Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια: O ρόλος της σπιρομέτρησης στην πρώιμη διάγνωσή της

Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), αποτελεί χρόνια πάθηση, η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αεραγωγών με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ροής του αέρα κατά την αναπνοή.

Η απόφραξη των αεραγωγών οφείλεται κυρίως σε δύο αιτίες:

1. Στη σύσπαση των λείων μυϊκών ινών του τοιχώματος του βρόγχου (λόγω εισπνοής ερεθιστικών ουσιών όπως ο καπνός του τσιγάρου) με αποτέλεσμα να μικραίνει ο αυλός του βρόγχου
2. Στις αυξημένες εκκρίσεις λόγω της φλεγμονής που προκαλείται.

Πρόκειται για μια ύπουλη ασθένεια η οποία αναπτύσσεται βραδέως και αργεί να δώσει συμπτώματα, τα οποία, μάλιστα, στα αρχικά στάδια της νόσου μπορεί να μην προκαλέσουν ανησυχία.

Η σημαντικότερη αιτία της είναι το κάπνισμα. Όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση στον καπνό των τσιγάρων (ποσότητα τσιγάρων ημερησίως και χρόνια καπνίσματος), τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για ανάπτυξη της νόσου. Αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας σε όλο τον κόσμο, όπως αναφέρει ο κ. Νικόλαος Χαΐνης, Διευθυντής Πνευμονολόγος στο Metropolitan Hospital.

Συμπτώματα

Η ΧΑΠ αναπτύσσεται βραδέως. Αργεί να δώσει συμπτώματα, όταν δε αυτά εγκατασταθούν, συνήθως έχουν προκληθεί βλάβες μη αναστρέψιμες. Η συμπτωματολογία εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου.

Διακρίνουμε 4 μορφές βαρύτητας.

• Την ήπια μορφή, στην οποία το μόνο σύμπτωμα που υπάρχει συνήθως είναι ο λεγόμενος «τσιγαρόβηχας».
• Τη μέτρια μορφή, στην οποία εκτός από το βήχα, μπορεί να έχουμε αυξημένη απόχρεμψη και μικρού βαθμού δύσπνοια ή/και συριγμό στην κόπωση.
• Τη σοβαρή μορφή και την πολύ σοβαρή μορφή, στην οποία έχουμε συχνά επεισόδια με βήχα και συριγμό καθώς και δύσπνοια η οποία μπορεί να υπάρχει και στην ανάπαυση, κυάνωση, περιφερικό οίδημα.

Διάγνωση

Η εξέταση που μπορεί να δείξει αν κάποιος πάσχει από ΧΑΠ είναι η σπιρομέτρηση. Πρόκειται για μια εύκολη στην εκτέλεσή της εξέταση που δεν απαιτεί ειδική προετοιμασία και μπορεί να γίνει σε κάθε πνευμονολογικό ιατρείο. Η σπιρομέτρηση δίνει τη δυνατότητα να εντοπιστεί η νόσος στην αρχή της, όταν αυτή ξεκινά να αναπτύσσεται πριν ακόμα δώσει κάποια συμπτωματολογία και έτσι προλαμβάνονται η εκδήλωση και η εγκατάστασή της. Αυτό το γεγονός καθιστά τη σπιρομέτρηση μια εξέταση πολύ σημαντική για την πρώιμη διάγνωση της ΧΑΠ και, επομένως, αναγκαία για όλα τα άτομα που καπνίζουν συστηματικά. Ωστόσο, την σπιρομέτρηση θα πρέπει να την ακολουθήσουν μια σειρά από περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως: διαχυτική ικανότητα των πνευμόνων, στατικοί και δυναμικοί όγκοι, αντιστάσεις αεραγωγών, οξυμετρία σε ηρεμία και κόπωση και αξονική τομογραφία θώρακος. Αυτές οι εξετάσεις μπορεί να γίνουν σε ειδικά εργαστήρια αναπνευστικής λειτουργίας, όπως αυτό που διαθέτει το Metropolitan Hospital και είναι απαραίτητες για την πλήρη διάγνωση καθώς και για τη σταδιοποίηση της νόσου που εκτός από τις σπιρομετρικές τιμές πρέπει να λάβει υπόψη και παραμέτρους όπως ο αριθμός των παροξύνσεων, η συμπτωματολογία και ο βαθμός δύσπνοιας, όπως εξηγεί ο κ. Χαΐνης.

Ο βαθμός βαρύτητας καθορίζεται κυρίως από τον όγκο του αέρα που εκπνέεται βίαια σε 1 δευτερόλεπτο. Η τιμή αυτή ονομάζεται FEV1 (βίαια εκπνεόμενος όγκος αέρα σε ένα δευτερόλεπτο).

Όταν η τιμή της FEV1 είναι μικρότερη από 80% της προβλεπόμενης σημαίνει ότι υπάρχει απόφραξη στους αεραγωγούς.

Αναφορικά με τις τιμές της FEV1, η ΧΑΠ διακρίνεται σε 4 στάδια βαρύτητας σύμφωνα με τις οδηγίες της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (GOLD: Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease):

• Ήπια ΧΑΠ όταν η FEV1 είναι 80% της προβλεπόμενης
• Μέτρια ΧΑΠ όταν η FEV1 είναι 50-79% της προβλεπόμενης
• Σοβαρή ΧΑΠ όταν η FEV1 είναι 30-49% της προβλεπόμενης
• Πολύ σοβαρή ΧΑΠ όταν η FEV1 είναι μικρότερη από 30% της προβλεπόμενης

Θεραπεία

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί το πρόβλημα, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι η οριστική διακοπή του καπνίσματος, το οποίο αποτελεί την κυριότερη αιτία της νόσου. Στα αρχικά στάδια, η νόσος μπορεί να θεραπευθεί πλήρως, αντιθέτως όμως, αν καθυστερήσει η διάγνωση, η νόσος εξελίσσεται και εγκαθίσταται μόνιμα.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν κακή ποιότητα ζωής, που χειροτερεύει παράλληλα με την εξέλιξη της νόσου. Στα τελικά στάδιά της οδηγεί σε πλήρη αναπηρία με συνεχή συμπτώματα: βήχα, συνήθως παραγωγικό, και, το κυριότερο, δύσπνοια με αποτέλεσμα οι ασθενείς σε αυτά τα στάδια να είναι καθηλωμένοι στο κρεβάτι με οξυγόνο και ανίκανοι πολλές φορές να αυτοεξυπηρετηθούν.

Η θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει γενικά μέτρα, όπως η σωματική άσκηση, η απώλεια σωματικού βάρους, ο εμβολιασμός για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο, καθώς και φαρμακευτικά σκευάσματα με ουσίες βρογχοδιασταλτικές και αντιφλεγμονώδεις οι οποίες βελτιώνουν την απόφραξη των αεραγωγών, καταλήγει ο κ. Χαΐνης.