Η γεωπολιτική μέσα από το House of Cards και άλλες σειρές

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι τηλεοπτικές σειρές είναι για την εποχή μας ότι ήταν οι λογοτεχνικές σειρές βιβλίων του 19ου αιώνα: μια ανεξάντλητη πηγή ψυχαγωγίας και δημόσιου διαλόγου. Φαίνεται όμως ότι είναι και κάτι πολύ περισσότερο. Όπως γράφει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Dominique Moïsi, σε κείμενό του στην γαλλική Le Echo, «η γνώση των δημοφιλών τηλεοπτικών σειρών, έχει πλέον γίνει το απαραίτητο διαβατήριο για να συμμετέχει κάποιος στις δημόσιες συζητήσεις». Από το «πες μου ποιος είναι ο φίλος σου να σου πω ποιος είσαι, έχουμε περάσει στο πες μου ποια σειρά παρακολουθείς να σου πω ποιος είσαι».

Με άλλα λόγια το είδος της σειράς που παρακολουθεί κάποιος δείχνει και τον χαρακτήρα του ή ακόμα και τον τρόπο ζωής του, λένε οι ψυχολόγοι. «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι τηλεοπτικές σειρές έχουν γίνει απαραίτητα κλειδιά για την κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε, από την εσωτερική πολιτική ως τη γεωπολιτική κατάσταση», λέει ο Moisi. Για παράδειγμα, για να κατανοήσουμε τις διαφορές πολιτικής μεταξύ του Ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου και του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα σχετικά με το ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν, η αναφορά στα τηλεοπτικά δράματα αποδεικνύεται ότι είναι το πιο χρήσιμο εργαλείο. «Αρκεί να πούμε ότι ο “Μπίμπι” είναι ακόμα στην τρίτη σεζόν του “Homeland”, ενώ ο Ομπάμα έχει ήδη προχωρήσει στην τρίτη σεζόν του “House of Cards” και έχει ως εκ τούτου ενσωματώσει τη ρωσική απειλή στα στρατηγικά συστήματά του», υπογραμμίζει.



Στην πραγματικότητα οι τηλεοπτικές σειρές είναι τόσο ένας δείκτης των συζητήσεων που ζυμώνονται στις κοινωνίες μας, όσο και ένας καθρέφτης που μας θυμίζει τους φόβους και τις ελπίδες μας. Αυτές οι σειρές μπορεί να είναι ένα προμήνυμα για το μέλλον μας, αλλά και μια εξιδανικευμένη ανακατασκευή του παρελθόντος μας. Ο Julian Fellowes, ο συγγραφέας της πιο δημοφιλούς ίσως σειράς σήμερα, του “Downton Abbey”, πρόσφατα μελέτησε τους λόγους πίσω από την επιτυχία της δημιουργίας του. Γιατί άραγε εκατομμύρια τηλεθεατές στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία είναι τόσο παθιασμένοι με τις περιπέτειες της οικογένειας Crawley και των υπηρετών τους; Είναι η λαχτάρα για το παρελθόν ή απλά μια γοητεία για τις κοινωνικές σχέσεις που θα μπορούσε να υπάρχει μέσα σε ένα αγγλικό κάστρο;

Ο Fellowes πιστεύει ότι υπάρχει μια νοσταλγία για μία τάξη στον χαοτικό κόσμο μας και ιδίως μια ασυνείδητη ανάγκη για αυστηρότερους κανόνες. Αυτό προσφέρει το “Downton Abbey” σε ένα αποπροσανατολισμένο, αν όχι αλλόφρον, κοινό. Η τηλεοπτική σειρά χρησιμεύει ως ένα εξωτικό καταφύγιο, στο διάστημα -ένα αγγλικό κάστρο και ο χρόνος- από το 1912 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1920. Όπως και οι χαρακτήρες του, είμαστε επίσης παγιδευμένοι ανάμεσα σε δύο κόσμους, αγνοώντας τις βαθιές αλλαγές που πρόκειται να συμβούν και πεινασμένοι για ένα καταφύγιο που θα μας προστατεύσει από το παρόν, για να μην αναφέρουμε και το μέλλον.

Η αντίθεση μεταξύ του «West Wing» και του «House of Cards» είναι ίσως η καλύτερη δυνατή απεικόνιση στην αντίθεση της αμερικανικής πολιτικής. Το «West Wing» περιγράφει με νοσταλγία την γοητεία της Προεδρίας, όπως θα έπρεπε ιδανικά να είναι, υπό την ηγεσία ενός καλλιεργημένου και ανθρωπιστή ανθρώπου. Από την άλλη με το «House of Cards» αφήνουμε τον κόσμο των ιδανικών για έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η ίντριγκα, οι δολοπλοκίες και το πολιτικό παρασκήνιο.



Παράλληλα υπάρχει μια τηλεοπτική σειρά που αποτελεί το αντικείμενο ιδιαιτέρως σοβαρών συζητήσεων στη σχολή των διεθνών σχέσεων σε ολόκληρο τον κόσμο: η σειρά μεσαιωνικής φαντασίας “Game of Thrones”. Όπως υπογραμμίζει ο Moisi, «η σειρά μας ενθαρρύνει να υιοθετήσουμε μια πιο ρεαλιστική άποψη για τον κόσμο, εστιάζοντας στο ρόλο που διαδραματίζει η βία στην πιο κτηνώδη εμφάνισή της. Μήπως ενθαρρύνει τους τζιχαντιστές στις βάρβαρες μεθόδους αποκεφαλισμού τους; Ή, αντίθετα, αυτή η σειρά μας κάνει να προβληματιστούμε σχετικά με τα όρια της δύναμης; Μάλιστα, το «Game of Thrones» καταφέρνει να αποτυπώσει μάλλον πιστά ένα μείγμα γοητείας και φόβου απέναντι στο σημερινό διεθνές τοπίο.



Είναι σαφές πως οι τηλεοπτικές σειρές δεν είναι απλά κάποιοι ηθοποιοί που υποδύονται ρόλους. Εχουν καταστεί ένας από τους τρόπους για να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε τη γεωπολιτική σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Και ακόμη περισσότερο, έχουν αποτελέσει εργαλείο ανάλυσης για αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις που θα καθορίσουν τις γεωπολιτικές εξελίξεις.