Η πρώτη μου επαφή με την κέλτικη μουσική ήρθε στο δεύτερο έτος της σχολής μου, όταν με μύησε σε αυτή μία συμμαθήτριά μου στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του ΕΚΠΑ. Ακόμα θυμάμαι εκείνες τις πρώτες εντυπώσεις μετά την πρώτη ακρόαση, το συναίσθημα της οικειότητας, αλλά και την αίσθηση του ταξιδιού που μου καλλιέργησαν εκείνες οι μελωδίες. Από ό,τι φαίνεται, δεν είμαι ο μόνος. Μιλώντας με μέλη των τριών από τα τέσσερα συγκροτήματα που συμμετέχουν στο 2ο Φεστιβαλάκι Κέλτικης Μουσικής, κατάλαβα ότι και αυτοί οι μουσικοί ένιωσαν κάτι αντίστοιχο - και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, αφού αποφάσισαν να εντρυφήσουν στην κέλτικη μουσική.
Το 2ο Φεστιβαλάκι Κέλτικης Μουσικής πραγματοποιείται φέτος με δύο χρόνια απόστασης από το πρώτο, το οποίο έλαβε χώρα το 2014 μετά από πρόταση των Iernis και της τραγουδίστριάς τους Χρυσούλας Κεχαγιόγλου και ήταν αφιερωμένο στους ανθρώπους που είναι λάτρεις της κέλτικης μουσικής. Μαζί με τους Iernis συμμετείχε και το ντουέτο της Λαμπρινής Γιώτη με τον Γιώργο Τσιμπουξή, το οποίο εξελίχθηκε στους Sòlastas. Όπως και το προηγούμενο, έτσι και το φετινό φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στο 1002 Νύχτες (Καραϊσκάκη 10, Ψυρρή). Αυτή τη φορά συμμετέχουν τέσσερα συγκροτήματα, οι Iernis, Noriana, Sòlastas και οι TreesCelts Medieval, που έρχονται από το Βόλο. Η επιτυχία της διοργάνωσης ήταν αναπάντεχα μεγάλη. Η πρώτη βραδιά είναι sold-out. Τα εισιτήρια για τη δεύτερη βραδιά που προστέθηκε για να ικανοποιήσει το κοινό επίσης εξαντλήθηκαν, ενώ και η τρίτη βραδιά πηγαίνει με μαθηματική ακρίβεια προς νέο sold-out.
Λίγο προτού ανέβουν στη σκηνή, μέλη από τα τρία από τα τέσσερα συγκροτήματα που συμμετέχουν στο φεστιβάλ δέχτηκαν την πρόσκλησή μου να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με την κέλτικη μουσική, τη σχέση της με την ελληνική, αλλά και την απήχηση που έχει στο ελληνικό κοινό.
Iernis
Το μουσικό συγκρότημα δημιουργείται στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του '90 από μια ομάδα ατόμων με γνώσεις και αγάπη για τη μουσική κουλτούρα των Κελτών. Έχουν δημιουργήσει έναν ηχόκοσμο με σκοπούς και τραγούδια από την Ιρλανδία, τη Σκωτία και τη Βρετάνη, καθώς και αμερικάνικα τραγούδια όπου είναι φανερή η έντονη Κέλτικη επιρροή. Το ρεπερτόριο των Iernis αποτελείται από χορευτικούς σκοπούς, Reels, Jigs, Hornpipes, τραγούδια από τον 16ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Επίσης πειραματίζονται με τα κοινά σημεία της ελληνικής και ιρλανδέζικης παράδοσης και επιχειρούν να παρουσιάσουν ένα πάντρεμα των δύο μουσικών ιδιωμάτων. Με το σκεπτικό αυτό, οι Iernis ηχογράφησαν την πρώτη τους δισκογραφική δουλειά που κυκλοφόρησε από τη Music Corner, με τίτλο "Beyond A Far-Off Shore", η οποία περιλαμβάνει οκτώ τραγούδια και επτά σκοπούς σε διασκευή τους. Στις ερωτήσεις μας δέχτηκε να απαντήσει ο Γιώργης Γαλιάτσος, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του συγκροτήματος.
Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την κέλτικη μουσική;
Η ενασχόληση με την κέλτικη μουσική για μένα και τον αδελφό μου Μανώλη χρονολογείται από το 1996 όταν επαναπατριστήκαμε από την Αυστραλία. Εκεί μας δόθηκε η ευκαιρία να ακούσουμε και να συμπράξουμε με αρκετούς Ιρλανδούς και Σκωτσέζους μουσικούς. Κοινός παρονομαστής ήταν η αγάπη για την παραδοσιακή μουσική και υπήρξαν πολλές συνευρέσεις σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις όπου εμείς παίζαμε ελληνική μουσική κι αυτοί κέλτικη. Κυκλοφορήσαμε και έναν δίσκο όπου μαζί μας έπαιξε και ένας κορυφαίος Ιρλανδός μουσικός, ο Andy Irvine. Αυτά στην Αυστραλία. Ερχόμενοι στην Ελλάδα και κουβαλώντας όλα αυτά τα βιώματα, μαζί με τον Κώστα Ξυδάκη και τους Jack Rogers και Πάνο Πουλή φτιάξαμε τους Iernis. Στη σημερινή του μορφή, εκτός από τους αδελφούς Γαλιάτσου και τον Κώστα Ξυδάκη, στο συγκρότημα ανήκουν και ο Ηλίας Πατρινός, η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου και η Ρεγγίνα Σοφού.
Ποια θέματα αγγίζει κυρίως η μουσική σας;
Όπως όλες οι λαϊκές μουσικές, η κέλτικη καταπιάνεται με θέματα όπως η μετανάστευση, η ξενιτιά, ο πόλεμος, ο έρωτας, κοινωνικά θέματα και άλλα.
Τι κοινά στοιχεία πιστεύετε ότι έχει η κέλτικη με την ελληνική παράδοση;
Θεματολογικά, η κέλτικη μουσική έχει πολλά κοινά με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Η μουσική έκφραση μόνο διαφέρει. Ένα ακόμα κοινό σημείο είναι η χρήση της πεντατονικής κλίμακας που χρησιμοποιείται και στην ηπειρώτικη μουσική. Ακόμη, δε, και η χρήση του μπουζουκιού, προσαρμοσμένου βέβαια στα κέλτικα δεδομένα, όργανο που δανείστηκαν οι Κέλτες από τους Έλληνες από τα τέλη της δεκαετίας του '60.
Ποιους καλλιτέχνες θα προτείνατε να ακούσει κάποιος που θα ήθελε να ασχοληθεί περισσότερο με την κέλτικη μουσική;
Υπάρχουν αρκετοί μουσικοί και μπάντες που θα προτείναμε να ακούσει το φιλόμουσο κοινό. Ενδεικτικά αναφέρω τους Chieftains, Planxty, Bothy Band, De Dannan, Banu, Dervish, Mozaik, Ossian, Silly Wizard, Andy Irvine, Sean O'Riada, Jean Redpath, Archie Fisher και Dick Gaughan.
Τι ανταπόκριση έχει η κέλτικη μουσική στο ελληνικό κοινό; Τι σημαίνει για εσάς η μεγάλη απήχηση που είχε φέτος το Φεστιβαλάκι Κέλτικης Μουσικής;
Αυτό είναι το 2ο Φεστιβαλάκι που διοργανώνεται. Το πρώτο πριν από δύο χρόνια με συμμετοχή δύο σχημάτων είχε μεγάλη επιτυχία. Το φετινό με συμμετοχή τεσσάρων σχημάτων έχει ακόμη μεγαλύτερη απήχηση και ομολογουμένως αυτό μας έχει ξαφνιάσει ευχάριστα. Ήδη έχουμε κλείσει δυο παραστάσεις και πάμε και για τρίτη. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ελληνικό κοινό που ενδιαφέρεται για το είδος αυτό. Υπάρχουν μουσικόφιλοι που αν μη τι άλλο θέλουν να ακούσουν ζωντανά τέτοια μουσική.
Noriana
Οι Noriana είναι ένα φρέσκο σχήμα από τέσσερις κοπέλες που αγαπούν την παραδοσιακή μουσική της Ιρλανδίας και συνέλεξαν κάποιες από τις ομορφότερες μελωδίες και τραγούδια της, εντάσσοντας στον ήχο τους το λαούτο στη θέση της κιθάρας και το νταούλι στη θέση του bodhrán. Το όνομα του συγκροτήματος αναφέρεται στην ηρωίδα ενός ιρλανδικού παραμυθιού, την πρώτη κόρη της Μητέρας Φύσης. Οι Noriana αποτελούνται από την Ειρήνη Συσκάκη (βιολί), την Ελευθερία Πολογεώργη (φλάουτο), τη Νατάσα Παυλάτου (κρουστά) και την Ειρήνη Τριανταφυλλίδη (τραγούδι και λαούτο), η οποία απάντησε στις ερωτήσεις μας.
Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την κέλτικη μουσική;
Επιλέξαμε την κέλτικη και κυρίως την ιρλανδική παραδοσιακή μουσική γιατί ήταν έρωτας με την πρώτη ακρόαση. Εγώ είχα από μικρή την τύχη να ακούσω και να αγαπήσω αυτές τις πανέμορφες μελωδικές γραμμές, τον ρυθμό τους, το υπέροχο feeling που σου προκαλούν, ίσως το ότι σε παραπέμπουν σε κινηματογραφικές και παραμυθένιες εικόνες, το ότι σε κάνουν να θες να χορέψεις ανέμελα ακόμα κι αν δεν ξέρεις πώς, το ότι μοιάζουν με τις δικές μας επίσης πανέμορφες παραδοσιακές μελωδίες. Και στο λαούτο, μου φάνηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα «πρόκληση» που τελικά ταίριαξε. Ψάχνοντας, βρήκα την Ελευθερία Πολογεώργη στο φλάουτο, την Ειρήνη Συσκάκη στο βιολί και τη Νατάσα Παυλάτου στα κρουστά, που είχαν επίσης σχέση πάθους με το είδος αυτό και έτσι ενώσαμε τις δυνάμεις μας!
Ποια θέματα αγγίζει κυρίως η μουσική σας;
Πρόκειται για τραγούδια που μιλάνε για τον έρωτα, την ελευθερία, την επανάσταση, το ποτό, αστείες ή δραματικές εξιστορήσεις προσώπων, ακόμα και τις δυσκολίες του να είσαι παντρεμένος κά.
Τι κοινά στοιχεία πιστεύετε ότι έχει η κέλτικη με την ελληνική παράδοση;
Με μια πρώτη ακρόαση η κέλτικη μουσική μπορεί να φανεί κάτι διαφορετικό σε ένα ελληνικό αυτί, αλλά και απερίγραπτα οικείο. Υπάρχουν σίγουρα κοινές κλίμακες, κοινή θεματολογία, κοινοί ρυθμοί με κρητικά και θρακιώτικα όπως ο ζωναράδικος που μπορεί να αντιστοιχηθεί με το κέλτικο jig.
Σε μια χοροεσπερίδα Ιρλανδών, πείσαμε κάποιους να χορέψουμε ζωναράδικο κατά τη διάρκεια ενός jig και ταίριαζε τόσο πολύ αν και κράτησε λίγο γιατί τους μπέρδευε το κράτημα των χεριών.
Κάτι που επίσης μπορεί να είναι κοινό και να αποτυπώνεται στη μουσική είναι και οι συνήθειες, η στάση ζωής σε κάποια θέματα, ακόμα και η σχέση με τη θάλασσα και κατ’ επέκταση το ότι γνωρίζοντας Ιρλανδούς εντυπωσιάζεσαι με το πόσο ζεστοί, οικείοι και ανοιχτοί είναι.
Τι ανταπόκριση έχει η κέλτικη μουσική στο ελληνικό κοινό;
Κρίνοντας από τις εμφανίσεις μας τον τελευταίο χρόνο σε μουσικές σκηνές της Αθήνας μπορούμε με χαρά να πούμε ότι η ανταπόκριση του κοινού εδώ είναι πολύ θετική και εντυπωσιακά αυξανόμενη. Όλο και περισσότεροι μας πλησιάζουν μετά από ένα live να μας πουν ότι πάντα άκουγαν αυτά τα κομμάτια, να μας ζητήσουν κομμάτια που γνωρίζουν. Σίγουρα η αυξανόμενη απήχηση έχει να κάνει και με τη μέρα του St. Patrick (17 Μαρτίου) και με την ατέλειωτη μπίρα που συνοδεύει αυτή τη γιορτή, η οποία κάθε χρόνο γίνεται όλο και πιο γνωστή, τουλάχιστον στις πόλεις της Ευρώπης.
Τι σημαίνει για εσάς η μεγάλη απήχηση που είχε φέτος το Φεστιβαλάκι Κέλτικης Μουσικής;
Η μεγάλη απήχηση του Φεστιβάλ μας εξέπληξε κα εξακολουθεί να μας εντυπωσιάζει γιατί 2 ημερομηνίες έχουν βγει sold out και η 3η πλησιάζει σε αυτό το σημείο! Μας δείχνει ότι η προσπάθειά μας έχει καρπούς, ότι υπάρχει feedback και ότι τελικά υπάρχουν πολλοί εδώ που έχουν το ίδιο πάθος με εμάς! Αλλά ίσως το πιο σημαντικό είναι η ισχύς εν τη ενώσει: δεν ξέρω αν απλά έτυχε ή παίζει ρόλο και το είδος της μουσικής αλλά τα πάμε πολύ καλά οι μπάντες μεταξύ μας, συνεννοούμαστε, επικοινωνούμε καθημερινά , εκτιμούμε και βοηθάμε ο ένας τον άλλο - κάτι που δεν συμβαίνει συχνά. Έχουμε λειτουργήσει πολύ συνεργατικά γι’ αυτό το φεστιβάλ και αυτό με κάποιο μαγικό τρόπο πρέπει να φτάνει στον κόσμο.
Sòlastas
Οι Sòlastas παίζουν world music: κυρίως άγνωστα τραγούδια στην αγγλική και γαελική γλώσσα από Ιρλανδία, Σκωτία, αλλά και σαμανικούς σκοπούς από τη Λαπωνία, καθώς και παραδοσιακή μουσική από διαφορετικές γωνιές του κόσμου. Πολλά από τα τραγούδια είναι χωρίς τη συνοδεία οργάνων ή με όσο το δυνατόν λιγότερα όργανα, και η ενορχήστρωση είναι βασισμένη στην τεχνική των Sean Nós Gaelic και της σχολής των βάρδων. Η μπάντα ξεκίνησε ως ντουέτο το 2011 με το όνομα Labrini Gioti & George Tsimbouksis Project μέχρι το 2013 που ενώθηκαν με τον Αντώνη Πανταζή και ξεκίνησαν τους αυτοσχεδιασμούς και τα live με ηλεκτρο-ακουστικό ήχο πάνω σε παραδοσιακές μουσικές που ήδη έπαιζαν. Το 2015 προστέθηκε στην ομάδα ο κοντραμπασίστας Αντώνης Τζίκας. Η Λαμπρινή Γιώτη απαντά στις ερωτήσεις μας για λογαριασμό των Sòlastas
Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την κέλτικη μουσική;
Επέλεξα να ασχοληθώ με την κελτική μουσική (δηλαδή τη γαέλικη μουσική) γιατί την πρώτη φορά που είχα το άκουσμα (1993) μου φάνηκε οικεία στα αυτιά μου και ταυτόχρονα με ταξίδευε. Η γλώσσα των Ιρλανδών και των Σκωτσέζων ονομάζεται Γαέλικη Κέλτικη. Eιδικεύτηκα όταν πήγα για Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιρλανδία (Irish World Academy of Music and Dance) το 2006 μετά από 13 χρόνια αυτοδίδακτης μάθησης μέσα από cd. Από το 1996 είμαι μέλος του Ελληνοϊρλανδικού Συλλόγου και μαζί με τα ιδρυτικά μέλη των Iernis είμαστε οι «βετεράνοι» που ασχολούμαστε με αυτή τη μουσική στην Ελλάδα. Με ενδιαφέρει το τραγουδιστικό στυλ στις δυτικές περιοχές.
Ποια θέματα αγγίζει κυρίως η μουσική σας;
Η μουσική που παίζουμε εμείς, και κυρίως τα τραγούδια έχουν σχέση με την αγάπη και την ξενιτιά, ειδικότερα στη γαέλικη γλώσσα. Στην αγγλική γλώσσα μπορούμε να δούμε και αντιπολεμικά τραγούδια που είναι και πιο μεταγενέστερα
Τι κοινά στοιχεία πιστεύετε ότι έχει η κέλτικη με την ελληνική παράδοση;
Η Κελτική παράδοση με την Ελληνική έχει άμεση σχέση όσον αφορά τη θεματολογία των τραγουδιών. Ωστόσο, κάποιες αρμονίες, όπως η χρήση πεντατονικής μουσικής μπορεί να απαντηθεί στην Ήπειρο.
Τι ανταπόκριση έχει η κέλτικη μουσική στο ελληνικό κοινό;
Πιστεύω ότι η κέλτικη μουσική έχει ανταπόκριση στο ελληνικό κοινό γιατί έχει γίνει εμπορική αυτή η μουσική μέσω των Riverdance, Michael Flatley, Loreena McKennit, Celtic Woman κλπ. που δεν είναι αμιγώς κέλτικη μουσική, αλλά ένα fusion ωραιοποίησης της κελτικής μουσικής. Επίσης πολλοί λατρεύουν την κέλτικη μυθολογία και νομίζουν ότι τα περισσότερα τραγούδια έχουν σχέση με αυτό, ενώ τουλάχιστον τα τραγούδια στη γαέλικη γλώσσα δεν αναφέρονται ποτέ σε νεράιδες, ξωτικά και θεούς. Απλά είναι πολύ ταξιδιάρικη μουσική και σε πάει σε άλλους χρόνους.
Τι σημαίνει για εσάς η μεγάλη απήχηση που είχε φέτος το Φεστιβαλάκι Κέλτικης Μουσικής;
Είναι καταπληκτική η απήχηση που έχει το Φεστιβαλάκι. Δεν πιστεύαμε ότι θα φτάσει να έχουμε δύο ημέρες sold-out και μια τρίτη μέρα με ήδη σχεδόν 50 άτομα. Το μέρος που γίνεται, οι 1002 νύχτες, είναι πολύ ατμοσφαιρικό και ταιριάζει σε αυτό που κάνουμε.
Follow Christos Tsapakidis:
