεις ότι θα πεθάνουν, θα καταπιούν εργαλεία, θα μολυνθούν, θα τους κόψουν τη γλώσσα ή τα μάγουλα ή τα χείλη. Άλλοι αμφισβητούν τον οδοντίατρο και το προσωπικό . Το 77% των φοβικών φοβούνται τις οδοντιατρικές πράξεις , τις ενέσεις, τις εξαγωγές ,τον τροχό και τον πόνο. Διεθνή δεδομένα αναφέρουν ότι το ποσοστό των ασθενών που δεν πηγαίνουν ποτέ στον οδοντίατρο και καταλήγουν σε νοσοκομεία για γενική αναισθησία ανέρχεται 54%», αναφέρει η κ Αράβου- Παπαδάτου

Ο φόβος του οδοντιάτρου και το άγχος που προκαλεί μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όπως εξηγεί η κ Αράβου Παπαδάτου, υπάρχουν γενικές μέθοδοι, που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα , και γνωστικές προσεγγίσεις, οι οποίες ούτε διδάσκονται ούτε και χρησιμοποιούνται στη χώρα μας.  Οι γενικές μέθοδοι αφορούν την αύξηση του ελέγχου του ασθενή με τη σταδιακή εφαρμογή τεχνικών, τη παρακολούθηση μη φοβικών προτύπων συγγενών, με σινιάλα σταματήματος (πχ ανύψωση χεριού), χρήση κουμπιών επάνω στο μηχάνημα (πχ κόκκινο-κίτρινο- πράσινο) με τη μέθοδο «λέω-δείχνω-κάνω», την ενημέρωση με ταινίες ή έντυπα και τη πληροφόρηση. Στις γνωστικές προσεγγίσεις περιλαμβάνεται η διάσπαση της προσοχής του ασθενή η οποία αποδεικνύεται αποτελεσματική στο 63% των περιπτώσεων.

«Η διάσπαση της προσοχής με βιντεοταινίες ταιριάζει περισσότερο στους άνδρες. Η χαλάρωση ταιριάζει στις γυναίκες. Στα παιδιά αποδίδουν τα κινούμενα σχέδια-cartoons. Καλύπτουμε τον ήχο του τροχού με «λευκό» ήχο ή μουσική. Είναι αποτελεσματικό κατά 63% και η μέθοδος αποτυγχάνει μόνο στο 12% των περιπτώσεων» εξηγεί η κ Αράβου Παπαδάτου.

Στις γνωστικές προσεγγίσεις περιλαμβάνεται ακόμη η υιοθέτηση θετικών απόψεων σχετικά με τη θεραπεία, την εμφάνιση, τη βελτίωση της υγείας και του πόνου, αλλά και η αναπόληση ευχάριστων πραγμάτων, οι αναρτημένοι πίνακες με χαλαρωτικά θέματα, η ευχάριστη μουσική, η ηρεμία και η χαλάρωση σε ειδικές αίθουσες, η συστηματική απευαισθητοποίηση με συνειρμούς και ενοράσεις και η ύπνωση. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει χρήση πρωτοξειδίου του αζώτου,(που είναι γνωστό ως «αέριο του γέλιου» και προκαλεί ένα είδος μεθυστικής ευδιαθεσίας), φαρμάκων ή να παραπεμφθεί ο ασθενής σε ψυχολόγο-ψυχίατρο.