Κορωνοϊός: Παιδί και μάσκα - Η πρώτη μέρα στο σχολείο
Η Κλινική Ψυχολόγος και Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα, δίνει συμβουλές σε γονείς και εκπαιδευτικούς για την επιστροφή των μαθητών στο σχολείο και την ομαλή προσαρμογή τους στη «νέα κανονικότητα»
Πρώτη μέρα στο σχολείο. Μια απαιτητική συνθήκη, ούτως ή άλλως, μία... απότομη επιστροφή στην πραγματικότητα, μετά το «διάλειμμα» των διακοπών. Σαν να μην έφτανε αυτό, η πανδημία του κορωνοϊού έρχεται να δημιουργήσει νέες συνθήκες και να διαμορφώσει ένα σχολικό περιβάλλον, πολύ διαφορετικό από αυτό που γνωρίζαμε έως τώρα.
Αυτή η νέα «κανονικότητα», για μικρούς και μεγάλους, μας αφορά όλους. Και η αλλαγή στη συμπεριφορά και τις συνήθειες μπορεί να καλλιεργήσει το ομαδικό πνεύμα.
Η ομαλή επιστροφή των μαθητών στο σχολείο δεν αφορά αποκλειστικά τους γονείς και τα παιδιά, αλλά και τους εκπαιδευτικούς, που πρέπει να ανταπεξελθουν όχι μόνο στο παιδαγωγικό κομμάτι, αλλά και στην ενδυνάμωση των παιδιών, προκειμένου να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες. Και εδώ είναι που οι ψυχολόγοι μπορούν επίσης να έχουν έναν καθοριστικό ρόλο -έχουμε γράψει και στο παρελθόν το πόσο κρίσιμο θα ήταν για κάθε σχολείο να διαθέτει από έναν, έστω, ψυχολόγο.
Στα... πηγαδάκια μεταξύ των γονιών ακούγεται η φράση «εδώ δεν υπακούεικαι δεν κάθεται να το ντύσω, πώς θα του φορέσω και μάσκα;». Έχοντας μεγάλη εμπειρία ως ψυχολόγος με τα παιδιά και τις σχολές γονέων, μπορώ να κατανοήσω και, ίσως, με τις μικρές μου συμβουλές, να βοηθήσω από την πλευρά μου όσο μπορώ. Σχετικά με την χρήση της μάσκας, αρχικά θα έλεγα ότι οι γονείς δίνουν το παράδειγμα στα παιδιά με την συμπεριφορά τους. Αν οι γονείς φοράνε την μάσκα ως μέρος της καθημερινής τους ρουτίνας, τότε «περνάνε» το μήνυμα στα παιδιά ότι δεν είναι κάτι δυσάρεστο.
Η εξοικείωση με την σωστή χρήση της μάσκας πρέπει να προηγηθεί του σχολικού έτους. Φορέστε μαζί την μάσκα και κάντε κάποιες ασκήσεις σταδιακά σχετικά με τον χρόνο ανοχής της. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά πρέπει να κατονομάσουν, με τρόπο ανάλογο της ηλικίας τους, το αίτιο της χρήσης της μάσκας, με λίγα λόγια τον σκοπό που εξυπηρετεί. Όταν το παιδί κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους πρέπει να φοράει μάσκα, είναι πιο πιθανό να συνεργαστεί.
Πέρα όμως από το ψυχολογικό υπόβαθρο, υπάρχει και το πρακτικό -συνεπώς, δοκιμάστε μαζί ποια μάσκα είναι πιο βολική και ευχάριστη π.χ. στο σχέδιο και αφήστε στο παιδίτην πρωτοβουλία να επιλέξει. Μην ξεχνάτε το βασικότερο, σε όλη την διάρκεια εκπαίδευσης του παιδιού, προκειμένου να υιοθετήσει μια καινούργια για εκείνο δεξιότητα: την επιβράβευση -ακόμα καλύτερα, σύμφωνα με την Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς, κάντε το πριν αρχίσει να δυσανασχετεί.
Ένας ακόμα βοηθητικός τρόπος είναι την ώρα που το παιδί φοράει την μάσκα, να έχει την δυνατότητα να ασχοληθεί με κάτι ευχάριστο για εκείνο -π.χ. να παίξει με ένα παιχνίδι. Μόλις κατακτήσετε την χρήση μάσκας στο σπίτι, μπορείτε να αρχίσετε την εκπαίδευση σε διαφορετικά περιβάλλοντα, όπως σε κάποιον εξωτερικό χώρο.
Κλείσιμο
Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από καθοδήγηση στο πώς να μπορούν να διαχειριστούν στρεσογόνες συνθήκες. Ο γονέας είναι το πρότυπο συμπεριφοράς: όταν εκείνος διαχειρίζεται την κατάσταση με ψυχραιμία και όχι άγχος, τότε είναι πιο πιθανό τα παιδιά να βιώσουν μια στρεσογόνο συνθήκη με μεγαλύτερη ηρεμία. Στόχος είναι η πρόληψη -π.χ. με κανόνες υγιεινής και υπεύθυνη συμπεριφορά, που συνιστάται για την πρόληψη από την Covid-19 (πάντα σύμφωνα με την καθοδήγηση απο τους αρμόδιους φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τους κρατικούς φορείς Υγείας της χώρας, όπως τους ειδικούς, έμπειρους επιστήμονες λοιμωξιολόγους που ασχολούνται με την πορεία της πανδημίας)- και όχι ο πανικός, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο «πυρετού της καμπίνας».
Η υποστηρικτική συμπεριφορά είναι «το Α και το Ω» σε καταστάσεις αβεβαιότητας. Φροντίστε να καθησυχάσετε τα παιδιά σας και να τους υπενθυμίζετε συνέχεια τα μέτρα πρόληψης και την ανάγκη εφαρμογής τους. Αφιερώστε περισσότερο χρόνο σ' εκείνα και φροντίστε να είστε διαθεσίμοι για ποιοτική συζήτηση και μοίρασμα συναισθημάτων.
Μοιραστείτε τους φόβουςκαι τις ανησυχίες σας με τα παιδιά σας, χωρίς να προβάλλετε το άγχος σας επάνω τους. Προκειμένου να αναπτύξει μια υγιή και όχι φοβική προσωπικότητα, το παιδί θα πρέπει να είναι σε θέση να μάθει από μικρή ηλικία να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του -εν προκειμένω τον φόβο- ώστε να συμπεριφερθεί ανάλογα. Οι ειλικρινείς απαντήσεις σε ερωτήματα που πιθανώς να θέσει το παιδί θα ενισχύσουν τον δεσμό εμπιστοσύνης με τον γονέα.
Πιθανώς το πιο δύσκολο κομμάτι να είναι η «κοινωνική αποστασιοποίηση». Η αποφυγή της σωματικής επαφής. Είναι αρκετά σημαντική για τα παιδιά, όμως οι γονείς μπορούν να τους μάθουν πώς να εκδηλώνουν την συμπάθεια στους φίλους τους με άλλες μορφές μη λεκτικής επικοινωνίας. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μην οδηγηθούν στο άλλο άκρο, όπως στον κοινωνικό αποκλεισμό ή στο στίγμα. Το ενδιαφέρον για τους άλλους ανθρώπους δεν είναι απαραίτητο να εκδηλωθεί μέσα από χειραψίες και αγκαλιές, αλλά και με άλλους τρόπους, κρατώντας τις απαραίτητες αποστάσεις.
Στα παιδιά μικρότερης ηλικίας, δώστε έμφαση στο πλαίσιο της ασφάλειας, ώστε να μην μεγαλώσουν με φοβίες -π.χ. μικροβιοφοβία- χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει συνεχόμενη εκπαίδευση ως προς τους κανόνες υγιεινής. Δεν υπάρχει πιο ευχάριστος τρόπος εκμάθησης από το παιχνίδι και τα παραμύθια.
Τα παιδιά στην εφηβεία έχουν τη νοητική ικανότητα να κατανοήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό, αρκεί να τα εκπαιδεύσετε να φιλτράρουν τις πληροφορίες -π.χ. να αναζητούν αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης, όπως ο ΕΟΔΥ και ο ΠΟΥ, και ν' αποφεύγουν τα fake news.
Η γωνιά του φόβου
Ο φόβος είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα και λειτουργεί αμυντικά, όταν υπάρχει μια απειλή. Όταν όμως ο φόβος μετατρέπεται σε πανικό, τότε λειτουργεί εις βάρος π.χ. της προφύλαξης. Δείτε αυτή την δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση ως ευκαιρία για δύο βασικά μαθήματα της ζωής. Το πρώτο και κυριότερο, είναι ότι ο άνθρωπος έχει σε έναν μεγάλο βαθμό τον έλεγχο στη ζωή του και αυτό εξαρτάται από την συμπεριφορά του. Φυσικά, υπάρχουν και καταστάσεις κρίσιμες και εξωγενείς, όπως αυτή του κορωνοϊού, τις οποίες πρέπει τα παιδιά, αλλά και οι γονείς, να μάθουν να αντιμετωπίζουν ως προκλήσεις.
Το δεύτερο μάθημα είναι της συλλογικότητας, της προσφοράς και της αλληλεγγύης. Η ατομική συμπεριφορά μπορεί να επηρεάσει το σύνολο. Συνεπώς, όταν φροντίζουμε την υγιεινή μας και σεβόμαστε τον διπλανό μας, σεβόμαστε και τον ίδιο μας τον εαυτό.
«Τα λόγια δεν αλλάζουν τίποτα, η υπεύθυνη συμπεριφορά τα αλλάζει όλα».
- Βρείτε την Έλσα Μπάρδα στις σελίδες της στο Facebook, πατώντας εδώ και εδώ- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.
