Σινά: Η μακραίωνη ιστορία της Μονής, τα προνόμιά της και το έγγραφο του Μωάμεθ που σεβάστηκαν όλοι οι μουσουλμάνοι ηγεμόνες

Μια τεράστια, δυσάρεστη έκπληξη, περίμενε σήμερα τους Έλληνες, αλλά και τους απανταχού Ορθοδόξους με την απόφαση της Αιγύπτου για κλείσιμο της Μονής του Σινά, δήμευση της περιουσίας της και έξωση στους μοναχούς της! Ελπίζουμε να μην ισχύσει τελικά η απαράδεκτη, από κάθε άποψη, απόφαση και η Μονή να συνεχίσει την αδιάλειπτη λειτουργία της που ξεκινά από τα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565 στον θρόνο), μετρά δηλαδή 1.500 χρόνια ζωής περίπου.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Σύμφωνα με τον Προκόπιο, στο έργο του «Περί Κτισμάτων», μοναχοί ζούσαν στην περιοχή του Σινά και πριν την ανέγερση της Μονής! Ο Προκόπιος (500-565) ήταν σύγχρονος του Ιουστινιανού ιστορικός και οι πληροφορίες που δίνει είναι απόλυτα έγκυρες. Η λεγόμενη «Απόκρυφη» Ιστορία του, αποτελεί άλλο κεφάλαιο, το οποίο θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό άρθρο.

Τι γράφει ο Προκόπιος για τους μοναχούς του Σινά και την ανέγερση της Μονής

Ας δούμε λοιπόν όσα γράφει ο Προκόπιος για το Σινά: «Στην παλαιά Αραβία που τώρα ονομάζεται «Τρίτη Παλαιστίνη», απλώνεται σε μεγάλη έκταση μια περιοχή έρημη, άγονη και άνυδρη, χωρίς τίποτα καλό. Ένα βουνό μόνο απότομο και φοβερά άγριο υψώνεται κάπου πολύ κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα, το Σινά… Στο όρος λοιπόν Σινά έχουν εγκατασταθεί μοναχοί, των οποίων η ζωή είναι ένα είδος αυστηρής μελέτης του θανάτου και απολαμβάνουν χωρίς φόβο την ερημιά, που τους είναι ιδιαίτερα προσφιλής.

Για χάρη αυτών των μοναχών (που τίποτα δεν επιθυμούν, αλλά είναι ανώτεροι από όλα τα ανθρώπινα, δεν ενδιαφέρονται να αποκτήσουν κτήματα ούτε να υπηρετούν το σώμα ούτε να έχουν οποιοδήποτε όφελος) οικοδόμησε (ενν. ο Ιουστινιανός) εκκλησία, που την αφιέρωσε στη Θεοτόκο για να μπορούν να ζουν εδώ (σημ: στο Σινά) με προσευχές και με ιεροπραξίες. Την εκκλησία αυτή δεν την έκτισε στην κορυφή του βουνού, αλλά πολύ χαμηλότερα. Είναι πράγματι δύσκολο σ΄ έναν άνθρωπο να διανυκτερεύσει στην κορυφή του βουνού, επειδή ακούγονται διαρκώς χτυπήματα και άλλα παράδοξα στη διάρκεια της νύχτας, που κλονίζουν τη δύναμη και τη σκέψη των ανθρώπων. Η παράδοση αναφέρει ότι εδώ (σημ: στο Σινά) κάποτε ο Μωυσής, αφού παρέλαβε από τον Θεό τους νόμους, τους παρέδωσε στους ανθρώπους. Ο βασιλιάς Ιουστινιανός έκτισε στους πρόποδες του βουνού φρούριο ισχυρότατο και εγκατέστησε πολυάριθμη στρατιωτική φρουρά, για να μην μπορούν οι βάρβαροι Σαρακηνοί να εισβάλλουν από εδώ, επειδή η περιοχή είναι έρημη, όπως έχω πει, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, στις περιοχές της Παλαιστίνης».

Η πανάρχαια ιστορία του Σινά και της Μονής της Αγίας Αικατερίνης

Σύμφωνα με την παράδοση, το μοναστήρι χτίστηκε εκεί, όπου γύρω στο 1.200 π.Χ. ο Μωυσής είδε τη «φλεγόμενη βάτο» χωρίς να καίγεται και πήρε το χρίσμα του αρχηγού των Εβραίων. Εκεί επίσης έλαβε επίσης τις δέκα εντολές, γραμμένες σε δύο πέτρινες πλάκες και από εκεί, οδήγησε τους Εβραίους στην Παλαιστίνη. Ο Χριστιανισμός αναγνωρίζοντας την εβραϊκή Βίβλο κήρυξε την περιοχή «Θεοβάδιστη». Οι μοναχοί της περιοχής ζήτησαν τη βοήθεια του Μεγάλου Κωνσταντίνου και η μητέρα του, η Αγία Ελένη έχτισε στον τόπο της ιερής βάτου έναν ναό αφιερωμένο στην Παναγία (330-335) και έναν μικρό πύργο για την προστασία των μοναχών. Ήταν η πρώτη μονή του Χριστιανισμού. Ο Ιουστινιανός έχτισε το μοναστήρι στη σημερινή του μορφή χρησιμοποιώντας πόρους από την Αίγυπτο.

Η οικοδόμηση της Μονής ξεκίνησε το 542 και ολοκληρώθηκε το 565. Αρχιτέκτονας της Μονής ήταν ο Στέφανος Αϊλίσιος. Ο Ιουστινιανός μετέφερε εκεί Έλληνες από τον Πόντο για να αποτελέσουν τη φρουρά της, αλλά και ολόκληρες οικογένειες για να κατοικούν κοντά στη Μονή.

Πώς ο Μωάμεθ έδωσε προνόμιο στη μονή; - Τα έγγραφα που την προστατεύουν

Όταν ο Μωάμεθ ήταν ένας απλός καμηλιέρης, φιλοξενούνταν συχνά στη Μονή και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τους καλόγερους. Έτσι, μετά την κήρυξη της νέας θρησκείας, οι παλιοί του φίλοι δεν δυσκολεύτηκαν να λάβουν από αυτόν ένα έγγραφο, το οποίο τους έδινε τη δυνατότητα να κινούνται ανενόχλητοι ανάμεσα στους Μουσουλμάνους που κατέκλυσαν τη Χερσόνησο του Σινά. Ωστόσο, δεν έλειψαν οι μουσουλμανικές επιδρομές.

Οι μοναχοί τις αντιμετώπισαν διπλωματικά, με την ανέγερση ενός τζαμιού. Όταν τον 9ο αιώνα έγινε μετακομιδή του λειψάνου της Αγίας Αικατερίνης και τοποθέτησή του στο Καθολικό της Μονής, ο ναός της εκτός από τη Θεοτόκο τιμάται και στο όνομα της Αγίας Αικατερίνης. Είναι δε γνωστή σήμερα ως «Μονή της Αγίας Αικατερίνης». Το έγγραφο του Μωάμεθ, το σεβάστηκαν όλοι οι Μουσουλμάνοι ηγεμόνες (Άραβες, Μαμελούκοι, Τούρκοι).

Μάλιστα, όταν το 1517 η Αίγυπτος πέρασε στα χέρια των Οθωμανών, ο σουλτάνος Σελίμ Α’ όχι μόνο αναγνώρισε τα παλιά προνόμια, αλλά χορήγησε και νέα στο μοναστήρι. Στο Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου Κρήτης υπάρχει ένα σουλτανικό «φιρμάνι ασυδοσίας» των μοναχών, το οποίο χρονολογείται από το 1811.

Ο Μέγας Ναπολέων, με επίσημο έγγραφό του, διέταξε, κατά τη διάρκεια της γαλλικής κατοχής της Αιγύπτου, τον Στρατηγό Μενόν να ξαναχτίσει έναν τοίχο που καταστράφηκε από σεισμό, ενώ χαρακτηρίζει τους καλόγερους του Σινά «σοφούς και πολιτισμένους». Σήμερα, το μοναστήρι είναι νομικό πρόσωπο του αιγυπτιακού Δικαίου και είναι ενταγμένο στα ιδρύματα που προστατεύονται από την UNESCO.

Από εκκλησιαστικής άποψης, ο Αρχιεπίσκοπος Σινά, Φαράν και Ραϊθώ εκλέγεται από τους μοναχούς και η επισκοπή του είναι αυτόνομη, έχει δε το δικαίωμα να επανδρώνεται με καλόγερους, από την Ελλάδα, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ (1936). Ίσως το έγγραφο στο Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου και η αναφορά της Μονής της Αγίας Αικατερίνης, στη Συνθήκη του Μοντρέ έχουν κάποια διπλωματική αξία, ας ψάξουν λίγο περισσότερο οι αρμόδιοι.

Σήμερα, Αρχιεπίσκοπος Σινά, Φαράν και Ραϊθώ είναι ο Δαμιανός (κοσμικό όνομα Δημήτριος Σαμαρτζής), γεννημένος στην Αθήνα το 1935. Όσο για τη Φαράν και τη Ραϊθώ; Η Φαράν ήταν το σημαντικότερο κέντρο του Χριστιανισμού στη Χερσόνησο του Σινά. Εκεί υπάρχει μετόχι του μοναστηριού. Χιλιάδες ασκητές έζησαν στη Φαράν και δόθηκαν σκληρές, φονικές μάχες ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους. Η δε Ραϊθώ, ήταν το κέντρο των αναχωρητών της Αιγύπτου τον 3ο-4ο αιώνα.

Σήμερα στη Ραϊθώ, που λέγεται πλέον Ελ Τορ, ζουν μερικοί αραβόφωνοι Ορθόδοξοι. Γύρω από τη Μονή του Σινά, υπάρχουν πολλοί ακόμα σημαντικοί χριστιανικοί ναοί και τοποθεσίες μεγάλης αξίας. Όλα αυτά ανήκουν στη Μονή εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Η Σιναϊτική Αδελφότητα έχει μεγάλη περιουσία και μετόχια, στο Κάιρο, την Αθήνα και αλλού.

Οι θησαυροί της Μονής

Στη Μονή του Σινά υπάρχουν περισσότερες από 2.000 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, 500 περίπου από τις οποίες χρονολογούνται μεταξύ 6ου και 15ου αιώνα. Μάλιστα, οι 500 αυτές εικόνες είναι περισσότερες από όσες υπάρχουν σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη μαζί!

Τα σπάνια χειρόγραφα της Μονής έγιναν στόχος ορισμένων «επιστημόνων-κλεφτών». Ο Γερμανός φον Τίσεντορφ έκλεψε σε… δόσεις (1844 και 1859) τον Σιναϊτικό Κώδικα ο οποίος χρονολογείται από τα τέλη του 4ου αιώνα! 43 φύλλα του βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη της Λειψίας, ενώ το 1859 πήρε μαζί του για «μελέτη μετ’ επιστροφής» ολόκληρο του Κώδικα εξαπατώντας τους καλόγερους της Μονής. Τον δώρισε στον τσάρο της Ρωσίας. Ο Στάλιν (δεν θα μπορούσε να λείπει…) πούλησε το 1930 τον Κώδικα στη Μ. Βρετανία για 100.000 λίρες. Σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο… Πρόκειται για 346 φύλλα από δέρμα αντιλόπης. Ελληνικά αριστουργήματα κατέχουν περίοπτη θέση σε όλα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου και εμείς θα πρέπει να απολογούμαστε σε διάφορους απίθανους και ανύπαρκτους τύπους για το παρελθόν και το παρόν μας…

Στη βιβλιοθήκη της Μονής, πέρα από χιλιάδες άλλα έντυπα υπάρχουν 2.291 ελληνικοί χειρόγραφοι κώδικες και άλλοι 1.000 αραβικοί, κοπτικοί, συριακοί, σλαβικοί κ.ά. Το 1949-50 μια αποστολή από τις Η.Π.Α. φωτογράφισε για λογαριασμό της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου 1.687 ελληνικά χειρόγραφα, τα σπουδαιότερα της Μονής.

Επίλογος

Η Αίγυπτος έχει το κακό προηγούμενο των εθνικοποιήσεων επί Νάσερ (τέλη δεκαετίας ’50 – αρχές δεκαετίας ’60), που σήμανε το τέλος του Ελληνισμού της Αιγύπτου. Αν τελικά ίσχυσε η απόφαση του αιγυπτιακού δικαστηρίου, θα πρόκειται για πολιτιστικό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα σε βάρος της Ελλάδας…

Πηγές: Προκόπιος, «ΠΕΡΙ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ»
Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, Έκδοση 2005