Ζήσε τη γειτονιά μαζί με τα παιδιά… μέχρι την Ελευσίνα

Όταν, παιδί ακόμα, άκουγα να μιλούν για την Ιερά Οδό, από το μυαλό μου ξεπηδούσαν εικόνες εργοστασίων και μιας… «αστικής» ακαταστασίας. Στα χρόνια του Λυκείου, η «Ιερά Οδός» συνδέθηκε με τη νυχτερινή ζωή και χρειάστηκε να ενηλικιωθώ για να συνειδητοποιήσω τη σημασία του, καθώς αφ’ ενός μεν μέχρι τον 20ο αιώνα, το 1956 συγκεκριμένα που φτιάχτηκε η Αθηνών/Καβάλας, δεν υπήρχε κανένας άλλος δρόμος για να «φύγεις» από την Αθήνα προς την υπόλοιπη Ελλάδα. Αφ’ ετέρου δε, ο δρόμος αυτός ταυτίζεται –πράγματι- με την Ιερά Οδό που συνδέει στους αιώνες -συνεχώς και αδιαλείπτως- το Θριάσιο Πεδίο, την Ελευσίνα με την Ακρόπολη. Σήμερα «φτάνει» στη μάντρα του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού, ενώ τμήματά του έχουμε περπατήσει ουκ ολίγες φορές (αγνοώντας το) στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. 

Έτσι, κάνουμε μια φθινοπωρινή βόλτα από τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, τη σημερινή αρχή της Ιεράς Οδού, στις συνοικίες που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της και μέχρι την Ελευσίνα, για να φανταστούμε –πηγαίνοντας αντίθετα- την πομπή των Μεγάλων Ελευσίνιων Μυστηρίων, που τελούνταν (όντως) το φθινόπωρο. Σε αυτή τη βόλτα, σημαντικό βοηθητικό ρόλο παίζει το αττικό μετρό και οι σταθμοί του, αφ’ ενός γιατί διευκολύνουν την πρόσβαση από τον Κεραμεικό στον Ελαιώνα και την Αγία Μαρίνα, αλλά κυρίως διότι η ίδια η κατασκευή αυτής της γραμμής έφερε στην επιφάνεια πολλά αρχαιολογικά ευρήματα, μέρος των οποίων μπορούμε να θαυμάσουμε σε μια ξεχωριστή βόλτα (χειμωνιάτικη ίσως) μέσα στους σταθμούς που έχουν μετατραπεί σε πραγματικά μουσεία. 

Στον Κεραμεικό, το νεκροταφείο των επιφανών Αθηναίων
Στην αρχαία γειτονιά του Κεραμεικού ήταν συγκεντρωμένοι οι αγγειοπλάστες, καθώς, χάρη στο αργιλώδες έδαφος του Ηριδανού έβρισκαν τον κατάλληλο πηλό για να φτιάξουν τα περίφημα αττικά αγγεία. Παράλληλα όμως, η ποιότητα του εδάφους και οι πλημμύρες του μικρού ποταμού καθιστούσαν την περιοχή μη κατοικήσιμη, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ως χώρος ταφής και σταδιακά να εξελιχθεί ως το νεκροταφείο των επιφανών της Αρχαίας Αθήνας. Για να επισκεφτείτε τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και το μικρό του μουσείο με παιδιά, ακολουθήστε τις «Βόλτες» και το πρόγραμμά τους στην ιστοσελίδα www.kyriakatikesvoltes.gr.

Σχετική είναι μια επίσκεψη στο Κέντρο Μελέτης Νεότερης Κεραμικής, στην πίσω μεριά του αρχαιολογικού χώρου, στην οδό Μελιδόνη, όπου πραγματοποιούνται από φέτος μόνιμα εκπαιδευτικά προγράμματα κάθε Σάββατο 11.00- 13.00 αλλά και θεματικά εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης όπως π.χ. εργαστήρι ψηφιδωτού με θέμα «Η κεραμική συναντά το ψηφιδωτό», κινησιολογικό εκφραστικό εργαστήρι με θέμα «Τα συναισθήματα», αφηγήσεις παραμυθιών, παραστάσεις και άλλες δράσεις για παιδιά ηλικίας από 5-12 ετών. Δείτε περισσότερα potterymuseum.gr.

Στο Βοτανικό Κήπο και τον Ελαιώνα των Αθηνών

Μια βόλτα κατά μήκος της Ιεράς Οδού είναι μια βόλτα στο χρόνο. Ενώ ο Κεραμεικός μας πάει πίσω στην Αρχαία Ελλάδα, λίγο πιο κάτω, στη συμβολή με τη Σπ. Πάτση, ο Βοτανικός Κήπος μας μεταφέρει στους νεότερους χρόνους. Τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, ο βοεβόδας της Αττικής Χατζή Αλή Χασεκής έχτισε το σπίτι του στο χώρο που, μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, επέλεξε η Βασίλισσα Αμαλία, γνωστή σε όλους για την αγάπη της για τα φυτά και το πράσινο, για να φτιάξει έναν από τους κήπους της, το Βοτανικό Κήπο. Σήμερα στο χώρο αυτό, βρίσκεται το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.





Σε –κυριολεκτικά- πέντε βήματα από το σταθμό του Ελαιώνα, -στον αρχαίο ελαιώνα, όπου τέτοια εποχή συγκεντρώνονταν οι Αθηναίοι για το λιομάζεμα- βρίσκεται το παγοδρόμιο Ice’n’skate, το μόνιμο επαγγελματικό παγοδρόμιο της Αθήνας, που παραδίδει μαθήματα καλλιτεχνικού πατινάζ και χόκεϊ στον πάγο σε παιδιά, αλλά φιλοξενεί και παιδικά πάρτι. Δείτε το πρόγραμμα των μαθημάτων και της παγοπίστας στην ιστοσελίδα icenskate.gr. 

Σε κοντινή απόσταση, βρίσκεται η Ακαδημία Πλάτωνος και το πάρκο της. Εδώ βρίσκεται μια όμορφη παιδική χαρά και όταν ο καιρός είναι καλός, πολλές οικογένειες κάνουν πικ νικ. Τον Ιούνιο, στους χώρους της Ακαδημίας Πλάτωνος πραγματοποιείται το Elaionas Festival. Πολλές δράσεις στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος για παιδιά πραγματοποιεί ο χώρος Γνώσης και Πολιτισμού «Πολιτεία» στην οδό Μοναστηρίου 136. Δείτε το πρόγραμμα της «Πολιτείας των Παιδιών» στην ιστοσελίδα politeiapolitismos.com. 

Στο Αιγάλεω και το Χαϊδάρι

Φτάνοντας στην Αγία Μαρίνα και το Αιγάλεω, μια όμορφη βόλτα, όταν ο καιρός το επιτρέπει, είναι στο Δημοτικό Άλσος ή Μπαρουτάδικο. Το όνομά του το οφείλει στις εγκαταστάσεις του πυριτιδοποιείου που λειτούργησε από το 1874 έως το 1970, οι οποίες κατεδαφίστηκαν το 1974 και ξεκίνησε η δεντροφύτευση. Μέσα στο χώρο βρίσκονται τα ΤΕΙ Αθήνας και άλλα σχολεία, αλλά και μια όμορφη παιδική χαρά, αθλητικές εγκαταστάσεις, αναψυκτήρια, χώροι αθλοπαιδιών και το θερινό θέατρο Αλέξης Μινωτής.



Όταν ο καιρός δεν είναι καλός, ιδανικός χώρος στο Αιγάλεω για να πιουν οι γονείς τον καφέ τους και τα παιδιά να απασχοληθούν δημιουργικά σε έναν άκαπνο χώρο είναι το Κιμωλία Family café. Επισκεφτείτε τη σελίδα του στο Facebook. Για τούρτες και cupcakes για παιδικά πάρτι και κεράσματα, το γλυκό παραμυθοπωλείο Cap cap πήρε το όνομά του από τον Ποντικό με τον Γαλάζιο Φιόγκο και τον ήχο της βροχής που πέφτει πάνω στις στέγες των σπιτιών. Επισκεφτείτε το στην ιστοσελίδα www.capcap.gr. 

Και με αυτά, φτάνουμε στο Χαϊδάρι. Η γειτονιά αυτή πήρε το όνομά της από τον Τούρκο γαιοκτήμονα, Χαϊντάρ Πασά, του οποίου η κατοικία βρισκόταν στη σημερινή θέση «Παλατάκι». Δεν έχει διευκρινιστεί αν ο σημερινός Πύργος φτιάχτηκε κατ’ εντολή της Βασίλισσας Αμαλίας ή της Δούκισσας της Πλακεντίας. Πάντως από το 1985 ανήκει στο Δήμο Χαϊδαρίου και σήμερα στεγάζεται εκεί το Πνευματικό Κέντρο και η Δημοτική Βιβλιοθήκη, ενώ το καλοκαίρι γίνονται εκδηλώσεις στον προαύλιο χώρο.

Στο Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους

Ξαναγυρνάμε στην Ιερά Οδό, για να επισκεφτούμε το Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους που ανήκει στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άριστα συντηρημένος και καθαρός, έχει χώρο για πικ νικ υπό τη σκιά των ψηλών δέντρων, πάγκους και ξύλινα τραπεζάκια, λιμνούλες με νούφαρα και βατραχάκια, χελώνες, φυτώριο και διακριτά τμήματα φυτών (Ανθώνας-Καλλωπιστικά Φυτά-Φαρμακευτικά Φυτά- Ιστορικά Φυτά- Δενδρώνας), στα οποία μπορείτε να ξεναγηθείτε με τα παιδιά, από φοιτητές της Γεωπονικής Σχολής. Στη είσοδό του υπάρχει καφέ-εστιατόριο με παιδική χαρά, ενώ πρόσφατα εγκαινιάστηκε η δράση για παιδιά «Δασική Αναψυχή» παρουσία ειδικευμένου καθηγητή Φυσικής Αγωγής. Δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα www.diomedes-bg.uoa.gr και στη σελίδα στο facebook. Θερινό καλλιτεχνικό camp στον Κήπο πραγματοποιούν οι «Μορφές Έκφρασης» www.morfesekfrasis.gr.  

Δίπλα στον Κήπο βρίσκεται η Μονή Δαφνίου, που αξίζει σίγουρα μία επίσκεψη. Χτίστηκε στην τοποθεσία που βρισκόταν το ιερό του Δαφναίου Απόλλωνος, από τον οποίο προέρχεται μάλλον η σημερινή ονομασία «Δαφνί». Στο χώρο πίσω από τη Μονή, μέσα στο Δάσος Χαϊδαρίου, όπου παλιά γινόταν η «Γιορτή του Κρασιού», βρίσκεται το εστιατόριο «Γιορτή», μια πολύ καλή λύση για φαγητό με παιδιά. Σερβίρει χειροποίητα γλυκά και καφέ όλη μέρα καθώς και φαγητά μαγειρεμένα στον ξυλόφουρνο. Για την απασχόληση των παιδιών, Παρασκευή και Σάββατο, γίνεται η δράση «Παιδοζυμώματα», ενώ όταν ο καιρός είναι καλός, το εστιατόριο έχει όμορφο εξωτερικό χώρο υπό σκιάν www.giortirestaurant.gr.

Φτάνοντας στην Ελευσίνα

Έχοντας ακολουθήσει αντίθετη πορεία από την «Ιερά» πομπή που ξεκινούσε από το Θριάσιο Πεδίο για να καταλήξει στην Ακρόπολη, συναντάμε το Σκαραμαγκά Το όνομά του οφείλεται στη βυζαντινή οικογένεια που είχε ως αποστολή τη φύλαξη του σκαραμαγκίου, του υφάσματος δηλαδή, από το οποίο κατασκευαζόταν ο αυτοκρατορικός χιτώνας. Στη λίμνη Κουμουνδούρου, στους Αρχαίους Ρειτούς –που σίγουρα έχει πάρει το μάτι σας καθώς ταξιδεύετε για την Πελοπόννησο- περίμεναν οι Αθηναίοι αξιωματούχοι την πομπή με την ιέρεια, τον ιεροφάντη, το δαδούχο, τις Αρχές του τόπου και τους πιστούς για να προχωρήσουν όλοι μαζί την Ιερά Οδό μέχρι την Ιερά Πύλη που ήταν στρωμένη με λουλούδια. 

Κι έτσι φτάνουμε στο Θριάσιο Πεδίο, τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, όπου τελούνταν τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια κάθε φθινόπωρο προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης, με λατρευτικές τελετές που συμβόλιζαν τον κύκλο των εποχών και την καλλιέργεια της γης με αναφορές στον κύκλο της ζωής και τη μετά θάνατον ζωή. Για να παρακολουθήσουν οι πιστοί τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια, έπρεπε να έχουν μυηθεί την άνοιξη στα Μικρά Μυστήρια, που τελούνταν στο ιερό της «Δήμητρα και Κόρης εν Αγραίς», ανατολικά του ποταμού Ιλισού, κοντά στο Στάδιο. Τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας με παιδιά μπορείτε να επισκεφτείτε με τις «Βόλτες» www.kyriakatikesvoltes.gr.

Σήμερα, η Ελευσίνα έχει ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021 και στο πλαίσιο αυτό διοργανώνεται πληθώρα δράσεων, μεταξύ άλλων και για παιδιά. Δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα eleusis2021.eu.

Βιβλία που προετοιμάζουν τα παιδιά για μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, τη λατρεία της θεάς Δήμητρας και το μύθο της Περσεφόνης:
• Μανδηλαράς Φίλιππος, «Δήμητρα και Περσεφόνη», εκδόσεις Παπαδόπουλος
• Κύρδη Καλλιόπη, «Πλούτωνας και Περσεφόνη», εκδόσεις Μεταίχμιο

Για περισσότερες βόλτες και ταξίδια με παιδιά, επισκεφτείτε την www.mamakita.gr. 

Info
Αυτό το Σάββατο 11 Νοεμβρίου, γιορτάζουμε τον ένα χρόνο από την ανακήρυξη της Ελευσίνας σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, με ένα μεγάλης κλίμακας έργο στο δημόσιο χώρο και πρωταγωνιστές τα παιδιά της Ελευσίνας. Με άξονα αφενός, την κεντρική ιδέα της «Ελευσίνα 2021» «Μετάβαση στην EUphoria» και αφετέρου, την εγκατάσταση της Δανάης Στράτου στο Ελαιουργείο «Πάνω στη Γη, Κάτω από τα Σύννεφα», τα παιδιά της Ελευσίνας στέλνουν ένα μήνυμα ισότητας και ανθρωπισμού σε όλη τη Μεσόγειο. Με θέμα το σπίτι, τον ξεριζωμό και την αναζήτηση νέας πατρίδας, περίπου 300 παιδιά ηλικίας 8-12, θα ζωγραφίσουν τα μηνύματά τους πάνω σε μικρά φωτιζόμενα αγγεία, που έχουν κατασκευαστεί ειδικά για την περίσταση. Στη συνέχεια, κρατώντας στα χέρια τους τα αγγεία, θα διασχίσουν τη Νικολαϊδου και το Ελαιουργείο για να καταλήξουν στη θάλασσα, όπου θα αφήσουν τα αγγεία τους να ταξιδέψουν σε όλη την Ευρώπη!

Η σειρά «Ζήσε τη Γειτονιά μαζί με τα παιδιά» αναφέρεται σε όλες τις φιλικές προς τα παιδιά τοποθεσίες στις γειτονιές της πόλης μας και σε ό,τι ενδιαφέρον μπορεί να κρύβουν για παιδιά: πάρκα, εστιατόρια, καφέ, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, μαγαζάκια με ωραία παιχνίδια ή είδη δώρων, παιδικά θέατρα και ό,τι άλλο που χρειάζεται ή πρέπει να ανακαλύψει κάποιος που είναι γονιός. Αν έχετε δοκιμασμένες προτάσεις μπορείτε να μας τις στείλετε στο www.mamakita.gr για να τις συμπεριλάβουμε στη σειρά “Ζήσε τη γειτονιά μαζί με τα παιδιά», που παρουσιάζει το Πρώτο Θέμα-City stories σε συνεργασία με το Mamakita, για να κάνουμε τις βόλτες μας στην πόλη ακόμα ομορφότερες…

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα τοπωνύμια δήμων και συνοικιών της Αττικής, διαβάστε σχετικό άρθρο του Μιχάλη Στούκα (σε δύο μέρη).