Οι σταθμοί στη ζωή του Ούγκο Τσάβες

Πληθωρικός και χαρισματικός ηγέτης του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» ο Τσάβες κυβερνούσε τη χώρα, παραγωγό πετρελαίου, από το 1999, ενώ μόλις πριν από λίγους μήνες στις 7 Οκτωβρίου του 2012, κέρδισε την τρίτη εκλογική του νίκη και την επανεκλογή του στην ηγεσία της Βενεζουέλας με 56 %. Ακούραστος ρήτορας, ο Ούγκο Τσάβες, είχε μια ερωτική σχέση με το πλήθος των οπαδών του, κατά τις ατελείωτες ομιλίες του, που μονοπωλούσαν και στα μέσα ενημέρωσης της Βενεζουέλας. Ήταν ένας χαρισματικός, υπερκινητικός και καθολικός θαυμαστής του απελευθερωτή Σιμόν Μπολιβάρ, της εμβληματικής φιγούρας του πολέμου της ανεξαρτησίας από τους Ισπανούς και απολάμβανε σταθερά υψηλά επίπεδα δημοτικότητας, παρά την έντονη εχθρότητα που αντιμετώπιζε από τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Αρκετοί ήταν αυτοί που τον χαρακτήριζαν ως δικτάτορα εξαιτίας των πολιτικών του πρακτικών. Εκμεταλλευόμενος της ισχύ που του έδιναν τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου είχε επιβάλει μια προσωποκεντρική αυστηρή μορφή διακυβέρνησης στη χώρα τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια.

Στις 9 Απριλίου 2002, τα συνδικάτα κήρυξαν απεργία, ενώ στις 11 Απριλίου, στη διάρκεια διαδηλώσεων κατά της απόλυσης του προέδρου μεγάλης εταιρείας πετρελαίου, ξέσπασε βία, με 17 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Γιατροί ανέφεραν ότι πολλά από τα θύματα είχαν πυροβοληθεί από ελεύθερους σκοπευτές, ωστόσο η έρευνα έχει παγώσει και δεν είναι με ακρίβεια γνωστό το τι έγινε εκείνη την ημέρα. Στο μεταξύ, παραιτήθηκε ο διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων, Λούκας Ρινκόν Ρομέρο αφού πρώτα ανακοίνωσε σε εθνικό δίκτυο την παραίτηση του Τσάβες, ωστόσο, ο ίδιος ανέφερε αργότερα ότι συνελήφθη όμηρος. 

Το Δεκέμβριο του 2002, η κυβέρνηση Τσάβες αντιμετώπισε την απεργία των συνδικάτων, η οποία κράτησε 2 μήνες. Τον Αύγουστο του 2003, η Αντιπολίτευση ξεκίνησε τη διαδικασία για την καθαίρεση του Τσάβες. Το αρμόδιο Συμβούλιο απέρριψε την πρόταση και η ψηφοφορία έγινε στις 15 Αυγούστου 2004. Το 59,25% ήταν κατά της ανατροπής της απόφασης για καθαίρεση του Προέδρου. Το Μάιο του 2004, συνελήφθησαν 126 Κολομβιανοί, προσκείμενοι στον Ρομπέρτο Αλόνσο (Roberto Alonso), που θεωρείται αρχιτέκτονας του πραξικοπήματος του 2002. Οι συλληφθέντες κατηγορήθηκαν ως παραστρατιωτικοί. Οι σχέσεις της χώρας του με την Κούβα αναθερμάνθηκαν με την υπογραφή της Πρωτοβουλίας Μπολίβαρ για την Αμερική το Μάιο του 2005, από τους Τσάβες και Κάστρο. Αντίθετα, με τις ΗΠΑ ο Τσάβες είναι έντονα επικριτικός στην εξωτερική τους πολιτική. Κατηγόρησε την Αμερική ότι επιθυμεί τη δολοφονία του· τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς ο Αμερικανός τηλευαγγελιστής Πατ Ρόμπερτσον ζήτησε δημόσια τη δολοφονία του και στη συνέχεια ζήτησε συγνώμη. Ο ίδιος είχε συγκρίνει τον ηγέτη της Βενεζουέλας με τον Χίτλερ.

(Χαιρετά τους υποστηρικτές του από ένα μπαλκόνι με την οικογένειά του, καθώς γιορτάζει τα 57α γενέθλιά του στο Καράκας - 28 Ιουλ 2011)

Στις προεδρικές εκλογές της 3 Δεκεμβρίου 2006 ο Τσάβες επανεξελέγη από τον πρώτο γύρο για έξι ακόμα χρόνια και ο αντίπαλός του, σοσιαλδημοκράτης Μανουέλ Ροσάλες, κυβερνήτης της πετρελαιοπαραγωγού επαρχίας Σούλια, παραδέχτηκε αμέσως την ήττα του. Ο Τσάβες συγκέντρωσε περί το 63% των ψήφων. Οι διεθνείς παρατηρητές επιβεβαίωσαν ότι δεν υπήρξε ζήτημα νοθείας. Και στις εκλογές αυτές έδειξαν ότι η κοινωνία της Βενεζουέλας είναι ιδιαίτερα πολωμένη. Η μεγάλη πλειονότητα των φτωχών, το 80% του πληθυσμού, επικροτεί την έμφαση που δίνει ο Τσάβες στην υγεία, την παιδεία και τη στέγαση με την αναδιανομή των κερδών από το πετρέλαιο και την αναδιανομή της γης, ενώ η πλειονότητα των μελών της μεσαίας τάξης και η βαθύπλουτη, κοντά στις ΗΠΑ πετρελαϊκή ελίτ τον θεωρεί δικτάτορα.

Η επανεκλογή του για τρίτη φορά ερμηνεύεται από τον Τσάβες ως ψήφος υπέρ του σοσιαλιστικού του σχεδίου. Ο Τσάβες είχε εξαγγείλει προεκλογικά την επιτάχυνση της αγροτικής μεταρρύθμισης με τη διανομή σε ακτήμονες μεγάλων γεωργικών «τσιφλικιών» και την ενίσχυση του κρατικού ελέγχου στο πετρελαϊκό μονοπώλιο της χώρας. Στις 10 Ιανουαρίου 2007 ο Τσάβες ορκίστηκε για μια ακόμα θητεία. Την ίδια χρονιά, παρά τις αντιδράσεις, προώθησε την παράταση της θητείας του ως το 2012. Στις 2 Νοεμβρίου του 2007 η Εθνοσυνέλευση με 160 ψήφους υπέρ και 7 κατά ενέκρινε τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που είχε προτείνει η κυβέρνηση του Τσάβες ανοίγοντας το δρόμο για την παραμονή του στην εξουσία και την επόμενη δεκαετία.

Το 2009 το Κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογία του Συντάγματος με βάση την οποία καταργούνται οι περιορισμοί στην ανανέωση της θητείας προσώπων που εκλέγονται σε διάφορα αξιώματα απευθείας από το λαό, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου. Συνακόλουθα, προκηρύχθηκε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς, ώστε ο Τσάβες να διεκδικήσει και τρίτη συνεχόμενη προεδρική θητεία, το 2012.

Στις 11 Φεβρουαρίου του 2009 σε τηλεοπτική του συνέντευξη, ο Τσάβες ανακοίνωσε ότι αποτράπηκε απόπειρα πραξικοπήματος . Σύμφωνα με ανακοίνωση, συνελήφθησαν εν ενεργεία στρατιωτικοί, που βρίσκονταν σε επαφές με στρατιωτικό στις ΗΠΑ. Διαβεβαίωσε επίσης ότι η κατάσταση τέθηκε υπό έλεγχο.

Στο δημοψήφισμα, που διεξήχθη στις 15 Φεβρουαρίου του 2009, το 54% των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ της κατάργησης του Συνταγματικού Άρθρου το οποίο περιόριζε στις δύο θητείες την παραμονή του ίδιου προσώπου στο ανώτατο αξίωμα της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι ο Τσάβες μπορούσε πλέον να διεκδικήσει και τρίτη προεδρική θητεία. Στις βουλευτικές εκλογές που διενεργήθηκαν το 2010, το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα του προέδρου Τσάβες κέρδισε 94 έδρες, χωρίς όμως αυτοδυναμία (που είναι 110 έδρες), καθώς ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης εξασφάλισε το 52% των ψήφων.

(Σε νοσοκομείο στην Αβάνα ενώ αναρρώνει από χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο - 15 Φεβρουαρίου 2013)

Ακολουθούν οι σημαντικότεροι σταθμοί της σταδιοδρομίας του:

1982: Ιδρύει το Επαναστατικό Κίνημα Μπολίβαρ (MBR).

4/2/1992: Ηγείται αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος εναντίον του προέδρου Αντρές Πέρες. Φυλακίζεται για δυόμιση χρόνια, έως ότου απελευθερώνεται από τον νέο πρόεδρο, Καλντέρα.

Το Επαναστατικό Κίνημα Μπολίβαρ μετονομάζεται «Κίνημα 5η Δημοκρατία» (MVR).

6/12/1998: Εκλέγεται πρόεδρος της χώρας με ποσοστό 56%. Η υποψηφιότητά του υποστηρίζεται από τα κόμματα «Κίνηση προς το Σοσιαλισμό» (MAS) και «'Κόμμα για όλους» (PPT).

2/2/1999: Ορκίζεται πρόεδρος.

16/12/1999: Εγκρίνεται με συντριπτική πλειοψηφία το νέα Σύνταγμα το οποίο, μεταξύ άλλων, ανοίγει το δρόμο για την παραμονή του στην εξουσία έως το 2012.

30/7/2000: Επανεκλέγεται πρόεδρος για εξαετή θητεία, όπως προβλέπει το νέο Σύνταγμα. Συγκεντρώνει το 59.5% των ψήφων.

12/4/2002: Εξαναγκάζεται σε παραίτηση από τις ένοπλες δυνάμεις και μεταφέρεται σε στρατιωτική βάση νότια του Καράκας. Είχε προηγηθεί η αιματηρή καταστολή διαδήλωσης στην πρωτεύουσα για την οποία ο στρατός απέδωσε την ευθύνη στους υποστηρικτές του. Την εξουσία αναλαμβάνει μεταβατική κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρόεδρο του συνδέσμου επιχειρηματιών.

14/4/2002: Αποκαθίσταται στην εξουσία. Απευθύνει έκκληση για ενότητα και ανακοινώνει την έναρξη «ενός εθνικού διαλόγου στρογγυλής τραπέζης».

10/12/2002: Η κυβέρνηση κηρύσσει κατάσταση επιστράτευσης λόγω της παρατεινόμενης γενικής απεργίας που οργάνωσε η αντιπολίτευση με αίτημα την παραίτησή του. Στις 3/2/2003, η αντιπολίτευση τερματίζει επίσημα τη γενική απεργία και στις 29/5, κυβέρνηση και αντιπολίτευση καταλήγουν σε πολιτική συμφωνία για δημοψήφισμα με θέμα την παραμονή του στην προεδρία.

15/8/2004: Κερδίζει το δημοψήφισμα για την παραμονή του στην προεδρία. Το 58,25% των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ και το 41,74% κατά, αποτέλεσμα το οποίο απορρίπτει η αντιπολίτευση ως προϊόν «εκλογικής νοθείας» και «χονδροειδούς χειραγώγησης».

3/12/2006: Επανεκλέγεται πρόεδρος με ποσοστό 62,89%.

18/1/2007: Το Κοινοβούλιο, στο οποίο η αντιπολίτευση δεν συμμετέχει, του μεταβιβάζει ομόφωνα "πλήρεις εξουσίες" για 18 μήνες.

2/12/2007: Ηττάται στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση που εισηγήθηκε με στόχο την εδραίωση ενός σοσιαλιστικού κράτους που θα του επέτρεπε να θέτει απεριόριστα υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές, να εφαρμόσει σειρά κολεκτιβιστικών μέτρων στην οικονομία και να έχει το δικαίωμα επιβολής της λογοκρισίας στον Τύπο σε καταστάσεις κρίσης.

15/1/2009: Το κοινοβούλιο εγκρίνει τροπολογία του συντάγματος για την κατάργηση των χρονικών περιορισμών στην ανανέωση της θητείας προσώπων που εκλέγονται σε διάφορα αξιώματα απευθείας από το λαό, συμπεριλαμβανομένου και του ιδίου.

15/1/2009: Εγκρίνεται σε δημοψήφισμα, με ποσοστό 54,36%, η συνταγματική τροπολογία που επιτρέπει απεριόριστο αριθμό προεδρικών θητειών.

26/9/2010: Το Σοσιαλιστικό Κόμμα διατηρεί την πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο, όμως ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης εξασφαλίζει περισσότερο από το ένα τρίτο των εδρών, κάτι που δυσκολεύει την παντοδυναμία του. Η αντιπολίτευση είχε μποϊκοτάρει τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές (2005), με αποτέλεσμα το Σοσιαλιστικό Κόμμα να κατέχει επί πέντε χρόνια τη συντριπτική πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών εδρών.

1/7/2011: Ο Τσάβες παραδέχεται ότι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση στην Κούβα για την αφαίρεση καρκινικού όγκου.

17/8/2011: Ανακοινώνει ότι σχεδιάζει να εθνικοποιήσει όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του χρυσού και ότι θα ενισχύσει τα αποθέματα της χώρας σε χρυσό.

28/2/2012: Υποβάλλεται σε νέα επέμβαση για αφαίρεση όγκου από την περιοχή της πυέλου.

12/5/2012: Ανακοινώνει «το τέλος και την επιτυχία» της θεραπείας στην οποία υποβαλλόταν στην Κούβα για τον καρκίνο από τον οποίο πάσχει.

10/7/2012: Ανακοινώνει ότι έχει ανακάμψει πλήρως από τον καρκίνο.

8/10/2012: Επανεκλέγεται για τρίτη φορά πρόεδρος της χώρας, με ποσοστό 54% των ψήφων, έναντι του 45% του αντιπάλου του, Ενρίκε Καπρίλες.

12/12/2012: Υποβάλλεται σε λεπτή χειρουργική επέμβαση στην Κούβα μετά την επανεμφάνιση καρκίνου, η οποία χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα περίπλοκη αλλά επιτυχής.

10/1/2013: Ο Τσάβες δεν είναι σε θέση να ορκιστεί πρόεδρος ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης.

(Στην ορκωμοσία του νέου υπουργού Άμυνας, Alfredo Molero - 10 Δεκεμβρίου 2012)

(Μιλώντας στα μέσα ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της τελετής υποδοχής του προέδρου Έβο Μοράλες της Βολιβίας - 17 Σεπτεμβρίου, 2011)

(Με τον πρόεδρο του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ - 25 Νοεμβρίου του 2009)

(Με τον Φιντέλ και τον Ραούλ Κάστρο στην Αβάνα - 17 Ιουν 2008)

(Με τον πρωθυπουργό της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα - 22 Ιουλίου 2008)