«Μαμά, γιατί με εγκαταλείπεις;»: Ποιοι λόγοι οδηγούν μια μητέρα στην απόφαση να αφήσει το παιδί της

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Για τις περισσότερες γυναίκες, η εγκυμοσύνη, είτε ακουσία είτε εκούσια, θεωρείται «ευλογία». Ακόμα και σε περιπτώσεις γυναικών, που μπορεί να μην αισθάνονται έτοιμες για ένα παιδί, στην πορεία, εφόσον το φέρουν στη ζωή, δεν μπορούν να σκεφτούν τη ζωή τους χωρίς αυτό.

Δυστυχώς, άλλες γυναίκες είτε φοβούνται την ευθύνη που έρχεται μαζί με ένα παιδί είτε θεωρούν ότι εκείνο θα γίνει εμπόδιο στις φιλοδοξίες τους, είτε ακόμη θεωρούν ότι δεν μπορούν να παρέχουν τα απαραίτητα στο παιδί τους και συχνά αυτό οδηγεί σε οδυνηρές συμπεριφορές.

Ο κύριος λόγος που μια γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της είναι η έλλειψη επιλογών.

Σύμφωνα με μελέτες, οι κυριότερες αιτίες είναι οι εξής:

- Η ανεπαρκής οικογενειακή στήριξη οδηγεί τη μητέρα στην απελπισία, κυρίως όταν εκείνη είναι μικρή σε ηλικία. Έχοντας μηδαμινή βοήθεια, θεωρεί ότι η μόνη επιλογή της είναι να αφήσει το μωρό. Αν όμως η οικογένεια βοηθούσε τη νεαρή μητέρα να δει τις επιλογές της με ηρεμία -π.χ. να δοθεί το παιδί για υιοθεσία, ακολουθώντας ένα σωστό πρωτόκολλο- ούτε εκείνη θα αισθανόταν ενοχές και παράλληλα θα εξασφάλιζε στο παιδί ένα καλύτερο αύριο σε μια οικογένεια που θα το αγαπούσε και θα το φρόντιζε.

- Η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη είναι η πιο συχνή αιτία εγκατάλειψης ενός βρέφους. Ειδικά, δε, όταν αφορά γυναίκες, οι οποίες δεν αισθάνονται υπεύθυνες αρκετά ή δεν είναι έτοιμες να μεγαλώσουν ένα παιδί μόνες τους. Το νεαρό της ηλικίας ορισμένες φορές σχετίζεται με την σωστή πρόληψη (αντισύλληψη) και αυτό έχει να κάνει και με την ελλιπή ενημέρωση.

- Εφηβική εγκυμοσύνη: Το νεαρό της ηλικίας, η επιπολαιότητα στη λήψη αποφάσεων, καθώς και ο φόβος της κοινωνικής καταγραυγής, μπορεί να οδηγήσουν μια έφηβη μητέρα στο να κρύψει την εγκυμοσύνη της και να προσπαθήσει να επανέλθει στην κανονικότητα με απολυτή μυστικότητα. Αυτό ακριβώς το κοινώς λεγόμενο «τι θα πει ο κόσμος» οδηγεί στην άρνηση της εγκυμοσύνης, με τη γυναίκα να θεωρεί ως μοναδική λύση, όταν γεννήσει, να εγκαταλείψει το μωρό της -γεγονός θλιβερό, δεδομένου ότι, εάν είχαν στήριξη από την οικογένειά τους, θα έβρισκαν πιο σωστές λύσεις, προς όφελος δικό τους και του παιδιού.

- Σε κάποιες χώρες συνηθίζουν να αφήνουν ένα βρέφος, διότι έχει κάποια σωματική παραμόρφωση ή δυσμορφία.

- Σε άλλες, πιο σπάνιες περιπτώσεις, η εγκυμοσύνη μπορεί να οφείλεται σε παράνομο δεσμό ή σε βιασμό, συνεπώς η μάνα δεν θέλει να κρατήσει το παιδί, ή σε μια σχέση κακοποίησης, όπου η μητέρα δίνει το παιδί, προκειμένου να το προστατεύσει.

- Οι εξαρτήσεις από χημικές ουσίες και αλκοόλ διαστρεβλώνουν τη λογική. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι εθισμένες σε ναρκωτικές ουσίες μητέρες πιθανόν να νιώθουν ανεπαρκείς στο να φροντίσουν ένα βρέφος, ιδιαίτερα αν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα και μηδενική στήριξη. Έτσι, σε μια στιγμή απόγνωσης και μεγάλης απελπισίας, το εγκαταλείπουν, ενδεχομένως θεωρώντας ότι έτσι είναι καλύτερα και για το μωρό, αλλά και για τις ίδιες τις μητέρες, που δεν θέλουν τα παιδιά τους να υποφέρουν από τις επιπτώσεις που βιώνουν εκείνες, εξαιτίας των εξαρτήσεων. Σε αυτή την περίπτωση, μέσα στον πανικό η μάνα επιλεγεί να στερηθεί το παιδί της, ώστε να το προστατέψει.

- Οικονομικοί λόγοι: Η έλλειψη οικονομικών πόρων -ακόμα και στέγης- καθώς και οι δαπάνες που συνοδεύουν ένα βρέφος μπορεί να οδηγήσουν τη μάνα στην δραματική απόφαση να εγκαταλείψει το παιδί της.



- Ψυχική ασθένεια: Υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις με μητέρες που είχαν επιλόχεια κατάθλιψη ή κάποια ψυχική νόσο, οι οποίες δεν ήταν σε θέση να φροντίσουν ούτε τον εαυτό τους και ήταν πιο επιρρεπείς σε επικίνδυνες συμπεριφορές, καθώς και σε κακή λήψη αποφάσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει η έλλειψη υποστηρικτικού δικτύου που επιβλέπει τη μητέρα που νοσεί.

Το κοινό χαρακτηριστικό σε ολες αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι η μητέρα συχνά αφήνει το μωρό κάπου, όπου γνωρίζει ότι θα βρεθεί εύκολα, με κυριότερο λόγο το αίσθημα της απελπισίας, την έλλειψη οικονομικών πόρων και τη μηδαμινή βοήθεια, καθώς και την ελλιπή ενημέρωση. Σε άλλες περιπτώσεις, όπου συνήθως υφίσταται ψυχική νόσος, τα μωρά μπορεί να βρεθούν σε κάδο απορριμμάτων! Δεν είναι τυχαίο ότι η εγκατάλειψη των παιδιών είναι πιο συχνή σε υποβαθμισμένες κοινωνικά και οικονομικά περιοχές, με χαμηλότερη ποιότητα εκπαίδευσης.

Είναι συγκλονιστικά δραματική η απόφαση μιας μάνας να εγκαταλείψει το σπλάχνο της, ένα κομμάτι του εαυτού της. Η εγκατάλειψη ενός βρέφους σε ένα σημείο στο οποίο μπορεί να βρεθεί το, δεν εξασφαλίζει την επιβίωσή του, καθώς κινδυνεύει, εκτεθειμένο σε κάθε είδους κακουχία. Επίσης, θεωρώ ότι το γεγονός πως μια μάνα δίνει ζωή στο παιδί της, δεν της δίνει αυτομάτως και το δικαίωμα να ρισκάρει τη ζωή του. Υπάρχουν πολλές γυναίκες που ταλαιπωρούνται χρόνια, προσπαθώντας είτε να καταφέρουν να κάνουν ένα παιδί είτε να μπορέσουν να υιοθετήσουν.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω και μια επισήμανση: η κοινωνία δαιμονοποιεί μια μάνα, η οποία θέλει να δώσει το παιδί ή έμεινε έγκυος σε νεαρή ηλικία, ενώ ο πατέρας, ο οποίος δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, μένει στο παρασκήνιο… Αναρωτηθείτε, αγαπημένοι μου αναγνώστες, για όλα αυτά τα περιστατικά εγκατάλειψης μωρών σε δημόσιους χώρους: φταίει αποκλειστικά η μάνα; Ή μήπως μερίδιο ευθύνης έχει και ο πατέρας του παιδιού, η οικογένειά της, καθώς και η κοινωνική μέριμνα;



Σε πολλές περιπτώσεις, η κοινωνική πίεση οδηγεί μια μάνα στο να «ρίξει» το μητρικό της ένστικτο... στον κάδο απορριμμάτων. Από τη δική μου πλευρά, εάν με διαβάζει έστω και μια γυναίκα που εγκυμονεί και βρίσκεται σε αδιέξοδο, έχω να πω το εξής: αυτό που εσύ θεωρείς εμπόδιο στο μέλλον σου, αυτό που εσύ θεωρείς πρόβλημα, αυτό που εσύ πετάς στα σκουπίδια, για κάποιον άλλο είναι θησαυρός, ο κόσμος όλος! Υπάρχουν επιλογές, αρκεί να μη λυγίσεις... να μην πανικοβληθείς… Σκέψου πόσο πολύ θα φοβηθεί το μωρό σου, όταν το εγκαταλείψεις μόνο του σε ένα άγνωστο, ξένο περιβάλλον, ενώ μπορείς απλά να το δώσεις σε ασφαλή χέρια -π.χ. σε κάποιο αρμόδιο ίδρυμα ή οργανισμό!

Όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο, ήταν βασισμένο σε μελέτες των κύριων αιτιών που οδηγούν μια μάνα να εγκαταλείψει το παιδί της σε ένα δημόσιο χώρο. Έπειτα σκέφτηκα πόσο πολύ μπορεί να πονάει μέσα της αυτή η γυναίκα, πόση μοναξιά και εγκατάλειψη μπορεί να βιώνει η ίδια. Πόσα χρόνια μπορεί να την βασανίζει αυτή της η πράξη. Γι' αυτό και θέλησα να βάλω ένα «λιθαράκι» για να βοηθήσω. Για μένα θα είναι κέρδος να με διαβάσει έστω και μια μάνα που βιώνει τόσο δύσκολες καταστάσεις. Μην γίνεις η εγκατάλειψη που εσύ βιώνεις για το μοναδικό πλάσμα που εξαρτάται από σένα! 

Όσο για την κοινωνία… Θα έλεγα, αγαπητή κοινωνία, θέλεις πολλή δουλειά ακόμα στο να αγκαλιάσεις και να φροντίσεις μια νεαρή μητέρα, που θέλει να κρατήσει το παιδάκι της και να το μεγαλώσει μονή της... Θέλεις πολλή δουλειά ακόμα, πριν κρίνεις αυτή τη μάνα!


- Βρείτε την Έλσα Μπάρδα στις σελίδες της στο Facebook, πατώντας εδώ και εδώ - Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.