Ελληνική Επανάσταση: Η άγνωστη Ναυμαχία στο Κατάκολο και η ελληνική πονηριά

Συμπληρώνονται σήμερα 198 χρόνια από τη ναυμαχία του Κατακόλου, μία από τις πρώτες σελίδες του ένδοξου έπους του Ελληνικού στόλου κατά την Ελληνική Επανάσταση. Ηταν 30η Σεπτεμβρίου 1821 όταν ελληνικά και τουρκικά πλοία βρέθηκαν αντιμέτωπα στον κόλπο του Κατακόλου.

Μεταξύ των Ελλήνων πλοιάρχων βρίσκεται ο Ανδρέας Μιαούλης, μία από τις σημαντικότερες μορφές της Επανάστασης του 1821. Επικεφαλής της τουρκικής αρμάδας είναι ο ναύαρχος Καρά Αλή, ο οποίος τον Απρίλιο του 1822 θα ηγηθεί της σφαγής των Ελλήνων στην Χίο με τον ίδιο να βρίσκει τελικά το θάνατο στο λιμάνι του νησιού δύο μήνες αργότερα όταν ο μπουρλοτιέρης Κωνσταντίνος Κανάρης τίναξε στον αέρα τη ναυαρχίδα του.

Στη ναυμαχία στον κόλπο του Κατακόλου, στις εκβολές του Αλφειού ποταμού, ενεπλάκησαν 12 ελληνικά πλοία και 11 βαριά εξοπλισμένα τουρκικά πλοία. Η υπεροπλία των Τούρκων με τους καταιγιστικούς κανονιοβολισμούς τους φέρνουν σε δύσκολη θέση την ελληνική δύναμη. Με βάση τις καταγραφές, ο Σπετσιώτης Νικόλαος Μπότασης πραγματοποίησε έναν ευφυή ναυτικό ελιγμό επιχειρώντας να διασπάσει τα τουρκικά πλοία. Οι Τούρκοι πλοίαρχοι πίστεψαν ότι ελληνικό πλοίο, που κατευθυνόταν εναντίον τους, ήταν πυρπολικό και ετράπησαν σε φυγή. Μάλιστα, ο Μπότασης πυρπόλησε μία βάρκα γεμάτη από εύφλεκτες ύλες δημιουργώντας προπέτασμα καπνού και δίνοντας έτσι την ευκαιρία στα ελληνικά πλοία να διαφύγουν.

Όπως αναφέρεται στον Β΄ τόμο της «Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνα Τρικούπη, «εν ώ δε ο εχθρικός στόλος διέπλεε την ελληνικήν θάλασσαν και κατέστρεφεν, ο ελληνικός διέμενεν άπλους. Τα πλοία, ως ιδιόστολα, ήσαν δικαίω τω λόγω και δυσκίνητα, αλλ' ο μέγας κίνδυνος της πατρίδος έπεισε και ταύτην την φοράν τους γενναίους νησιώτας εις νέας χρηματικάς καταβολάς, δι' ων εφοδιασθέντα 35 εξέπλευσαν προς τα δυτικά της Πελοποννήσου εις συνάντησιν των εχθρικών· συνεξέπλευσε κατά πρώτην φοράν και ο Ανδρέας Βώκος, ο και Μιαούλης ως απλούς πλοίαρχος. Ολίγον διέμεινεν ο εχθρικός στόλος εν Ζακύνθω, και απέπλευσε διευθυνόμενος εις Κωνσταντινούπολιν καθ' όν καιρόν έπλεε προς τον κορινθιακόν κόλπον ο ελληνικός».

Για τις μέρες εκείνες ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφει: «Εν ώ δε τοιαύτα συνέβαιναν επί της ακτής της Ζακύνθου, πλοία του προς την Ύδραν και Σπέτσας πλέοντος ελληνικού στόλου έπεσαν υπό το σκότος της νυκτός εις το μέσον του εχθρικού μεταξύ Ζακύνθου και Γλαρέντσας και εκινδύνευσαν. Αλλά παρευρεθείς ο Μιαούλης εφάνη αυτοφυής ναύαρχος· έφερε τα πλοία όσον εδύνατο πλησιέστερον της πελοποννησιακής ξηράς, διέταξε να παραπλέωσι, και τοιουτοτρόπως τα μεγαλόσωμα εχθρικά, μη δυνάμενα να πλεύσωσιν εις ολιγοβαθή νερά, εκανονοβόλουν μακρόθεν όλον το νυχθήμερον επί ματαίω. Την δε επελθούσαν νύκτα διεξέπλευσαν τα ελληνικά σώα».