Ο Πατρίκ Ντεμαρσελιέ είναι ο μάστερ της τέλειας ομορφιάς

Tο λεύκωμα των εκδόσεων Rizzoli «Patrick Demarchelier - Fashion Photographs Seen and Unseen» που παρουσιάζει ανέκδοτες φωτογραφίες αλλά και η πρόσφατη, πρώτη έκθεση μετά τον θάνατό του, αφιερωμένη στο έργο του, στο Βερολίνο, ρίχνουν ξανά τους προβολείς στον Γάλλο φωτογράφο που έγραψε το δικό του κεφάλαιο στη σύγχρονη ιστορία της τέχνης.

Γεννημένος λίγο έξω από το Παρίσι στις 21 Αυγούστου 1943 και μεγαλωμένος στη Χάβρη, ο Πατρίκ Ντεμαρσελιέ ήταν το ένα από τα πέντε παιδιά της Γαλλοαγγλίδας Μιρέιγ Μπρεϊτβισέρ. Οταν ο πατέρας του -αγνώστων στοιχείων-, που εργαζόταν σε ένα περιοδεύον τσίρκο, εγκατέλειψε την οικογένεια και εγκαταστάθηκε στην Αφρική, η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε. Ο νέος σύζυγός της αγόρασε στον 17χρονο Πατρίκ την πρώτη του φωτογραφική μηχανή, μια Kodak, η οποία τον ενέπνευσε να μάθει να επεξεργάζεται και να εκτυπώνει τα φιλμ του. Ως έφηβος δεν αγαπούσε ιδιαίτερα το σχολείο, αλλά αφοσιώθηκε γρήγορα στη φωτογραφία, φωτογραφίζοντας πορτρέτα φίλων του και γάμους τα Σαββατοκύριακα μέχρι που έπιασε δουλειά σε ένα τοπικό εργαστήριο εκτύπωσης φωτογραφιών διαβατηρίου.



Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, σε ηλικία 20 ετών, ο Ντεμαρσελιέ μετακόμισε στο Παρίσι για να δουλέψει σε ένα άλλο εργαστήριο, αυτή τη φορά τυπώνοντας εικόνες ειδησεογραφίας. Εργάστηκε σε πρακτορείο μοντέλων ως εσωτερικός φωτογράφος και στη συνέχεια ως βοηθός του Ελβετού φωτογράφου μόδας Χανς Φόιρερ. Ο Φόιρερ φωτογράφιζε για τα περιοδικά «Elle», «Marie Claire» και «Nova», κάτι που του έδωσε ένα προβάδισμα σε αυτόν τον κόσμο, καθώς και γνωριμίες με εκδότες, καλλιτεχνικούς συντάκτες και οίκους μόδας.

Μετακομίζοντας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη Νέα Υόρκη του ’70, ξεκινά τη συνεργασία του με κορυφαία περιοδικά της εποχής, όπως τα «Elle», «Glamour», «GQ», «Mademoiselle», «Vogue», «Rolling Stone», αλλά και με κραταιούς οίκους μόδας και κοσμημάτων, όπως οι Chanel, Dior, Yves Saint Laurent, Armani, Calvin Klein και Versace, που απογείωσαν την καριέρα του. Είχε μέχρι και την ιδιαίτερη τιμή να είναι ο πρώτος μη Βρετανός φωτογράφος που απαθανάτισε μέλος της βασιλικής οικογένειας, τη Λαίδη Νταϊάνα. Τα έργα του Ντεμαρσελιέ, που έγινε παγκοσμίως διάσημος ως φωτογράφος μόδας αλλά και πορτρετίστας, εκτίθενται σε μουσεία παγκοσμίως και βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.



«Εχω όμορφες αναμνήσεις από τον Πατρίκ, μέσα από τις φωτογραφήσεις και τα ταξίδια που κάναμε μαζί όλα αυτά τα χρόνια. Κανείς από όσους γνώρισα δεν υπήρξε πιο χαλαρός και πρόθυμος να αντιμετωπίσει οτιδήποτε κι αν συνέβαινε. Απολάμβανε τη ζωή και την παρέα και έκανε ακόμα και την πιο δύσκολη δουλειά διασκεδαστική», θυμάται η Κρίστι Τέρλινγκτον, ενώ η Τζούλια Ρόμπερτς έχει δηλώσει: «Πάντα μου άρεσαν οι φωτογραφίες που μου έβγαζε. Τα πορτρέτα του με έκαναν να δείχνω ενδιαφέρουσα και αγαπητή χωρίς να φαίνονται σκηνοθετημένα».



Ως ένας από τους καλύτερους φωτογράφους μόδας, τράβηξε υπέροχες φωτογραφίες από τα ομορφότερα μοντέλα του πλανήτη, όπως οι Νταϊάν Κρούγκερ, Σίντι Κρόφορντ, Κέιτ Μος, Ζιζέλ Μπούντχεν. Η Τέρλινγκτον με το λευκό ποντίκι στον ώμο της έγινε ένα από τα εμβληματικά πορτρέτα του: έχει ομορφιά και αγνότητα, δύναμη και ευαλωτότητα, χρειάζεται μια δεύτερη ματιά για να συνειδητοποιήσεις ότι είναι γυμνή. Υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες της εποχής του. Στο στούντιό του τα υφάσματα γίνονται γλυπτά, τα σώματα συνθέσεις φωτός και κίνησης. Τα ασπρόμαυρα πορτρέτα διάσημων, όπως του Λεονάρντο Ντι Κάπριο και της Κέιτ Μος, παραμένουν διαχρονικά σημεία αναφοράς.

Η φωτογραφία της Λίντα Εβαντζελίστα «Enter the Era of Elegance» από το 1992 για τη νέα εποχή του «Harper’s Bazaar» υπήρξε από τα πιο αξιομνημόνευτα εξώφυλλα στην ιστορία των περιοδικών. Το πρώτο του εξώφυλλο που κυκλοφόρησε το 1977 ακολούθησαν αμέτρητα. Τον Μάιο του 1989 ο Ντεμαρσελιέ φωτογραφίζει τη Μαντόνα. Είναι η χρονιά που η πριγκίπισσα της Ουαλίας τον ανακαλύπτει και τον ζητά για τη δική της φωτογράφηση. Εκείνος την παρουσιάζει ως ένα καθημερινό, οικείο, πρόσωπο, αλλά ταυτόχρονα πολύ λαμπερή και κομψή, ενισχύοντας τον χαρακτηρισμό της ως «Πριγκίπισσας του Λαού». Με μαργαριτάρια, τιάρα, λαμπερό χαμόγελο, και ένα απλό λευκό φόρεμα, η φωτογραφία καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη.



Η πολιτική ελίτ δεν αγνόησε το «φαινόμενο Ντεμαρσελιέ» και τα πορτρέτα του για τις Μισέλ Ομπάμα, Σερί Μπλερ και Χίλαρι Κλίντον τούς χάρισαν την απαιτούμενη αίγλη και την προσήνεια που χρειάστηκαν για το δημόσιο προφίλ τους. Ζωντανές και εντυπωσιακές, οι φωτογραφίες του παρουσιάζουν εκπληκτικά την ομορφιά, διαθέτουν αισθησιασμό, πολυτέλεια και απίστευτη κομψότητα, παρότι εκείνος τις τραβά χωρίς τη βοήθεια σκηνικών ή τοποθεσίας. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του είναι ανάλαφρο και αέρινο. Ηταν εύκολο να συνεργαστείς μαζί του, δεν είχε τεράστιο εγώ. Πήρε το ρίσκο να παρουσιάσει νέα πρόσωπα -βλ. Αμπερ Βαλέτα, Τζίτζι Χαντίντ-, τους έδωσε την ευκαιρία.



Oι εικόνες του έχουν και πολιτιστικό στοιχείο, πέρα από τη μόδα. Το γαλλικό υπουργείο Πολιτισμού τον τίμησε με τον τίτλο του Αξιωματικού του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων το 2007, όταν παρέλαβε και το CFDA Founder's Award in Honor of Eleanor Lambert. Ο μεγάλος φωτογράφος εμφανίστηκε στο ντοκιμαντέρ «The September Issue» (2009) αλλά και στην ταινία «Sex and the City» (2008). Ως αυτοδίδακτος, δεν σχεδίασε την καριέρα του, για την οποία δήλωνε πως ήταν ένα τυχαίο γεγονός.



Ανάμεσα στις βασιλικές οικογένειες, την υψηλή ραπτική και τη σόουμπιζ -τον ιδανικό συνδυασμό και όνειρο κάθε καριερίστα- εκείνος θα προτιμούσε τη συντροφιά ενός κουταβιού. Κι ενώ όφειλε να γνωρίζει ονόματα και τίτλους, συνήθως αδιαφορούσε για τη διασημότητα. «Μόλις έκανα τον γάμο στο Μονακό, του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας», είχε πει, εννοώντας τον Αλβέρτο και τη Σαρλίν, αφού τα αγαπημένα του θέματα ήταν τα πιο απλά: «Οταν με ρωτούν ποιο είναι το αγαπημένο μου πορτρέτο, περιμένουν να πω η Νταϊάνα ή κάποιος σταρ. Αλλά η απάντηση είναι ο σκύλος μου ο Πάφι. Νομίζουν ότι εννοώ τον Παφ Ντάντι, αλλά όχι».



Το 2018, όμως, καθώς ο κόσμος της μόδας ταρακουνιέται από σκάνδαλα σεξουαλικής παρενόχλησης και κατάχρησης εξουσίας, ο Πατρίκ Ντεμαρσελιέ γίνεται πρωτοσέλιδο - μοντέλα τον καταγγέλλουν για σεξουαλικές επιθέσεις. Καμία από τις κατηγορίες δεν επιβεβαιώθηκε, αλλά η σχέση του με τα περιοδικά τερματίστηκε και συνειδητά, όταν εκείνος, στα 75 του χρόνια, αποσύρθηκε. Ο,τι και αν συνέβη μεταξύ του Ντεμαρσελιέ και όσων τον κατηγόρησαν, εκείνος αποχαιρέτησε τα εγκόσμια στις 31 Μαρτίου του 2022, αποδεδειγμένα αγαπητός απ’ όσους συνεργάστηκαν μαζί του -ακόμα και από συναδέλφους φωτογράφους- στη σπουδαία καριέρα του, περνώντας στην αθανασία



Φωτογραφίες:  getty images/ideal image