Τόμας Τζέιμς: Ο μαύρος στρατιώτης που τιμήθηκε με το Μετάλλιο του Βατερλώ και το εξαιρετικά σπάνιο πορτρέτο του

Πολέμησε στους Ναπολεόντειους Πολέμους και είναι ένας από τους μόλις εννέα μαύρους στρατιώτες που είναι γνωστό ότι έλαβαν το Μετάλλιο του Βατερλώ, το πρώτο βρετανικό μετάλλιο που απονεμήθηκε σε στρατιώτες ανεξάρτητα από τον βαθμό τους.

Ωστόσο, η ιστορία του στρατιώτη Τόμας Τζέιμς έχει παραβλεφθεί για αιώνες. Τώρα, το Εθνικό Μουσείο Στρατού στο Λονδίνο έχει αναγνωρίσει τον Τζέιμς ως το πιθανό θέμα ενός «εξαιρετικά σπάνιου» πίνακα από το 1821, τον οποίο έχει αποδώσει στον καλλιτέχνη Τόμας Φίλιπς, του οποίου τα πιο τυπικά μοντέλα ήταν διασημότητες όπως ο Δούκας του Ουέλινγκτον και ο Λόρδος Μπάιρον.

Το πορτρέτο θα παρουσιαστεί στην γκαλερί «Army at Home» του μουσείου στο Τσέλσι, όπου θα εκτίθεται μόνιμα για να αναδείξει την υπηρεσία του Τζέιμς και άλλων μαύρων κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων, σύμφωνα με τον Guardian.

«Υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι δεν υπήρχαν μαύροι στρατιώτες στο Βατερλώ», δήλωσε η επιμελήτρια τέχνης του μουσείου, Άννα Λαβέλ. «Αυτό δεν είναι λάθος του κοινού, απλώς δεν έχει συμπεριληφθεί στον ιστορικό λόγο. Και όμως ο Τόμας Τζέιμς είναι ένας από τους πολλούς».

Η ιστορία του Τζέιμς αξίζει να τιμηθεί και θα έπρεπε να γίνει πιο γνωστός, είπε. «Ήταν πρόθυμος να τραυματιστεί και να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο για τους άλλους ανθρώπους στο σύνταγμά του», σημείωσε.

Ο Τζέιμς ήταν αναλφάβητος μουσικός και άνηκε στο 18ο Σύνταγμα Ελαφρών Δραγώνων. Πιθανότατα γεννήθηκε σκλάβος στο νησί Μοντσερράτ  των Δυτικών Ινδιών το 1789. Λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Όταν κατατάχθηκε το 1809, είχε φτάσει στο Σάσεξ, όπου η δουλεία είχε καταργηθεί, και περιέγραφε τον εαυτό του ως «υπηρέτη».

Του απονεμήθηκε το Μετάλλιο του Βατερλώ μετά από τραυματισμό του σε μάχη με μια ομάδα Πρώσων που είχαν λιποτακτήσει και προσπάθησαν να λεηλατήσουν τα υπάρχοντα των αξιωματικών του.

«Υπήρχαν περίπου 20 στρατιώτες που φρόντιζαν τις αποσκευές των αξιωματικών, αλλά ο Τζέιμς ήταν ο μόνος που τραυματίστηκε σοβαρά», είπε. «Προφανώς πάλεψε πολύ καλά κάτι που νομίζω ότι λέει πολλά για τον χαρακτήρα του και το αίσθημα συντροφικότητας που είχε», λέει η Λαβέλ.

Οι αξιωματικοί, είπε, πρέπει επίσης να ένιωθαν ότι μπορούσαν να εμπιστευτούν στον Τζέιμς τα υπάρχοντά τους, που πιθανώς ήταν χρήματα, κοσμήματα και ασημικά. «Νομίζω ότι ήταν πάνω απ' όλα γενναίος, αλλά και έντιμος», σημείωσε.

Το πορτρέτο του Τζέιμς τον δείχνει με μια λευκή στολή ιππικού, κρατώντας πιατίνια, υποδηλώνοντας ότι είχε ρόλο στην στρατιωτική μπάντα. «Τα μέλη της μπάντας κούναγαν τα κύμβαλα κάτω από τα πόδια τους, τα πετούσαν στον αέρα, τα έπιαναν και τα χτυπούσαν δυνατά μεταξύ τους... θα ήταν μια αρκετά θεατρική, υψηλής ενέργειας παράσταση, που απαιτούσε μεγάλη δεξιότητα».

Οι επιλογές για τους μαύρους άνδρες στην Αγγλία εκείνης της εποχής ήταν περιορισμένες. Όσοι οι δεν ήθελαν να γίνουν υπηρέτες συχνά, όπως ο Τζέιμς, κατατάσσονταν στον στρατό ως στρατιωτικοί μουσικοί, είπε η Λαβέλ: «Οι μαύροι στρατιώτες φορούσαν την ίδια στολή και έπαιρναν τον ίδιο μισθό και σύνταξη με τους λευκούς συναδέλφους τους και στην ιεραρχία του στρατού, ένας μαύρος στρατιώτης και ένας λευκός στρατιώτης του ίδιου βαθμού συμπεριφέρονταν ο ένας στον άλλο ισότιμα».

Όταν το μουσείο αγόρασε το πορτρέτο του Τζέιμς για 34.000 ευρώ πέρυσι, η ταυτότητα τόσο του μοντέλου όσο και του ζωγράφου ήταν άγνωστη. «Απλά είχαμε την αίσθηση ότι ήταν κάτι ξεχωριστό», είπε η Λαβέλ, η οποία ερεύνησε τα αρχεία των μεταλλίων και χρησιμοποίησε στοιχεία όπως τα κύμβαλα και τη στολή του στρατιώτη για να τον ταυτοποιήσει.

Πιστεύει ότι οι αξιωματικοί πιθανότατα παρήγγειλαν το πορτρέτο για να τιμήσουν τον Τζέιμς για το θάρρος του: «Αυτό το πορτρέτο θα ήταν ακριβό, δεν είναι κάτι που ο Τζέιμς, ή οποιοσδήποτε άλλος στρατιώτης, θα μπορούσε να πληρώσει από την τσέπη του».

Τα πορτρέτα μαύρων Βρετανών στρατιωτών ήταν «εξαιρετικά σπάνια», λέει η Λαβέλ. «Αυτό είναι ένα πορτρέτο που μπορεί να μας βοηθήσει να αφηγηθούμε την ιστορία των μαύρων μουσικών γενικά και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν στην Ιστορία», ανέφερε.

Επισημαίνει ότι ο Τζέιμς φοράει ένα δαχτυλίδι και απεικονίζεται σε μια χαλαρή στάση, κοιτάζοντας κατευθείαν τον θεατή: «Στην εικόνα φαίνεται ήρεμος και σίγουρος, ένας στρατιώτης με αξιοπρέπεια και πραγματικό αίσθημα υπερηφάνειας».