Έλληνες, Εβραίοι και Αρμένιοι στην οθωμανική Σμύρνη

Ο Ερβέ Ζορζελίν είναι λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) – εκλέχθηκε στη θέση αυτή το 2014. Το γνωστικό του αντικείμενο – όπως διαβάζουμε στην ενότητα για τα μέλη του ΔΕΠ στο site του Τμήματος- είναι η “Ιστορία των Ελληνορθόδοξων πληθυσμών της Ανατολής κατά τους νεότερους και σύγχρονους χρόνους”. 

Ο Ζορζελίν είναι ο συγγραφέας ενός εμβληματικού βιβλίου για την Σμύρνη και την πέραν του Αιγαίου Ανατολή. Ενός δυσεύρετου μέχρι πρότινος βιβλίου. Είχε κυκλοφορήσει το 2007 και ήταν εξαντλημένο από καιρό. Τώρα είναι και πάλι διαθέσιμο μετά την επανέκδοση στην οποία προχώρησε ο εκδοτικός οίκος Κέδρος. 

O τίτλος του βιβλίου Σμύρνη: Από τον κοσμοπολιτισμό έως τους Εθνικισμούς (το βιβλίο εκδόθηκε κατά πρώτο στα γαλλικά το 2005 και ο τίτλος πρωτοτύπου είναι La fin de Smyrne: Du cosmopolitisme aux nationalismes). Στα ελληνικά μεταφράσθηκε από την Μαρία Μαλαφέκα. 

Στο σημείωμα στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Η Σμύρνη στα μέσα του 19ου αιώνα γοητεύει με τον αστραφτερό κοσμοπολιτισμό της. Προάγγελος της τόσο επίκαιρης σήμερα πολυπολιτισμικότητας, συγκεντρώνει στους κόλπους της όλες τις ανθρώπινες ομάδες των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής. Σταυροδρόμι λαών, πολιτισμών, θρησκειών, ιδεών. Πρότυπο πνευματικής άνθησης, οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής προόδου.

Ο ερευνητής και συγγραφέας Hervé Georgelin δίνει ανάγλυφα την περίπλοκη ιστορία αυτής της ιδιαίτερης πληθυσμιακής μείξης. Εξετάζει την κοινωνική και πολιτική ζωή στην οθωμανική Σμύρνη από το τέλος της δεκαετίας του 1870 έως τις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και την καταστροφή της πόλης. Περιγράφει τις δραστηριότητες, τις πρακτικές και την αλληλεπίδραση των διαφορετικών πληθυσμών, εξετάζοντας τις επιρροές που δέχονται από τις μητροπόλεις της Ευρώπης. Φωτίζει την εύθραυστη συνύπαρξη τους υπό το πρίσμα της διαφορετικής παιδείας που προωθεί η κάθε εθνότητα, παράγοντας αποσταθεροποιητικός, όπως υποστηρίζει, για μια ομοιογενή τοπική κουλτούρα.

Στο πολιτικό σκηνικό, τα ιστορικά γεγονότα ερμηνεύονται σε δύο αντικρουόμενα επίπεδα: την επίσημη κρατική γραμμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το τοπικό κοινοτικό πνεύμα που στηρίζουν οι κάτοικοι ανεξαρτήτως εθνικών καταβολών. Το τέλος της Σμύρνης είναι τελικά η αρχή του βίαιου τέλους όλων των κοσμοπολίτικων πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου».