Νέο πρόγραμμα της Στέγης με Λάνθιμο, Τέλλερ, Σουίντον - Δείτε αναλυτικά

15 χρόνια Στέγη και όλα στο φετινό, καλλιτεχνικό πρόγραμμα 2025-2026 θυμίζουν μια έφηβη με διάθεση για πειραματισμούς και αλλαγές, με αγάπη για το καινούργιο και με επαναστατική εμμονή στο καλό, χωρίς συμβιβασμούς-και το κυριότερο-χωρίς προκαταλήψεις.

Αυτό είναι το πρώτο που μας ήρθε στο νου βλέποντας, κατά την επίσημη παρουσίαση του προγράμματος, τα χρώματα, τα κεντημένα μαξιλάρια, τα ροζ ζαχαρωτά σκορπισμένα πάνω από έναν άγριο κόσμο (βλέπε σχετική φωτογραφία Γιούργκεν Τέλλερ) και κυρίως το ανοιχτό βλέμμα σε έναν κόσμο που θέλει διαρκώς να στρέφει αλλού το πρόσωπο και να κλείνει τα μάτια. Κοιτάζοντας μας κατάματα πάνω στη σκηνή η καλλιτεχνική διευθύντρια της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου μας αποκάλυψε όχι απλώς ένα πρόγραμμα αλλά πολλούς λόγους να ελπίζουμε ότι αυτό το ακαδημαικό-καλλιτεχνικό έτος μπορεί να γίνει πολύ καλύτερο: μπορεί να έχει διεθνή ονόματα όπως τον σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς και την Τίλντα Σουίντον, τον ανατρεπτικό φωτογράφο της μόδας και του σύγχρονου κόσμου Γιούργκεν Τέλλερ, τον δικό μας διεθνή Δημήτρη Παπαιωάννου αλλά και τον Ρομέν Γαβρά, ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του διεθνούς θεάτρου σαν τον σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες, πρόσωπα του σινεμά που θαυμάζουμε και αγαπάμε-βλέπε Βιμ Βέντερς και Γιάννη Οικονομίδη.

Επειδή, όμως, η Στέγη δεν ήθελε ποτέ να παρουσιάζει μόνο προγράμματα αλλά να αφήνει τη δική της σφραγίδα, εστιάζοντας διαρκώς τη μεγάλη της οικογένεια που είναι πάντα, όπως τόνισε και η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, η Αθήνα, δεν μπορεί παρά να αποκαλύπτει, μετά τη δημιουργική εικαστική ανατροπή των Πλασμάτων, νέους χώρους σαν το Onassis Ready, ένα παλιό εργοστάσιο πλαστικών που μεταμορφώνεται σε κάτι εντελώς καινούργιο. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανακοίνωση του προγράμματος έγινε αντίστοιχα σε έναν τόσο παλιό αλλά ταυτόχρονα τόσο καινούργιο χώρο όπως η Μάντρα. Η οικογένεια, που είναι και η κεντρική θεματική που χαρακτηρίζει το φετινό πρόγραμμα, χρειάζεται πάντα μια πατρική φιγούρα και αυτή δεν είναι άλλη από το Ίδρυμα Ωνάση που συμπληρώνει μισό αιώνα φιλανθρωπικής δράσης στη χώρα και το σφραγίζει με τα νέα εγχειρήματα: το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και τα Ωνάσεια Σχολεία που ξεκίνησαν χτες πανηγυρικά τη λειτουργία τους σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Την ίδια στιγμή η Στέγη φαίνεται να έχει διαμορφώσει τη δική της οικογένεια και δεν είναι άλλη από τους καλλιτέχνες, τους οποίους έχει αγκαλιάσει όλα αυτά τα χρόνια και στους οποίους επιστρέφει από τον Νίκο Καραθάνο και τον Γιώργο Γούση έως τον Ρομέν Γαβρά, την Εύη Καλογηροπούλου, τον Δημήτρη Παπαιωάννου αλλά και τον ΓΙάννη Αγγελάκα, ο οποίος επιστρέφει με νέα παραγωγή.

Σε ένα άκρως οικογενειακό κλίμα, σαν να μας δέχονται στο σαλόνι του σπιτιού τους-εξού και τα χρωματιστά μαξιλαράκια-με τα ποτά και τα λικέρ, με εικόνες βγαλμένες από μια άλλη εποχή αλλά που παραπέμπουν στο μέλλον μας υποδέχτηκαν στον νέο, ανακαινισμένο χώρο στη Μάντρα-κυριολεκτικά μια μάντρα τη χώριζε από την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά η καλλιτεχνική διευθύντρια, Αφροδίτη Παναγιωτάκου «τις οικογένειες τις αγαπάμε, δεν τις αντέχουμε, μας αγαπάνε, τις απορρίπτουμε, τις αγαπάμε, μας απορρίπτουν. Μας πληγώνουν, τις βρίζουμε, τις λέμε “σόι”, βλέπουμε τις παλιές φωτογραφίες και δακρύζουμε, κάποιοι παιδευόμαστε να φτιάξουμε καινούργιες που θα τις λέμε “δικό μας δημιούργημα”, άλλοι όχι.

Αγκαλιαζόμαστε, τσακωνόμαστε για το πατρικό, μαζευόμαστε στις γιορτές και μετά αναθεματίζουμε την ώρα και τη στιγμή, νοσταλγούμε τα τραπεζώματα που πέτυχαν γιατί γελάσαμε, διαλυόμαστε για το τίποτα, τα βρίσκουμε στο πρόβλημα, και ξανά από την αρχή. Αλλά υπάρχουν και οι άλλες. Είναι οι φίλοι και τους έχουμε “σαν οικογένεια”, “καλύτερα από οικογένεια”. Είναι οι σύντροφοι ζωής. Εκείνοι που διαλέξαμε και μας διάλεξαν. Κάποιο μυστικό συστατικό μάς συνδέει με εκείνους που ονομάζουμε και νιώθουμε οικογένεια. Δεν έχει όνομα. Είναι στ’ αλήθεια μυστικό».

Γι αυτό λοιπόν το πρόγραμμα έχει από οικογενειακό ‘Παρελθόν’ μέχρι ‘Οιδίποδα’ και από Λάνθιμο-αυτός και αν ξέρει από προβληματικές οικογένειες- μέχρι Ρόμπερτ Άικ με τους Νίκο Κουρή και Καριοφυλλιά Καραμπέτη να είναι τα New entries ςτην οικογένεια της Στέγης. Επειδή η κατεξοχήν σφραγίδα της Στέγης είναι το θέατρο με το σινεμά να αναδεικνύεται και αυτό φέτος ο μεγάλος πρωταγωνιστής, είναι σαφές ότι από το φετινό, ‘σφιχτό’ πρόγραμμα δεν περισσεύει τίποτα. Ενδεχομένως οι εποχές να δείχνουν ότι δεν έχουμε διάθεση για πειραματικά δεδομένα αλλά για παραστάσεις που θα μας δώσουν δύναμη να συνεχίσουμε, με έργα και δημιουργούς πρώτης γραμμής.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του καλλιτεχνικού διευθυντή του Odéon Théâtre de l’Europe στο Παρίσι, Ζιλιάν Γκοσλάν, που ανεβάζει στη Στέγη το Παρελθόν (16-19/10/25), μια παράσταση βασισμένη σε κείμενα του Ρώσου συγγραφέα Λεονίντ Αντρέγεφ, του οποίου το όνομα δεσπόζει τελευταία στον χώρο του διεθνούς θεάτρου. Ένας διαφορετικός Οιδίποδας (20/11-28/12/25) αναμένεται να είναι αυτός του Βραβευμένου Βρετανού συγγραφέα και σκηνοθέτη Ρόμπερτ Άικ, με Έλληνες ηθοποιούς-βλέπε Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκο Κουρή, Αλέξανδρο Μυλωνά, Ράνια Οικονομίδου κ.ά.. Αντίστοιχη συνεργαςσία ελλήνων με ξένο καταξιωμένο σκηνοθέτη είναι αυτή του Αργεντινού σκηνοθέτη και συγγραφέα Μαριάνο Πενςσότι με τους Γιάννη Νιάρρο και Κώστα Νικούλι στην Αχόρταγη Σκιά (5/3-26/4/26).

Επιστροφή στην Αθήνα για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν, Τιάγκο Ροντρίγκες, ο οποίος επαναλαμβάνει τη μεγάλη, Sold out Επιτυχία «Ο Χορός των Εραστών» με τους ίδιους κεντρικούς πρωταγωνιστές, δηλαδή τον Νίκο Καραθάνου και τη Μαρίσα Τριανταφυλλίδου (4/12/25-18/1/26 στη Στέγη, 22-25/1/26 στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης) ενώ θα ανεβάσει και νέα παραγωγή, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Αβινιόν: η Απόσταση -10/5/26, το νέο έργο του Ροντρίγκες παρουσιάζει την ιστορία μιας κόρης και ενός πατέρα, που μαθαίνουν να επικοινωνούν όχι από διαφορετικές χώρες αλλά από διαφορετικούς πλανήτες. Οι σχέσεις, η αγάπη που μένει και διαπερνά τα πάντα φαίνεται να απασχολεί κατεξοχήν το νοσταλγικό θέατρο του Ροντρίγκες, ενός σκηνοθέτη που έχει αγαπήσει το ελληνικό κοινό για αυτό και θα επαναλάβει, εκτός από τον «Χορό των εραστών» και το By Heart (11-12/5/26), δέκα χρόνια μετά την αρχική του παρουςσίαση. Στη Στέγη φαίνεται να έχει βρει ο Γιάννης Αγγελάκος τη δική του αθηναική οικογένεια και γι αυτό επιστρέφει με το Μπλουζ του Μικρού Πρίγκιπα (12/3-26/4/26).

Πολύ διαφορετικό, ανατρεπικό και εκρηκτικό αναμένεται να είναι το Onassis Dance Days (5-8/2/26 που δίνει έμφαση στις εκλεκτικές συγγένειες και τις ανατρεπτικές σχέσεις: στην καρδιά του προγράμματος μια παράσταση που άφησε εντυπώσεις στο φετινό φεστιβάλ της Αβινιόν, την οποία αγαπάς ή μισείς, όπως τόνισε και η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, γιατί μέσος όρος δεν υπάρχει και η Στέγη δεν προασπίστηκε ποτέ ουδέτερες ή μεσοβέζικες καταστάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το NÔT (6-8/2/26) της Μαρλεν Μοντέιρο Φρέιτας που εμπνέεται από τις ‘Χίλιες και Μια Νύχτες’, τουλάχιστον όσον αφορά τη σχέση του ονείρου με τον εφιάλτη, της πιο άγριας εκδοχής της ανθρωπότητας που βιώνουμε πλέον ακόμα και με τα μάτια ανοιχτά.

Αλλά αυτό που κάνει πλέον τη διαφορά στη Στέγη δείχνοντας ότι η έμφαση δίνεται πλέον, σε μεγάλο βαθμό εκεί, είναι το σινεμά-ακόμα και η παρουςσίαση του προγράμματος έγινε με φόντο μια κινηματογραφική οθόνη. Σε συμπαραγωγή του Onassis Culture θα κάνουν την πρεμιέρα τους στη Στέγη οι ταινίες Sacrifice του Romain Gavras (30/10/25) που έκανε μόλις διεθνή πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο, η Σπασμένη Φλέβα του Γιάννη Οικονομίδη (24/11/25), το How to shoot a ghost του βραβευμένου σεναριογράφου Τςσάρλι Κάουφμαν (10/12/25) και το Gorgoná της Εύης Καλογηροπούλου. Δυναμική επίσης πρεμιέρα-στην ΑΘήνα αυτή τη φορά μετά το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ-για την Καρδιά του ταύρου της Εύας Στεφανή, εμπνευησμένη από την παράσταση του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού».

Εννοείται πως Στέγη χωρίς Borderline Festival (3-4/3/26) δεν νοείται ενώ από τα ευχάριστα νέα της νέας χρονιάς είναι το ξεσηκωτικό γεγονός που υπόσχεται ο The Boy Με τον τίτλο «Δεν ταξίδεψα ποτέ στην Αυστραλία». Φέτος, όμως, το μεγάλο γεγονός της Στέγης είναι κατά απρόσμενο τρόπο εικαστικό καθώς φέρνει στην Ελλάδα τον κορυφαίο φωτογράφο και άνθρωπο που άλλαξε τα δεδομένα στον τρόπο που προσλαμβάνεται η μόδα: ο Γιούργκεν Τέλλερ θα μας προσκαλέσει κυριολεκτικά στα εγκαίνια του νέου βιομηχανικού χώρου της Στέγης, το Onassis Ready, στον Ρέντη, με μια έκθεση με τις χαρακτηριστικές του φωτογραφίτις που ακροβατούν ανάμεσα στον δυναμισμό και την τρωτότητα. Ευτυχώς η Τίλντα Σουίντον, την οποία χαρήκαμε σε εκείνη την αξεπέραστη περφόρμανς για τον Παζολίνι, δεν είναι μόνο ανάμνηση μιας από τις καλύτερες στιγμές της Στέγης αλλά επιστρέφει για να μας μαγέψει και πάλι με το Ongoing, μια διεθνή συμπαραγωγή της Στέγης με το EyeMuseum (2/5-14/626)-άλλη μια απόδειξη του διεθνούς δικτύου που έχει διαμορφώσει η Στέγη επικοινωνώντας με τα κορυφαία μουσεία και θεατρικούς οργανισμούς του κόσμου. Σίγουρα, όμως, δεν υπάρχει πιο διεθνής Έλληνας από τον Γιώργο Λάνθιμο και στο φωτογραφικό του έργο ειναι αφιερωμένη η έκθεση The Photograph στο -1 της Στέγης (7/3-17/5/26).

Ο πιο εκφραστικός σκηνοθέτης της γενιάς του, ο Βιμ Βέντερς έρχεται στην Αθήνα και η Στέγη οργανώνει αφιέρωμα στο έργο του ενώ θα υπάρχει και συζήτηση στη Στέγη, στην κεντρική σκηνή με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου (Συζήτηση & Κινηματογραφικό αφιέρωμα, 14-16/11/25). Όσοι έχουμε δει τις σειρές ανατρεπτικών ντοκιμαντέρ με τη Φιλόμενα Τσανγκ, σίγουρα θα έχουμε απολαύσει το δηκτικό της χιούμορ και τον ευρηματικό τρόπο με το οποίο προσεγγίζει την Ιστορία. Θα βρεθεί επίσης στην Αθήνα για συζήτηση με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου όπως και η Μιράντα Τζουλάι, η γνωστή συγγραφέας, σκηνοθέτις, εικαστικός και περφόρμερ. Συζήτηση με την καλλιτεχνική διευθύντρια της Στέγης θα έχει και ο Γκάμπορ Μάτε (όπως τόνισε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου δεν προφέρεται Ματέ όπως τον ξέρουν όλοι).

Το Ίδρυμα Ωνάση έχει αποδείξει ότι λαμβάνει σοβαρά το ρόλο του ως θεματοφύλακας της κληρονομιάς μέσα από την ανάκτηση του αρχείου του ποιητή Καβάφη, που πλέον είναι πλήρως ψηφιοποιημένο και έχει αναλάβει να διευρύνει την υπόθεση αρχείων και σε άλλα πεδία. Εχει αναλάβει να ψηφιοποιήσει το αρχείο του επιδραστικού φωτογράφου Σπύρου Στάβερη αλλά και να διαφυλάξει το αρχείο ενός ανθρώπου που έχει γράψει ιστορία στον χώρο του ραδιοφώνου και της μουσικής, τον Γιάννη Πετρίδη. Είναι, άλλωστε, και αυτός μέλος μιας οικογένειας που θα θέλαμε να έχουμε όλοι ή με άλλα λόγια είναι ο άνθρωπος με τον οποίο μεγαλώσαμε, όπως όλα αυτά τα μέλη της οικογένειας που προσδοκά να διαμορφώσει η Στέγη-και εμείς μαζί της.