20 κεράκια για την τούρτα του Αστυνόμου Χαρίτου

Ο Αστυνόμος Χαρίτος έχει γενέθλια – λογοτεχνικά γενέθλια. Η περσόνα του 78χρονου σήμερα συγγραφέα Πέτρου Μάρκαρη κλείνει φέτος 20 χρόνια από τη «γέννηση» του για τις ανάγκες –τι άλλο;- ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Ο Χαρίτος, με τον απαράμιλλο επαγγελματισμό του, ήλθε για να εξιχνιάσει ορισμένα από τα πιο δύσκολα εγκλήματα στις γειτονιές της Αθήνας στα χρόνια της επιστροφής του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία. Εν συνεχεία μεγαλούργησε στην εποχή του σημιτικού εκσυγχρονισμού πριν αναγκασθεί να προσαρμοσθεί στις επιταγές της σκληρής πραγματικότητας που συνόδευσε τη γενικευμένη πολιτική και οικονομική κρίση μετά το 2008-2009. Μετά ήρθε το Μνημόνιο και ο Χαρίτος χρειάσθηκε να κάνει μια καλή βουτιά στο πρόσφατο και το απώτερο παρελθόν προσώπων προκειμένου να βρει διασυνδέσεις που έδιναν το αναγκαίο και απαραίτητο νήμα για εξιχνίαση υποθέσεων απανωτών φόνων όπου η εκδίκηση πολλές φορές είχε πολιτική/ιδεολογική σηματοδότηση.

Οι Εκδόσεις Γαβριηλίδης όπου ο Μάρκαρης έχει βρει φιλόξενη στέγη τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν πρόσφατα –Μάρτιος του 2015- έναν τόμο διηγημάτων με τίτλο «Τριημερία» προκειμένου να γιορτάσουν τα 20 χρόνια της παρουσίας του Αστυνόμου Χαρίτου. Μάλιστα, ο τελευταίος πρωταγωνιστεί στο τελευταίο διήγημα του τόμου –το Poems and Crimes- όπου η δράση διεξάγεται στον χώρο του καφέ που λειτουργεί στο ισόγειο του τριώροφου αναπαλαιωμένου νεοκλασικού στην Αγίας Ειρήνης 17 όπου και στεγάζονται τα γραφεία του εκδοτικού οίκου. Μάλιστα, το καφέ το ίδιο ονομάζεται Poems and Crimes δηλαδή Ποιήματα και Εγκλήματα, οι δύο βασικές συνιστώσες της εκδοτικής προσπάθειας των εκδόσεων Γαβριηλίδη: ποίηση και αστυνομικά μυθιστορήματα με κύριο εκπρόσωπο τον Πέτρο Μάρκαρη.

Στις 30 σελίδες του διηγήματος ο Χαρίτος καταφέρνει να εξιχνιάσει ένα από τα δύο εγκλήματα –εκείνο του σκηνοθέτη Μίλτου Κελεσίδη-, ενώ το δεύτερο –εκείνο του λουλουδά Αλέξανδρου Σερεμέτη- μάλλον οδεύει για το… αρχείο. Η διαδρομή του αστυνόμου Χαρίτου ξεκινά το 1995 με την έκδοση του μυθιστορήματος «Νυχτερινό Δελτίο» που γράφτηκε την περίοδο 1993-1994. Αντικείμενο του μυθιστορήματος είναι η εξιχνίαση μιας διπλής δολοφονίας Αλβανών μεταναστών, μέσα από την οποία αποκαλύπτεται η ύπαρξη μιας σπείρας εμπορίας βρεφών και μεταμοσχεύσεων. Τρία χρόνια αργότερα καταφθάνει η «Άμυνα Ζώνης».

Τα δύο μυθιστορήματα, που βρίσκουν αμέσως το κοινό τους και καθιερώνουν τον Αστυνόμο Χαρίτο ως τον καλύτερο απόγονο αλλά και κληρονόμο του Αστυνόμου Μπέκα (του Γιάννη Μαρή), έχουν και μια δεύτερη ζωή όταν μεταφέρονται στην μικρή οθόνη. Η αρχή γίνεται με το «Νυχτερινό Δελτίο». Σε σκηνοθεσία του Πάνου Κοκκινόπουλου η ιστορία αναπτύχθηκε σε σειρά 18 επεισοδίων, τα οποία προβλήθηκαν από την ΕΤ1 κατά τη σεζόν 1998-'99. Στον ρόλο του Χαρίτου ο Μηνάς Χατζησάββας, ενώ τη γυναίκα του, την Αδριανή, ενσαρκώνει η Σοφία Σεϊρλή. Το δεύτερο μυθιστόρημα που φθάνει στη μικρή οθόνη είναι η «Άμυνα Ζώνης». Παίζεται σε σκηνοθεσία Φίλιππου Τσίτου και Λευτέρη Χαρίτου στη ΝΕΤ το 2007. Πάλι, ο Χατζησάββας και δίπλα του η Σεϊρλή είναι ο Χαρίτος και η σύζυγος του Αδριανή.

Ο Χαρίτος επανεμφανίζεται το 2003 στο «Ο Τσε αυτοκτόνησε». Ακολουθούν οι συμμετοχές του στα μυθιστορήματα: «Βασικός Μέτοχος» (2006), «Παλιά, πολύ παλιά» (2008), «Ληξιπρόθεσμα Δάνεια» (2010), «Περαίωση»(2011), «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία»( 2012), «Τίτλοι Τέλους» (2014). Ο Κώστας Χαρίτος γεννήθηκε σε ένα χωριό της Ηπείρου. Ο πατέρας του ήταν ενωμοτάρχης, έτσι ο Χαρίτος δεν είχε άλλη εναλλακτική από το να ακολουθήσει καριέρα στην Ελληνική Αστυνομία. Στα διάφορα μυθιστορήματα όπου πρωταγωνιστεί έχουν γραφτεί διάφορες «εκδοχές» για την περίοδο κατά την οποία φοίτησε: στο «Νυχτερινό Δελτίο» (κεφ. 27) διαβάζουμε ότι το 1971 ήταν φύλακας στα κρατητήρια της ΕΣΑ και στην «Άμυνα Ζώνης» (κεφ. 6) αναφέρεται ότι σαν νέος αστυνομικός είχε αναλάβει τη φρουρά ενός υπουργού της δικτατορίας. Ωστόσο, ο «Βασικός Μέτοχος» (κεφ. 4) μεταθέτει αργότερα τη φοίτηση του Χαρίτου στη σχολή αστυνομίας. Λόγω της γνωριμίας του με το Λάμπρο Ζήση, δεχόμαστε ως επικρατούσα την πρώτη εκδοχή. Μετά από τη Δίωξη Ναρκωτικών, ο Χαρίτος αναλαμβάνει το συντονισμό του Τμήματος Ανθρωποκτονιών. Με μεθοδικότητα και χωρίς να βασίζεται στην ευφυΐα του αλλά μόνο στην επίπονη δουλειά, καταφέρνει να εξιχνιάζει εγκλήματα κάθε είδους: οικογενειακά, πάθους, οικονομικά κλπ. Καθ' όλη τη διάρκεια της δράσης του, ο Χαρίτος εμφανίζεται «στάσιμος» με το βαθμό του Αστυνόμου Α'. Παρά την επικινδυνότητα της θέσης του, δεν έχει σημειωθεί ποτέ περιστατικό χρήσης του όπλου του, ενώ μια φορά έχει τεθεί σε διαθεσιμότητα, λόγω μιας μη «ορθής» αντιμετώπισης ενός βουλευτή.



Παντρεμένος με την κόρη ενός υπαλλήλου από τη Σιάτιστα, την Αδριανή, ο Χαρίτος ζει σε ένα μικροαστικό διαμέρισμα στο Παγκράτι. Το ζευγάρι έχει μια κόρη, την Κατερίνα, την οποία γνωρίζουμε ως δευτεροετή φοιτήτρια της Νομικής Σχολής του Α.Π. Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια ως υποψήφια διδάκτορα της ίδιας σχολής. Οι σπουδές της Κατερίνας αποτελούν οικονομικό βάσανο για τον Χαρίτο. Ωστόσο η Κατερίνα τού λείπει πολύ και πάντα καμαρώνει για τις επιτυχίες της. Ως φοιτήτρια, η Κατερίνα διατηρούσε δεσμό με τον Πάνο, ένα φοιτητή της Γεωοπονικής, με τον οποίο ο Χαρίτος δε συνδέεται με ιδιαίτερη συμπάθεια. Αργότερα, όταν ο Χαρίτος θα εισαχθεί επειγόντως στο νοσοκομείο, η Κατερίνα θα συνδεθεί (και αργότερα θα παντρευτεί) το θεράποντα γιατρό του, Φάνη Ουζουνίδη, ο οποίος με την εγκαρδιότητά του και την πάντα θετική του διάθεση θα κερδίσει κατευθείαν τη συμπάθεια της Ανδριανής και λίγο αργότερα την εκτίμηση του Χαρίτου.

Η οικογενειακή ζωή του Κώστα Χαρίτου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των περιπετειών του. Η σύζυγός του, η Αδριανή, δεν εργάζεται, με αποτέλεσμα να έχει αφιερώσει τη ζωή της στην ανατροφή της κόρης της, στη φροντίδα του Χαρίτου και στην περιποίηση του σπιτιού της. Η τηλεόραση είναι μόνιμη παρέα της και όχι σπάνια γίνεται στόχος της εκτόνωσης των νεύρων του Χαρίτου. Τρέμει για οποιοδήποτε πρόβλημα ή «πρόβλημα» υγείας του εμφανίζεται, όταν αυτός αρρωσταίνει του αφιερώνεται ολοκληρωτικά και πάντα του μαγειρεύει τα αγαπημένα του φαγητά, κατά προτίμηση γεμιστά. Μετά από τόσα χρόνια έγγαμου βίου και δεδομένου ότι το παιδί τους έχει ενηλικιωθεί, ο Χαρίτος και η Αδριανή ζουν ήρεμα, απολαμβάνοντας κατά καιρούς τις μικρές τους «εκδικήσεις». Με εξαίρεση την αδελφή της Αδριανής, το ζεύγος Χαρίτου δε φαίνεται να διατηρεί στενές σχέσεις με άλλους συγγενείς ή φίλους.



Η Κατερίνα επιστρέφει στο πατρικό της μετά την αναγόρευσή της ως Διδάκτορα. Είναι αναποφάσιστη ως προς τη σταδιοδρομία της, ωστόσο είναι αμετακίνητη στο θέμα του πολιτικού γάμου, κάτι που τη φέρνει σε σιωπηρή σύγκρουση με τα πεθερικά της και σε ανοιχτή με τους γονείς της. Η Κατερίνα είναι σύγχρονος άνθρωπος, εκπρόσωπος της γενιάς της: καθορίζει το μέλλον της, θεωρεί αυτονόητη την ισότητα μέσα στο γάμο και με τη δουλειά της κερδίζει την εκτίμηση των γύρω της. Τώρα ζει με τον Φάνη σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Νέο Ψυχικό.

Στο υπνοδωμάτιό του, ο Χαρίτος βρίσκει ησυχία και άνεση να μελετήσει τα λεξικά του. Είναι γνωστό το πάθος του για τα λεξικά και πολύ συχνά λεξικογραφικά λήμματα παρεμβάλλονται στις ιστορίες του. Το λεξικό Δημητράκου και το λεξικό Liddell-Scott κοσμούν τα ράφια της κατά τα άλλα φτωχής βιβλιοθήκης του. Με καθυστέρηση πολλών χρόνων, ο Χαρίτος αποκτά κινητό τηλέφωνο μόλις το 2004, ενώ έξι χρόνια αργότερα και με αφορμή το γάμο της Κατερίνας αποχωρίζεται το αγαπημένο του αυτοκίνητο, το Fiat 131 "Mirafiori", αντικαθιστώντας το με ένα Seat Ibiza, με κλιματισμό και με GPS.

Ο Χαρίτος πέραν των συνεργατών του στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών προσφεύγει συχνά πυκνά και στις γνώσεις αλλά και τη σοφία του Λάμπρου Ζήση, ενός βετεράνου κομμουνιστή που έτυχε να συναντηθούν ο ένας ως κρατούμενος και ο άλλος ως αστυνόμος στα χρόνια της χούντας. Ο Ζήσης έχει αποσυρθεί στο σπιτάκι του στη Νέα Φιλαδέλφεια, όπου ζει μόνος και μοναχικός αλλά έτοιμος να συνδράμει τον Χαρίτο αλλά και την κόρη του, την Κατερίνα.

Υ.Γ: Aξιοποιήθηκε το περιεχόμενο του λήμματος Κώστας Χαρίτος στη Βικιπέδια.

Υ.Γ1: Ένα κείμενο μου για το τελευταίο μυθιστόρημα του Μάρκαρη «Τίτλοι Τέλους».