Με φόντο τη γενοκτονία των Αρμενίων

Ο Αράμ και η Σέτα. Δύο Αρμένιοι πρόσφυγες στις ΗΠΑ του Μεσοπολέμου. Δύο άνθρωποι που κατάφεραν να επιβιώσουν της γενοκτονίας από τους Τούρκους το 1915 χάνοντας όμως ολοκληρωτικά τις οικογένειές τους. Δύο τραυματισμένες ψυχές σε μία ξένη πατρίδα, που παλεύουν να πιάσουν το νήμα της ζωής τους ξανά από την αρχή.

Αυτοί είναι οι δύο κεντρικοί ήρωες του πολυβραβευμένου και σπουδαίου έργου του Richard Kalinoski «Το κτήνος στο φεγγάρι», που παρουσιάζεται στο Θέατρο Σημείο, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Παπαδάκη, με πρωταγωνιστές τον Κώστα Αρζόγλου, τη Σοφία Λιάκου, τον μικρό Τσέταν Γλύκα και τον ίδιο τον σκηνοθέτη.

«Ο Αράμ και η Σέτα κουβαλούν το βάρος και τον πόνο 1.500.000 ανθρώπων που σφαγιάστηκαν στην Αρμενία. Κι αυτό τον πόνο προσπαθούν να τον χωρέσουν, να τον θάψουν σε ένα ανθρώπινο σώμα. Κατά κάποιον τρόπο έχουν έχουν θεϊκές δυνάμεις. Για μένα, κάπου στα πρόσωπα τους εντυπώνεται η εικόνα του Θεού» σχολιάζει ο Βαγγέλης Παπαδάκης, που χάρισε στο έργο μία εξόχως ανθρωποκεντρική ματιά που ρίχνει γέφυρες στο σήμερα συγκινώντας και συναρπάζοντας.

Ο Αράμ διέφυγε στις Η.Π.Α. και δουλεύει ως φωτογράφος. Παντρεύεται δια αλληλογραφίας τη Σέτα, η οποία στα 15 της φτάνει κι αυτή στις ΗΠΑ για μια νέα ζωή, αφήνοντας πίσω της το ορφανοτροφείο στην Κωνσταντινούπολη. Το πρόσωπό της προστίθεται δίπλα σε αυτό του Αράμ σε μια παλιά οικογενειακή φωτογραφία που εκείνος έχει φέρει μαζί του από την πατρίδα έχοντας κόψει τα κεφάλια των νεκρών συγγενών του. Τη θέση των γονιών του στην φωτογραφία έχει πάρει τώρα το νιόπαντρο ζευγάρι. Και με τη νεαρή του σύζυγο ο Αράμ ανυπομονεί να δημιουργήσει τη νέα οικογένεια Τομασιάν. Όμως η Σέτα αποδεικνύεται ότι δεν μπορεί να κάνει παιδιά…

«Η Σέτα είναι ένα κορίτσι πολύ ιδιαίτερο. Παρά το βαθύ της τραύμα η δύναμή της και η αγάπη της για την ίδια την ζωή είναι πολύ μεγάλη» παρατηρεί η Σοφία Λιάκου, που την υποδύεται εξαιρετικά στην παράσταση. «Για μία κοπέλα της εποχής της είναι πολύ δύσκολο να κάνει ένα υπερατλαντικό ταξίδι μόνη της έχοντας χάσει τα πάντα για να πάει να συναντήσει έναν άγνωστο και να ζήσει μαζί του. Αποδεικνύει πόσο δυνατή είναι από το πόσο γρήγορα προσαρμόζεται στην νέα της ζωή. Η Σέτα κοιτάει μπροστά. Χαίρεται ό,τι έχει αυτή την στιγμή και είναι “ευγνώμων γι’ αυτό”, όπως λέει και η ίδια. Αυτή είναι εκείνη που θα βγάλει και τον Αράμ από τον αδιέξοδο πόνο του».

«Αυτοί οι χαρακτήρες μου προκαλούν δέος» παρεμβαίνει ο Βαγγέλης. «Μου είναι ανθρωπίνως αδιανόητο να συλλάβω την διαδρομή δύο ανθρώπων, οι οποίοι έχουν χάσει τα πάντα με τον πιο βίαιο τρόπο μέσα από μια φρικαλεότητα χειρότερη αυτής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσμα άκρατου εθνικισμού. Έχουν χάσει οικογένεια, πατρίδα, μέλλον, έτσι απλά... Και μοχθούν για να τα καταφέρουν στην άλλη άκρη της γης. Ως ξένοι. Στηρίζοντας την ύπαρξη τους σε ένα πορτρέτο με κομμένα κεφάλια και μια νεκρή κούκλα».

«Η αγάπη που αναπτύσσεται μεταξύ τους δεν προέρχεται από έρωτα, αλλά από έναν κοινό πόνο, που τους ενώνει σαν μια αόρατη κλωστή» επισημαίνει εύστοχα η Σοφία.

Η ιστορία του Αράμ και της Σέτα ζωντανεύει στη σκηνή μέσα από την αφήγηση ενός μυστηριώδους ηλικιωμένου κυρίου. Ποιος είναι πραγματικά; Τι ρόλο έπαιξε στη ζωή τους; Πώς το χθες ακουμπά στο σήμερα μέσα από ένα παιχνίδι του μυαλού;

Το έργο, αν και η πλοκή του διαδραματίζεται έναν αιώνα πίσω, μοιάζει τρομακτικά επίκαιρο. «Αρκεί κανείς να ανοίξει τηλεόραση ή να δει ειδήσεις. “Ξένοι” - με όποια έννοια του όρου – παντού να παρουσιάζονται σαν να απειλούν την ασφάλεια μας και την καθημερινότητα μας! Το διαδίκτυο έχει γεμίσει εικόνες ανθρώπινης εξαθλίωσης. Σχεδόν μας είναι οικείες πια αυτές οι εικόνες στη Συρία, στη Μόρια… Και όχι μόνο φυσικά» σχολιάζει ο Βαγγέλης.

«Οι ήρωες μας δυστυχώς μας είναι πολύ οικείοι» συμπληρώνει η Σοφία. «Πάρα πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας έχοντας χάσει πατρίδα και οικογένεια προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους και να επιβιώσουν σε μία ξένη χώρα που δεν τους αποδέχεται απαραίτητα, όπως η Αμερική του 1921 τον Αράμ και την Σέτα. Η ανθρωπότητα δεν έχει αλλάξει καθόλου, αλλά πάντα ό,τι και να συμβαίνει οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να έχουν εναλλακτικές λύσεις επιβίωσης, να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο και να ονειρεύονται».

«Το κτήνος στο φεγγάρι» είναι ένα έργο που υψώνει τείχη απέναντι στον εθνικισμό, τον ρατσισμό και το μίσος που αυτός γεννά. «Στην εποχή μας ο εθνικισμός και το μίσος είναι διάχυτα παντού. Επιβάλλεται να αντισταθούμε» τονίζει η Σοφία. Και ο μόνος δρόμος αντίστασης είναι η αγάπη. «Δεν υπάρχει ο “ξένος” που μας απειλεί. Αυτοί είναι φόβοι. Από εκεί τρέφεται ο εθνικισμός. Από τον φόβο. Ο φόβος μας συρρικνώνει. Αγάπη λοιπόν και... παιδεία κυρίως» καταλήγει ο Βαγγέλης.