Ένα πλυντήριο αξιοπρέπειας για τους αστέγους

Όταν μία κοινωνία βρίσκεται σε κρίση, τότε ο δημιουργικός «αναβρασμός» των πολιτών της εντείνεται. Ο αξιωματικός χαρακτήρας αυτής της προκείμενης βρίσκει σε κάποιο βαθμό εμπειρική εφαρμογή και στην Ελλάδα της δεκαετίας του 2010, με την ανάδυση του οικοσυστήματος κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Μία τέτοια πρωτοβουλία, που προσέλκυσε το ενδιαφέρον από το τέλος του 2014, οπότε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, λαμβάνοντας μάλιστα την πρώτη του χρηματοδότηση από το Angelopoulos CGIU Fellowship, είναι το Ithaca Laundry. Πρόκειται για την πρώτη κινητή μονάδα πλυντηρίου ρούχων για αστέγους που κυκλοφορεί στους ελληνικούς δρόμους. 

Ενα βαν, δύο πλυντήρια, δύο στεγνωτήρια, πέντε σημεία πλύσης σε Αθήνα και Πειραιά, 15 ενεργοί εθελοντές, 1.200 πλύσεις και 500 ωφελούμενοι, είναι όσα έχουν καταφέρει να επιτύχουν τα δύο κύρια μέλη της Ithaca, Θάνος Σπηλιόπουλος και Φάνης Τσόνας.

«Η ιδέα για το Ithaca βγήκε για πρώτη φορά στη επιφάνεια τον Δεκέμβριο του 2014. Μέχρι τον Μάρτιο του 2015 ακολούθησε η αναζήτηση των κατάλληλων συνεργατών», εξηγεί ο Θάνος Σπηλιόπουλος, απόφοιτος πλέον, στα 24 του χρόνια, του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. 

«Η ιδέα προήλθε παρατηρώντας τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό αστέγων στην Αθήνα. Είχα ενημερωθεί για κάποιες παρόμοιες δράσεις στο εξωτερικό και θεώρησα πως ένα κινητό πλυντήριο ρούχων θα μπορούσε να βοηθήσει ιδιαίτερα τους ανθρώπους που μένουν στο δρόμο. Έτσι, με άγνοια κινδύνου, θα έλεγα, αποφάσισα να ξεκινήσω την προσπάθεια αυτή», αναφέρει ο Θάνος, ιδρυτής και project manager του Ithaca.

Ο παιδικός του φίλος, Φάνης Τσόνας, υπεύθυνος για το τεχνικό κομμάτι της εταιρείας, ήταν ένα από τα πρώτα άτομα στα οποία απευθύνθηκε ο Θάνος, όπως επίσης και η Ανδήλη Ραχούτη, η οποία ανέλαβε την εικόνα της πρωτοβουλίας, ως το τρίτο ιδρυτικό μέλος της ομάδας.

Μόλις σχηματίστηκε η ομάδα, έγινε και η ίδρυση της εταιρείας τον Ιούλιο του 2015, εν μέσω capital controls. Ως μία κοινωνική επιχείρηση, οι δημιουργοί της Ithaca επέλεξαν τη μορφή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας. «Ήταν μία στρατηγική επιλογή από την πρώτη στιγμή. Η διαδικασία έναρξης ήταν γρήγορη, υπήρχε μεγαλύτερη γνώση γύρω από τη διαδικασία και απαιτούνταν πιο λίγοι εταίροι. Όλοι αυτοί οι λόγοι ήταν ιδιαίτερα σημαντικοί όταν ξεκινήσαμε. Ακόμα και σήμερα θεωρώ πως έχουμε κάνει καλή επιλογή, καθώς υπάρχει σχετικά ευνοϊκό φορολογικό πλαίσιο και οι δυνατότητες που μας δίνει η συγκεκριμένη εταιρική μορφή εναρμονίζονται απόλυτα με τη δράση μας», εξηγεί ο Θάνος Σπηλιόπουλος.



Μετά και την ίδρυση, ξεκίνησε η τεχνική μελέτη του εγχειρήματος και, με νομική υπόσταση πλέον, οι πρώτες επαφές με εταιρείες για πιθανές συνεργασίες. «Έχοντας καταφέρει να βρούμε συνεργάτες, προχωρήσαμε στην αγορά του βαν και στη μετατροπή του σε κινητή μονάδα, ενώ παράλληλα επικοινωνήσαμε με τον Δήμο Αθηναίων έτσι ώστε να βρούμε από κοινού τα πρώτα σημεία λειτουργίας μας. Τον Απρίλιο του 2016 η κινητή μονάδα ήταν έτοιμη και έτσι ξεκινήσαμε να λειτουργούμε πιλοτικά στη στέγη του συνΑθηνά, αρχικά μία φορά την εβδομάδα», θυμάται ο Θάνος Σπηλιόπουλος.

Μετά από 11 μήνες από την πιλοτική λειτουργία του Ithaca, σήμερα οι δημιουργοί του κινητού πλυντηρίου ρούχων για αστέγους τονίζουν ότι το πιο σημαντικό τους επίτευγμα μέχρις στιγμής είναι ότι κατάφεραν να προσφέρουν μία θέση εργασίας σε έναν ωφελούμενο της δράσης. «Από τον Ιανουάριο του 2017, δώσαμε την ευκαιρία σε έναν ωφελούμενο της δράσης μας, να χτίσει ξανά τη ζωή του, απασχολώντας τον και δίνοντας του ένα εισόδημα έτσι ώστε να πατήσει ξανά στα πόδια του».

Πολλοί μπερδεύονται με το όνομα του εγχειρήματος -Ίθακα ή Ιθάκα;- ωστόσο η ουσία του είναι η ίδια, τονίζει ο Θάνος Σπηλιόπουλος: «Στόχος μας είναι να φέρουμε τους ανθρώπους που εξυπηρετούμε, ένα βήμα πιο κοντά στη δική τους “Ιθάκη”. Προσφέροντάς τους καθαρά ρούχα, βελτιώνουμε τις συνθήκες υγιεινής, επαναφέρουμε την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους και δημιουργούμε ευκαιρίες για αυτούς, καθώς η αξιοπρέπεια οδηγεί σε ευκαιρίες».



Η διαφορά των κοινωνικών επιχειρήσεων με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις δεν βρίσκεται στις δομές που αναπτύσσουν ή στις διαδικασίες που εφαρμόζουν, αλλά στη δημιουργία αξίας για το κοινωνικό σύνολο:

«Οι κοινωνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να στοχεύουν στη δημιουργία αξίας για όλους, σε αντίθεση με τις “κλασικές” επιχειρήσεις οι οποίες κατά βάση στοχεύουν στη δημιουργία αξίας, αλλά και στην παρακράτηση αυτής προς όφελος τους (value creation έναντι value capture). Με αυτό το σκεπτικό λειτουργεί και η Ithaca από την πρώτη στιγμή, δίνοντας αξία όχι μόνο στους ανθρώπους που εξυπηρετεί αλλά και σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: εθελοντές, εταιρείες-συνεργάτες, δήμοι, ομάδα», καταλήγει ο Θάνος Σπηλιόπουλος.