Αντικαπνιστικός νόμος: Με ελέγχους, πρόστιμα και... 1142 το εθνικό σχέδιο δράσης κατά του τσιγάρου

Ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος, τέσσερις άξονες για την υλοποίησή του, έξι κατηγορίες κλειστών και ανοιχτών χώρων όπου απαγορεύεται το κάπνισμα, μία εποπτική αρχή, οκτώ ελεγκτικά όργανα, τρία διαφορετικά πρόστιμα για φυσικά πρόσωπα που παραβιάζουν τον αντικαπνιστικό νόμο και πολλά κλιμακωτά πρόστιμα για τους υπευθύνους χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος αλλά και των δημοσίων υπηρεσιών και μία τετραψήφια τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και καταγγελιών, αποτυπώνουν με αδρές γραμμές την αντικαπνιστική πολιτική που χάραξε και υλοποιεί η κυβέρνηση, όπως την παρουσίασαν χθες στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης με τον υπουργό Υγείας κ. Βασίλη Κικίλια. 

Η διαμόρφωση αντικαπνιστικής κουλτούρας, με προτεραιότητα στα παιδιά και τους εφήβους, η προστασία των παθητικών καπνιστών, η οργανωμένη μέριμνα για τους καπνιστές που επιθυμούν να (προσπαθήσουν να) κόψουν το κάπνισμα και τέλος η ρύθμιση της κυκλοφορίας των νέων καπνικών προϊόντων είναι οι βασικοί άξονες επάνω στους οποίους θα δρομολογηθεί η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του καπνίσματος, όπως ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης. Έθεσε δε ως έναν πρώτο χρονικό ορίζοντα αυτής της εκστρατείας, το 2023, έτος στο οποίο «θέλουμε να πετύχουμε μείωση του καπνίσματος στην Ελλάδα κατά 25%».

Οι 4 άξονες 
 
Ειδικότερα, και σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες της Εθνικής Επιτροπής για το κάπνισμα, ο 1ος άξονας αφορά την προαγωγής Υγείας και την πρόληψη για να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσματος ειδικά σε νέους από 15 ετών. Μέσω αυτού θα υλοποιηθούν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις Προαγωγής Υγείας και Πρόληψης με στόχο τη διαμόρφωση και την καθιέρωση της αντικαπνιστικής κουλτούρας. Επί μέρους δράσεις που θα ξεδιπλωθούν θα είναι ενημερωτικές καμπάνιες με στόχο τους γονείς και τις εγκύους, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, σύγχρονες και τεκμηριωμένες στρατηγικές πρόληψης του καπνίσματος, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τους κινδύνους του καπνίσματος και ένταξή του στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Επίσης, έμφαση θα δοθεί στην ανάδειξη της φυσικής δραστηριότητας και κατ’ επέκταση του αθλητισμού ως σύγχρονου τρόπου ζωής καθώς και στην πολιτική επιβραβεύσεων και διακρίσεων καινοτόμων αντικαπνιστικών δράσεων στην κοινότητα.

Ο 2ος άξονας επικεντρώνεται στην προστασία των μη-καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα, με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων στον γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στα παιδιά καθώς και στην καθιέρωση κουλτούρας σεβασμού προς τους μη-καπνιστές. Οι δράσεις του άξονα αυτού θα αφορούν κυρίως στη βελτίωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, την πλήρη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, την υποστήριξη δικαιωμάτων μη-καπνιστών και τη δημιουργία μητρώου εθελοντικών οργανώσεων.

Στον 3ο άξονα θα κινείται η πολιτική υποστήριξης στη διακοπή καπνίσματος. Οι δράσεις του άξονα αυτού θα αφορούν στην υποστήριξη της διακοπής καπνίσματος, με στόχο την μείωση του αριθμού των καπνιστών. Στο πλαίσιο αυτό θα δημιουργηθεί Χάρτη Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος και θα γίνει πιστοποίηση αυτών, καθώς και πλατφόρμα για την υποστήριξη διακοπής του καπνίσματος. 

Ο 4ος άξονας θα εστιάσει στον έλεγχο και τη ρύθμιση για τα νέα προϊόντα καπνού. Οι δράσεις του άξονα αυτού θα αφορούν στην ανάπτυξη ενός νέου ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου ελέγχου και παρακολούθησης των νέων προϊόντων καπνού.

Η γραμμή 1142 

Καλώντας στο 1142, οι πολίτες μπορούν να ενημερωθούν για το τι προβλέπει η νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος, να ζητήσουν βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς και να αναφέρουν παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας, που υπέπεσαν στην αντίληψή τους.

Ζητώντας βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος, τα στοιχεία του πολίτη καταγράφονται και εντός 48 ωρών,  Επαγγελματίας Υγείας αναλαμβάνει  να ενημερώσει και να καθοδηγήσει τον ενδιαφερόμενο σε κάποιο Ιατρείο διακοπής καπνίσματος, όπου ειδικοί θα αναλάβουν την υποστήριξη της προσπάθειάς του.

Ταυτόχρονα, στο 1142, ο πολίτης, δίνοντας το ονοματεπώνυμό του, το τηλέφωνό του και, εφόσον διαθέτει, το email του, μπορεί από χθες να αναφέρει παραβάσεις που ο ίδιος διαπιστώνει, που αφορούν στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Οι επώνυμες αναφορές ομαδοποιούνται και προωθούνται απευθείας στις Αρχές Ελέγχου ανά κατηγορία  (Ελληνική Αστυνομία, Δημοτική Αστυνομία, Υγειονομικές Διευθύνσεις Περιφερειών ή Λιμενικό Σώμα) και κατόπιν διενεργούνται έκτακτοι ή τακτικοί στοχευμένοι έλεγχοι, με βάση την καταγγελίες που έχουν καταγραφεί στο σύστημα.

Η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει ο αντικαπνιστικός νόμος 

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, οι διατάξεις του Ν. 4633/2019, που ψηφίσθηκε στη Βουλή πριν από έναν μήνα, στις 16/10/2019, απαλείφουν τις εξαιρέσεις και τα «παραθυράκια» που υπήρχαν στην αντικαπνιστική νομοθεσία, απλοποιούν τους κανόνες και διευκολύνουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των παραβάσεων. 
Οι βασικές αλλαγές αφορούν τους χώρους όπου απαγορεύεται το κάπνισμα, τον ελεγκτικό μηχανισμό, τις κυρώσεις και τα πρόστιμα σε φυσικά πρόσωπα και υπεύθυνους χώρων, ιδιωτικών και δημόσιων. 

 
Το κάπνισμα -και ως κάπνισμα εννοείται η χρήση τσιγάρου, πούρου, πίπας, το άτμισμα, τα θερμαινόμενα, ο ναργιλές- δεν επιτρέπεται:

-σε κλειστό δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο,στον οποίο παρέχεται εργασία, 
- στο εσωτερικό όλων των Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (Επιτρέπεται μόνο στους εξωτερικούς χώρους. Ως εξωτερικοί χώροι θεωρούνται όσοι είναι περιμετρικά ανοικτοί σε δύο πλευρές τουλάχιστον και δεν είναι στεγασμένοι), 
- σε όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, 
- στα ΙΧ και ΔΧ οχήματα, που επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών, 
- σε Νυκτερινά Κέντρα, Κέντρα Διασκέδασης, Καζίνο, Καταστήματα Τυχερών Παιγνίων,
- σε παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς, ιδρύματα Α’ βάθμιας, Β’ βάθμιας και Γ’ βάθμιας εκπαίδευσης, σε κλειστούς και υπαίθριους χώρους άθλησης και διασκέδασης ανηλίκων, αθλοπαιδιών, παιδότοπους, παιδικές χαρές, θεματικά πάρκα κ.λπ., καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο ανοικτό χώρο όταν υπάρχουν ανήλικοι.

Την εποπτεία των ελέγχων έχει το υπουργείο Υγείας και η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας. Τα όργανα ελέγχου είναι τα εξής: Ελληνική Αστυνομία, Επόπτες Δημόσιας Υγείας Περιφερειών, Δημοτική Αστυνομία, Λιμενικό Σώμα, Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), Ελεγκτές του ΕΟΤ, Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), Μεικτά κλιμάκια των παραπάνω.

Ποιες οι νέες κυρώσεις και τα πρόστιμα, που προβλέπονται από τη νέα ΚΥΑ:

• Σε ό,τι αφορά τα φυσικά πρόσωπα, τα πρόστιμα διαμορφώνονται ως εξής:

- 200€ για όσους καπνίζουν σε υπαίθριους χώρους διεξαγωγής αθλοπαιδιών, ψυχαγωγίας και συγκέντρωσης ανηλίκων,
- 200€ για όσους καπνίζουν σε κλειστούς χώρους νοσηλευτικών ιδρυμάτων & φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας,
- 200€ για όσους καπνίζουν σε χώρους παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, παιδότοπων κλειστών & υπαίθριων και όλων των ιδρυμάτων Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσιων & ιδιωτικών,
- 100€ για όσους καπνίζουν στους λοιπούς κλειστούς ή στεγασμένους χώρους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους παροχής εργασίας, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς,
- 1500€ για όσους καπνίζουν μέσα σε οχήματα που επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών (3000€ για τον οδηγό). 

Οι υπεύθυνοι Διαχείρισης και Λειτουργίας Οργανισμών Δημοσίου, Υπηρεσιών Δημοσίου, ΔΕΚΟ κ.λπ. θα τιμωρούνται με πρόστιμο 500 ευρέως για τις εξής πράξεις και παραλείψεις: μη Κατάρτιση Σχεδίου Αποτροπής Καπνίσματος και ορισμό υπευθύνων, μη Ανάρτηση σήμανσης και λοιπών μέτρων αποτροπής (απομάκρυνση σταχτοδοχείων), μη ανταπόκριση του υπευθύνου σε διαμαρτυρία για την πραγματοποίηση της παράβασης, μη κλήση των αρμοδίων οργάνων, μη συνεργασία με τους ελεγκτές. 
 

Για τους υπευθύνους σε καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (Εστιατόρια, Μπαρ, Κέντρα Διασκέδασης κα) η διαπίστωση παραβάσεων της αντικαπνιστικής νομοθεσίας επιφέρει συνέπειες ως εξής:

- για καταστήματα με Εμβαδόν έως 100 τ.μ.:
▪ 500€ την 1η φορά
▪ 1.000€ τη 2η φορά
▪ 2.000€ την 3η φορά
▪ 4.000€ την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 8.000€ την 5η φορά και οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας

- με Εμβαδόν άνω των 100 τ.μ.:
▪ 2.000€ την 1η φορά
▪ 4.000€ τη 2η φορά
▪ 6.000€ την 3η φορά
▪ 8.000€ την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000€ την 5η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας
- με Εμβαδόν άνω των 300 τ.μ.:
▪ 6.000€ την 1η φορά
▪ 7.000€ τη 2η φορά
▪ 8.000€ την 3η φορά
▪ 9.000€ την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000€ την 5η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας
- με χωρητικότητα από 1.001 άτομα και άνω:
▪ 10.000€ την 1η φορά
▪ 10.000€ την 2η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000€ την 3η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας.