Στα χνάρια του Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Ένας θαυμαστής του Βίνσεντ Βαν Γκογκ αν θέλει να εντρυφήσει στη ζωή και το έργο του κορυφαίου ζωγράφου θα πρέπει να επισκεφτεί το μουσείο που είναι αποκλειστικά αφιερωμένο σε αυτόν. Δεδομένου, όμως, ότι δεν ζούμε στο Άμστερνταμ -την έδρα του Μουσείου Βαν Γκογκ-, μία αρκετά καλή εναλλακτική επιλογή είναι μία επίσκεψη στο εικαστικό δρώμενο Van Gogh Alive, το οποίο φιλοξενείται στο υπόγειο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών έως τις 5 Μαρτίου 2018.





Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ έζησε μία πολυτάραχη, δημιουργική και σύντομη ζωή. Έχοντας περάσει από αρκετά πόστα (από υπάλληλος σε μία εταιρεία εμπορίου έργων τέχνης έως δάσκαλος και ιεροκήρυκας), αποφάσισε να γίνει ζωγράφος στην ηλικία των 27 ετών, μία απόφαση που θα άλλαζε το πρόσωπο ολόκληρης της ιστορίας της Τέχνης. Μέσα σε 10 χρόνια κατάφερε να δημιουργήσει 850 πίνακες και σχεδόν 1.300 μικρότερα έργα σε χαρτί, ενώ στο ενεργητικό του πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις περισσότερες από τις 800 επιστολές του (περίπου τα ¾ απευθύνονταν στον αδελφό του, Τεό), οι οποίες αναδεικνύουν με τον πλέον σαφή τρόπο πτυχές της κοσμοθεωρίας του, αλλά και της ψυχολογικής του κατάστασης.

«Ισορροπώντας ανάμεσα στους εσωτερικούς του δαίμονες και στο εξωτερικό ερέθισμα, ο Βαν Γκογκ παίρνει τη ζωγραφική των Ιμπρεσιονιστών από το 1886, δηλαδή αυτή την ανάλαφρη, ηλιακή ζωγραφική, και την εμποτίζει με το δράμα της ύπαρξης, όπως θα το γνωρίσουμε στη μεγάλη τέχνη του 20ού αιώνα, δηλαδή στον Εξπρεσιονισμό, καταθέτοντας μία εντελώς καινοφανή γλώσσα. Ας πούμε ότι είναι ο Κάφκα της εικόνας, πριν τον Κάφκα», ανέφερε χαρακτηριστικά κατά την παρουσίαση της διαδραστικής έκθεσης ο Μάνος Στεφανίδης, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.





Το Van Gogh Alive χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο θα συναντήσετε το πιο «στατικό» περιεχόμενο, το οποίο παραπέμπει σε μία συμβατική έκθεση: φωτογραφίες με τα σημαντικότερα έργα του μεγάλου ζωγράφου, παρατεταγμένες σε χρονική σειρά και με αρκετό πρόσθετο υλικό σχετικά με τη ζωή και το έργο του. Στο βάθος δεσπόζει μία φυσική αναπαράσταση του Υπνοδωματίου του Βίνσεντ στην Αρλ, του έργου που ήταν το αγαπημένο του Βαν Γκογκ και που αναπαριστούσε το δωμάτιό του στο άσυλο του Σεν Ρεμί, όπου νοσηλεύτηκε λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του.

Ωστόσο, αυτό που κλέβει την παράσταση είναι το οπτικοακουστικό θέαμα στο χαμηλότερο επίπεδο. Εκεί, πολυκάναλοι προβολείς υψηλής ευκρίνειας απεικονίζουν πίνακες, σχέδια και αποσπάσματα από τις επιστολές του Βαν Γκογκ στους τοίχους, αλλά και στο πάτωμα, με έναν ρυθμό σχεδόν μεθυστικό. Η εξιστόρηση ξεκινά από τη ζωή του ζωγράφου στην Ολλανδία και συνεχίζει με τη μετακόμισή του στο Παρίσι και έπειτα στη νότια Γαλλία. Βλέπουμε πώς εξελίσσεται η τέχνη του, από τις σκοτεινές αποχρώσεις που προτιμούσε στην αρχή της καριέρας του, μέχρι τα λαμπερά χρώματα που έμελλαν να γίνουν σήμα κατατεθέν της παλέτας του. Διαδοχικά παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας οι αυτοπροσωπογραφίες του Βαν Γκογκ, ο Εξώστης Καφενείου τη Νύχτα, οι Ίριδες, η Ανθισμένη Αμυγδαλιά, το Βάζο με 12 Ηλιοτρόπια, η Έναστρη Νύχτα και πολλά άλλα. Σε αρκετές περιπτώσεις αξιοποιείται και η μέθοδος της κινούμενης εικόνας, κάνοντας την παρουσίαση ακόμα πιο ζωντανή.





Παράλληλα διαβάζουμε σκέψεις του για τη ζωή, τη φιλία, την αγάπη και την τέχνη. «Δεν είμαι σίγουρος για τίποτα, αλλά η θέα των αστεριών στον ουρανό με κάνει να ονειρεύομαι», αναφέρεται σε ένα από τα χαρακτηριστικά αποσπάσματα. Και όλα αυτά, ντυμένα με ιδιαίτερη φροντίδα από μία επιλογή μουσικών κομματιών που συνδυάζουν αρμονικά τον Αντόνιο Βιβάλντι με τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, τον Σάμιουελ Μπάρμπερ και άλλους. Πρόκειται για μία συνταγή που μαγνητίζει τον θεατή. Επίσης, αν ένας επισκέπτης ή μία επισκέπτρια θέλει να ακολουθήσει και τα χνάρια του Βαν Γκογκ (ως προς την τέχνη του), υπάρχει μία αίθουσα όπου προβάλλονται βίντεο με ταχύρρυθμα μαθήματα ζωγραφικής. Στον ίδιο χώρο έχουν εγκατασταθεί και καβαλέτα ζωγραφικής με χαρτί και μολύβι για να περάσεις κατ’ ευθείαν από τη θεωρία στην πράξη!