

Στέφανος Ρόκος: Η νέα έκθεση και το soundtrack του Τζιμ Σκλαβούνος με τη συμμετοχή του Νικ Κέιβ
Ο διακεκριμένος εικαστικός παρουσιάζει τη νέα του δουλειά με τίτλο «50.000.000 τόνοι τοπίων» και μιλά για την ιδιαίτερη σχέση του με τους όγκους, το βάρος και τη δύναμη όσων τον ενέπνευσαν


«Τον αριθμό 50.000.000 τον επέλεξα τυχαία προκειμένου να αναδείξω το δέος μας μπροστά στο μυστήριο της ζωής»
GALA: Νέα έκθεση το 2025 και ως teaser θέτεις το ερώτημα «ποια στιγμή ο άνθρωπος γίνεται μέρος του τοπίου;». Θα μας πεις κάτι περισσότερο γι’ αυτή τη νέα σου δουλειά;
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΡΟΚΟΣ: Το πολύ ωραίο αυτό ερώτημα το θέτει η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και μεταφράστρια Μαρία Παπαδήμα στο κείμενό της που περιλαμβάνεται στο βιβλίο που συνοδεύει την έκθεση (Εκδόσεις Στερέωμα, 2025). Οι απαντήσεις που προκάλεσαν αυτό το ερώτημα βρίσκονται στα καινούρια μου έργα. Για πρώτη φορά στη ζωή μου ζωγραφίζω τόσο πολλά βουνά, δάση, πεδιάδες, γκρεμούς και καταρράκτες. Θέλοντας να περιγράψω αυτόν τον τεράστιο, μη μετρήσιμο όγκο των τοπίων, έδωσα στην έκθεση τον τίτλο «50.000.000 τόνοι τοπίων». Με τη λέξη «τόνοι» αναφέρομαι αποκλειστικά στη μονάδα μέτρησης της μάζας. Η χρήση της επομένως αποτελεί έναν αφελή και λανθασμένο προσδιορισμό του όγκου, της έκτασης, του βάρους, της επιβλητικότητας και της δύναμης των τοπίων - κυρίως συγκριτικά με τις σύντομες ιστορίες των ανθρώπων, οι οποίες στέκουν άνισες μπροστά σε ένα τεράστιο βουνό ή έναν θορυβώδη ορμητικό καταρράκτη. Τον αριθμό 50.000.000 τον επέλεξα τυχαία προκειμένου να αναδείξω το δέος που αισθάνεται ο άνθρωπος μπροστά στο ανεξήγητο μεγαλείο της φύσης, της ζωής και του σύμπαντος.


G.: Βρίσκουμε έργα σου σε εξώφυλλα δίσκων, βιβλία, αφίσες παραστάσεων - και όχι μόνο. Τι σε τραβάει σε αυτή τη διαλεκτική μεταξύ των τεχνών - είτε είναι η μουσική του Παύλου Παυλίδη και του Νικ Κέιβ, είτε η ποίηση της Ανίζ Κολτζ και της Δανάης Σιώζιου;
ΣΤ.Ρ.: Οι τέχνες υπάρχουν για να συνομιλούν μεταξύ τους, να συνδυάζονται και να ενώνονται. Ο καλλιτέχνης που θέλει να εκφραστεί μέσω κάποιας άλλης τέχνης πέραν αυτής που τον έχει καθορίσει βρίσκει τρόπους να το πετύχει. Προσωπικά, παρότι δεν είμαι ποιητής ή μουσικός, προσπαθώ να κατανοήσω την ποίηση της Δανάης με τα σχέδιά μου και τη μουσική του Παύλου με τη ζωγραφική μου.
Ή να δημιουργήσω μια εικόνα αντλώντας έμπνευση από μια άλλη τέχνη με την οποία δεν είμαι εξοικειωμένος. Και γιατί όχι, αν έχω τη δυνατότητα, να την αγγίξω με τον τρόπο μου. Ετσι και τώρα, ενώ δεν είμαι σε καμία περίπτωση γλύπτης, θα εκθέσω για πρώτη φορά και τρία γλυπτά. Αγαπάω πολύ τη γλυπτική και φέτος την είχα ανάγκη.

G.: Ενα ταξίδι σου πριν από χρόνια στην Ιαπωνία σε γέμισε με ιδέες που μετατράπηκαν σε πίνακες στην έκθεση «Οι Δύο Ναοί». Ταξιδεύοντας πέρσι κι εγώ εκεί, μπορώ να καταλάβω καλύτερα όσα αποτύπωσες. Συνεχίζει να σε μαγεύει;
ΣΤ.Ρ.: Το ταξίδι μου στην Ιαπωνία με ενέπνευσε για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, αλλά ο κυριότερος ήταν η συνύπαρξη των δύο ναών τους οποίους συνάντησα εκεί τη συγκεκριμένη στιγμή, κάτω από ειδικές συνθήκες, που δημιούργησαν υπέροχες αλλά και προβληματικές αναμνήσεις. Φυσικά και θα ήθελα να επιστρέψω κάποια στιγμή με μια νέα ματιά, έτοιμος να ζήσω τη χώρα διαφορετικά.
G.: Ποια είναι η καθημερινή διαδικασία σου; Υπάρχει «ρουτίνα», «ωράριο» ή δουλεύεις απελευθερωμένος από τον χρόνο;
ΣΤ.Ρ.: Πάνε τουλάχιστον 15 χρόνια που ακολουθώ ένα σταθερό πρόγραμμα εργασίας, κατεβαίνοντας στο εργαστήριό μου νωρίς το πρωί και δουλεύοντας μέχρι τις 6 περίπου το απόγευμα, με ένα διάλειμμα το μεσημέρι. Μου αρέσει η ρουτίνα, με βοηθάει να είμαι πιο συγκεντρωμένος και πιο αποδοτικός. Η έμπνευση συνήθως προσαρμόζεται στο ωράριό μου.


G.: Διάβασα μια παλαιότερη απάντησή σου για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Θεωρείς ότι έχει αλλάξει κάτι δύο χρόνια μετά;
ΣΤ.Ρ.: Η Τεχνητή Νοημοσύνη εξακολουθεί να μου δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα. Τα συγκρίνω με την ανησυχία που επικρατούσε πριν από 25 περίπου χρόνια για το Ιντερνετ. Σημαντικές αλλαγές θα υπάρξουν πολλές, αλλά η πιο άχαρη περίοδος είναι αυτή που διανύουμε τώρα, καθώς δεν ξέρουμε ακριβώς σε ποια αποτελέσματα θα οδηγηθούμε. Ισως βέβαια αυτή να είναι και η πιο γοητευτική περίοδος. Τα τρία βασικά σημεία που με προβληματίζουν στην εφαρμογή της ΑΙ στις τέχνες έχουν να κάνουν με το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων, τον ανθρώπινο παράγοντα, που ακόμα δεν έχει κατανοήσει βιωματικά το καινούριο του εργαλείο, και τον κίνδυνο να χαθεί το ταξίδι της δημιουργίας χάριν ενός εντυπωσιακού αποτελέσματος. Σίγουρα πάντως αυτή τη στιγμή βαριέμαι εύκολα τις εφαρμογές της ΑΙ στις τέχνες, παρότι στην αρχή οι δυνατότητες που μας προσφέρει μου είχαν φανεί αρκετά διασκεδαστικές. Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας, παραμένω υπέρμαχος της ανθρώπινης δημιουργίας. Θυμάμαι μια σκηνή που μου άρεσε και με καθησύχασε σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας όπου στο δυστοπικό μέλλον, σε ένα υπερφουτουριστικό κτίριο, υπήρχε αναρτημένη σε ένα γραφείο η αυθεντική «Γκουέρνικα». Ολα αυτά όμως που είπα παραπάνω ίσως είναι απόρροια της άγνοιάς μου για την ουσιαστική εφαρμογή του AI στη ζωή μας.

«Οι αγαπημένοι μου φίλοι από τους Bad Seeds συνέθεσαν πρωτότυπη μουσική για το 6λεπτο animation που συνοδεύει την έκθεση»
G.: Εχεις μια θαυμάσια σχέση με τη μουσική. Αν η νέα σου έκθεση είχε soundtrack, ποια τρία τραγούδια θα περιελάμβανε;
ΣΤ.Ρ.: Λόγω της θεματολογίας της έκθεσης θα διάλεγα το «Mountain song» των Jane’s Addiction, το «A tree on fire from within» του Τζακ Γουάιτ και το «Oceans» της Μπεθ Γκίμπονς. Ωστόσο υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα, και ιδιαίτερα σημαντική σε προσωπικό επίπεδο, έκπληξη, η οποία αφορά τη σχέση μου με τη μουσική και με καλλιτέχνες από τους οποίους εμπνέομαι, στην περίπτωσή μας τους αγαπημένους μου φίλους από τους Bad Seeds Jim Sclavunos και Nick Cave. Ο Sclavunos συνέθεσε μια πρωτότυπη μουσική για το εξάλεπτο animation που δημιούργησα με τη βοήθεια του Fokion Xenos στο οποίο ο Cave έπαιξε πιάνο.. Ο τίτλος του μουσικού τους έργου είναι «Landscape», και νιώθω μεγάλη συγκίνηση που συνεργάστηκα για άλλη μία φορά με τους δύο αυτούς εκπληκτικούς μουσικούς και ανθρώπους. Ανυπομονώ να τα μοιραστώ -τo animation και το soundtrack- με όσο περισσότερο κόσμο θα μπορούσε να ενδιαφέρεται γι’ αυτά ◆
φωτό studio vaharidis @ZoumboulakisGalleries
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr