Ύδρα, Σπέτσες: Θα τα χαλάσουμε όλα στα νησιά που έγραψαν ιστορία;

Δύο πολύτιμα διαμάντια του Αργοσαρωνικού. Ακτινοβολούν φυσικό κάλλος, πολιτιστική αξία, ιστορική ταυτότητα, φινετσάτη αρχοντιά. Υδρα και Σπέτσες. Παραδοσιακές και κοσμικές, νεανικές και κλασικές, ζωντανές και γαλήνιες, συνθέτουν ένα σκηνικό που αρνείται να παραδοθεί στο φετίχ των τροχοφόρων.

Αντιστέκονται στις εξαιρέσεις, στην ελαστικότητα και τις παρακάμψεις του απροσπέλαστου από αυτοκίνητα τοπίου, οι οποίες τείνουν να αλλοιώσουν τη μαγευτική αύρα μιας μοναδικής ηρεμίας. Κάθε τόπος, άλλωστε, χωρίς βουή, κορναρίσματα και μαρσαρίσματα χαρίζει κάτι παραπάνω από πολυτέλεια. Στον θορυβώδη σύγχρονο κόσμο των έντονων καθημερινών ρυθμών η ησυχία συνιστά ευλογία.

Πηγή έμπνευσης

Αμφιθεατρικά χτισμένη πάνω σε δύο βραχώδεις λόφους, τα καλντερίμια, τα σκαλοπάτια και τα στενά δαιδαλώδη σοκάκια της Υδρας ποτέ δεν χώρεσαν την αλαζονεία του αυτοκινήτου. Επί δεκαετίες το καθαρό βλέμμα των ανθρώπων της διασταυρωνόταν πρόσωπο με πρόσωπο με τους συντοπίτες της διπλανής πόρτας χωρίς να διαθλάται σε αστραφτερούς καθρέφτες, προφυλακτήρες, λαμαρίνες, ζάντες.

Δίχως να το θολώνει το καυσαέριο της εξάτμισης. Μήτε να το περισπά ο φωτεινός σηματοδότης και οι LED προβολείς. Για τους ευαισθητοποιημένους κατοίκους της, την ψυχή του νησιού, το αυτοκίνητο δεν φέρνει μόνο θόρυβο. Κουβαλάει ακόμη ατομικότητα, βιασύνη, ανωνυμία. Δεν το ζήλεψαν, δεν το διεκδίκησαν, δεν το ανέχτηκαν στην ιστορική πόλη των καραβοκύρηδων και των επαναστατών του ’21.

Ούτε είναι διατεθειμένοι να το υπομείνουν μαζί με τον ενοχλητικό θόρυβό του. Για χρόνια οι κρότοι που θρυμμάτιζαν τη γαληνή τους προερχόταν από κάποιο σπασμένο κεραμίδι στη στέγη, τα πέταλα των αγωγιάτικων ιπποειδών στο πλακόστρωτο, το άνοιγμα μιας παλιάς πόρτας σε διατηρητέο πετρόχτιστο αρχοντικό που έτριζε σαν τις αρθρώσεις των γερόντων.

Αυτή η καθημερινή ποιότητα της λιτής και λειτουργικής αισθητικής σε αρμονία με το φυσικό παρθένο περιβάλλον σαγήνεψε κάποτε τον Λέοναρντ Κοέν και τον Μαρκ Σαγκάλ. Ανοιξε ορίζοντες στην κοινότητα των ξένων μποέμ καλλιτεχνών που εγκαταστάθηκαν κάποτε εκεί, ενέπνευσε μέχρι και τους Beatles που φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Αλέξη Μάρδα. Εφερε στο τοπίο, το οποίο ζωγράφισαν ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Τέτσης, ο Βυζάντιος, τη Σοφία Λόρεν και τον Αλαν Λαντ για την ταινία «Το παιδί και το δελφίνι», τη Μελίνα και τον Αντονι Πέρκινς για τη «Φαίδρα» του Ζυλ Ντασσέν.



Με αυτή τη σπάνια φυσιογνωμία του το νησί εγγράφηκε στον παγκόσμιο χάρτη ως μυθική όαση με «δελφίνια, φλάμπουρα και κανονιές», όπως το εγκωμίαζε στους στίχους του ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης που παραθέριζε εκεί. Με την πάροδο των χρόνων το φιλόξενο σκηνικό του εξελίχθηκε σε διεθνή ελκυστικό τουριστικό τοπόσημο.

Γιατί να αλλάξει τώρα; Να μετατραπεί από εκλεπτυσμένο ησυχαστήριο -ελλείψει αυτοκινήτων- σε εν μέρει πάρκινγκ μηχανών εσωτερικής καύσης; Η συντριπτική πλειονότητα της τοπικής κοινωνίας και των δημοτών αντιδρά προτού καταντήσει κουρελόχαρτο ο νόμος που απαγορεύει τα τροχοφόρα. Ετσι κι αλλιώς, το φως της Υδρας κόβει τα περιττά.

Ο,τι μένει είναι η αλήθεια. Αυτή που λούζει από τα παλιά καρνάγια ως τις μάντρες με τις μπουκαμβίλιες, τους κήπους με τις κοντούλες λεμονιές και τις φουντωμένες αγριοσυκιές. Ωστόσο δεν επαρκεί το καταύγασμα της αλήθειας στο άλλοτε αποκαλούμενο «Κάπρι της Ελλάδας» για να αποτρέψει όσους απερίσκεπτους καταπλέουν στο λιμάνι με το φέριμποτ μαζί με αυτοκίνητα, ποδήλατα και μοτοσικλέτες. Βέβαια, το πού θα μετακινηθούν στο περιορισμένο οδικό δίκτυο εξαιτίας της μορφολογίας του νησιού είναι άλλο, πρακτικά μπερδεμένο, ζήτημα.

Η Υδρα, εξάλλου, δεν είναι όπως η Βενετία, το Ντουμπρόβνικ, το Ζέρματ, η Μπριζ κ.λπ. που διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος του αστικού τους χώρου μόνο για πεζούς. Είναι νησί. Πράγμα που το καθιστά προνομιακό. Αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει περίπλοκη τη διαχείριση ως προς την τήρηση του προστατευτικού του πλαισίου.

Οι μετακινήσεις

Στην πραγματικότητα είναι το μοναδικό μέρος της Ελλάδας στο οποίο δεν επιτρέπονται τα αυτοκίνητα ή άλλα τροχοφόρα οχήματα, σύμφωνα με νόμο που είχε ψηφιστεί το 1950 για την προστασία της διαχρονικής φυσιογνωμίας του. Διέπεται από την υπ’ αρ. 648/2002 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που αποφάνθηκε ότι μόνος αρμόδιος να αποφασίζει σχετικά με την κυκλοφορία οποιουδήποτε τροχοφόρου στο νησί είναι ο εκάστοτε υπουργός Πολιτισμού.

Ωστόσο, το συγκεκριμένο υπουργείο δεν είναι Λιμενικό ή Αστυνομικό Σώμα. Δεν διαθέτει ελεγκτικό, πόσο μάλλον κατασταλτικό, μηχανισμό για την επίβλεψη και την αποτροπή τέτοιων παραβάσεων. Από τη μεριά τους η δημοτική αρχή, η Πυροσβεστική Υπηρεσία και το νοσοκομείο του νησιού είναι οι μόνοι φορείς που διαθέτουν οχήματα και τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου χρειάζεται.

Τα απορριμματοφόρα του δήμου, για παράδειγμα, παραλαμβάνουν τα σκουπίδια από συγκεκριμένα, προκαθορισμένα σημεία. Τα αγροτικά και οικοδομικά μηχανήματα (μπουλντόζες, μπετονιέρες, γερανοί, τρακτέρ κ.λπ.) όταν τελειώνουν τις εργασίες τους φεύγουν υποχρεωτικά αμέσως από το νησί. Οι υπόλοιπες μετακινήσεις γίνονται με τα πόδια ή τα ζώα. Περισσότερα από 300 γαϊδουράκια, μουλάρια και άλογα μεταφέρουν εμπορεύματα και επισκέπτες με τις αποσκευές τους.


Μετακινούν σαν τετράποδα ταξί τουρίστες στον προορισμό τους, προσκυνητές στα μοναστήρια, περιηγητές στα προϊστορικά και μυκηναϊκά αρχαιολογικά ερείπια. Πέρα από το φολκλόρ, αυτά τα φορτιάρικα ζώα επιτελούν κρίσιμο έργο και εξυπηρετούν τις απαραίτητες ανάγκες της καθημερινότητας. Ανήκουν ιδιοκτησιακά και τα φροντίζουν περίπου 30 οικογένειες που από γενιά σε γενιά ζουν από το αγώι.

Από κάθε άποψη και σύμφωνα με τους νόμους, όλα φαντάζουν αγνά, αμόλυντα, εξιδανικευμένα από πλευράς κυκλοφορίας στο νησί. Ωστόσο οι απαιτήσεις της ζωής αυξάνονται. Από εκείνα τα φεγγάρια που ο Τώνης Μαρούδας και η Σοφία Λόρεν τραγουδούσαν «Τι ’ναι αυτό που το λένε αγάπη», το οποίο μουρμούριζαν εν χορώ οι τουρίστες που αριβάριζαν στο λιμάνι του μοναδικού οικισμού του νησιού, πάνε κοντά 70 χρόνια.

Αλλοι καιροί

Εχουν περάσει ανεπιστρεπτί τα ξέφρενα χρόνια της σύναξης των απανταχού jet setters στην παλιά θρυλική «Λαγουδέρα» του Μπάμπη Μωρέ, τα ατέλειωτα κοκτέιλ ολημερίς και ολονυχτίς στον «Πειρατή», τα πύρινα χορευτικά πάρτυ στον «Κάβο». Οι καιροί άλλαξαν, οι υποχρεώσεις έγιναν πιο επιτακτικές, αλλά ρόδα στο νησί δεν τσούλησε.

Παρ’ όλα αυτά, λιγότερο από δέκα χρόνια πριν το τοπικό Αστυνομικό Τμήμα αιτήθηκε στην αρμόδια Εφορεία του υπουργείου Πολιτισμού να της επιτραπεί να χρησιμοποιεί δύο μοτοσικλέτες τύπου enduro για να παρεμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις κινδύνου ζωής και αδικημάτων που αφορούν τον αρχαιολογικό χώρο και το περιβάλλον.

Η τοπική κοινωνία και οι αρμόδιοι φορείς της εκδήλωσαν τη σφοδρή τους αντίθεση. Το αίτημα απορρίφτηκε. Ο δήμαρχος αντιτάθηκε και στη χρήση ποδηλάτων που προγραμμάτιζε -και τελικά εφάρμοσε με τη συγκατάθεση της ΕΛ.ΑΣ.- η τοπική Αστυνομία. Το θέμα πήρε ηθικές, πέρα από τις ουσιαστικές του, διαστάσεις. Καθότι δεν μπορούσε η ρητή απαγόρευση τροχοφόρων να παραβιάζεται από εκείνους που έχουν ως αρμοδιότητα την επιβολή του νόμου.

Λογικά, ενός κακού μύρια έπονται. Πώς μετά ένας δικυκλιστής αστυνόμος να κόψει κλήση σε έναν τουρίστα ποδηλάτη στην Υδρα; Χώρια που υπό αυτή τη σχετική ανοχή και την εύκαμπτη υποχωρητικότητα μπορεί το ποδήλατο να οδηγήσει στο ηλεκτρικό πατίνι και από εκεί στο ηλεκτρικό μηχανάκι, που με τη σειρά του να γίνει ηλεκτρικό αυτοκινητάκι του γκολφ.


Εως ότου και αυτό καταλήξει, ας πούμε, σε ηλεκτρικό αυτοκίνητο με φουλ την μπαταρία παρκαρισμένο κάτω από το άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη. Σύμφωνοι, όλα αυτά είναι αθόρυβα, αλλά η επέλαση της βοής έχει και άλλες πηγές.

Καθώς το νησί, ύστερα από κάποιες διακυμάνσεις, είναι πάλι στη μόδα και κάνει πρωταθλητισμό στην προσέλευση επισκεπτών, ελλοχεύουν κίνδυνοι παραμόρφωσης της παλαιικής αισθητικής του. Αν και μερικοί τεχνίτες-φρουροί της παλιάς τρυφερής γαστριμαργικής παράδοσης με τα αιωνόβια ταβερνάκια τους που μαστόρευαν γοητευτικά εδέσματα παραμένουν ζωντανοί, η επέκταση νέων χώρων εστίασης -όχι απαραιτήτως γκουρμέ- και ψυχαγωγίας εντείνεται.

Μαζί τους τα πολυπληθή τραπεζοκαθίσματα καταλαμβάνουν άτακτα τον δημόσιο χώρο. Στην κορύφωση του θερινού συνωστισμού ο θόρυβος των θαμώνων τους καταντάει ανυπόφορος για τους ντόπιους κατοίκους. Συχνά επίσης είναι αναγκασμένοι να διασχίζουν με ζιγκ ζαγκ τα φρακαρισμένα δρομάκια για να βρουν πρόσβαση στο σπίτι ή στις δουλειές τους. Η κατάσταση δίνει στην καλύτερη περίπτωση την εντύπωση του ασφυκτικού στριμώγματος στα Ματογιάννια της Μυκόνου.

Στη χειρότερη μεταφέρει την εικόνα δαιδαλώδους μεσανατολίτικου παζαριού. Οι βέροι Υδραίοι αλλά και οι εκατοντάδες ξένοι ιδιοκτήτες σπιτιών που έχουν μάθει και αγαπήσει αλλιώς το νησί διαμαρτύρονται για αυτή την εξάπλωση και την κατοχή των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων της πόλης τους. Περισσότερο, όμως, και με το δίκιο τους, αντιδρούν στην αλλοίωση της κληροδοτημένης από αιώνες αρχιτεκτονικής καλαισθησίας του τόπου τους.

Ηδη η εμπορική εταιρεία της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Κρητικός έχει μέσω παρένθετου προσώπου νοικιάσει τρία συνεχόμενα μαγαζιά στην προκυμαία της Υδρας με σκοπό να τα ενώσει για να δημιουργήσει κατάστημα λιανικής. Πρόκειται για κεντρικό σημείο της απαθανατισμένης σε αμέτρητες φωτογραφίες πρόσοψης του νησιού, απέναντι από εκεί που δένουν τα γαϊδουράκια.



Οι κάτοικοι δεν θέλουν καν να φανταστούν την επιβάρυνση και τις φθορές της λιθόστρωτης επιφάνειας της χερσαίας ζώνης του λιμανιού από τα φορτηγά μεταφοράς προμηθειών στο σούπερ μάρκετ - πού να αντέξουν το βάρος τους τα φορτιάρικα ζώα; Ανατριχιάζουν οι κάτοικοι και μόνο στην αδιανόητη ιδέα να σωρευτούν κατάφατσα στη θέση που προσεγγίζουν με το πλοίο οι τουρίστες φωτεινή πινακίδα με την επωνυμία της επιχείρησης, τέντες, καφάσια, πλαστικά, ψυγεία, κιβώτια, ντάνες εμφιαλωμένων.

Χώρια τα απορρίμματα. Δεδομένου ότι τέτοιος μικρός αλλά κακόγουστος όγκος στοιβάζεται στο άλλο κατάστημα που διατηρεί η ίδια επιχείρηση στο εσωτερικό της πόλης, στην οδό Μιαούλη. Η δημοτική αρχή έχει κιόλας προσφύγει κατά των πιέσεων που υφίσταται για τη δανειοδότηση και λειτουργία της συγκεκριμένης εμπορικής υπεραγοράς.

Παράλληλα είναι αισθητή η μέριμνα του Δημοσίου υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος από κάθε μορφής αυθαίρετες παρεμβάσεις. Προσφάτως μηχανικοί της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας Αργοσαρωνικού, που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών, έκαναν επιτόπια αυτοψία.

Ελεγξαν τόσο την παραλία Αγιος Νικόλαος, όπου διαπίστωσαν και κατέγραψαν υπέρβαση μίσθωσης και κατασκευή σταθερής καντίνας μέσα στον αιγιαλό, όσο και την παραλία Μπίστι, όπου επιβεβαίωσαν πάλι υπέρβαση μίσθωσης. Οι εκθέσεις τους για τις παρανομίες θα κοινοποιηθούν στον εισαγγελέα. Το δικαιούνται οι δημότες, οι επισκέπτες και το περιβάλλον του νησιού.

Οι Σπέτσες

Αν στην Υδρα επιχειρείται δραστικά από τους κατοίκους να μπει οριστικό φρένο στα τροχοφόρα, στις πανέμορφες γειτονικές αλλά και μεγαλύτερες Σπέτσες οι ολοένα περισσότερες εξαιρέσεις ως προς την άδεια κυκλοφορίας οχημάτων πληγώνουν το μαγευτικό σκηνικό. Αλλοιώνουν βαθμιαία με την εισβολή τους έναν ονειρικό καμβά στον οποίο έχει αποτυπωθεί με περίτεχνες αδρές πινελιές ιστορία αιώνων.

Με τα ξεχωριστής αρχιτεκτονικής και τις νεοκλασικές προσόψεις τους αρχοντικά, τα στρωμένα με θαλασσινά βότσαλα σοκάκια, τις μαρμάρινες πλατείες, τους παραδοσιακούς ταρσανάδες, τα μόνιππα αμαξάκια. Σχεδόν προσβάλλουν το μπρούντζινο άγαλμα της Μπουμπουλίνας που κοιτάζει στην Μπάλτιζα, το παλιό λιμάνι καθώς και το επιβλητικό κτίριο του, εγκαινιασμένου το 1914, ξενοδοχείου «Ποσειδώνιον», που θυμίζει τα Μπελ Επόκ παλάτια της γαλλικής Κυανής Ακτής.



Δεν έγινε τυχαία η καλαισθησία του πευκόφυτου νησιού το φόντο ταινιών που διαδραματίστηκαν εκεί αναδεικνύοντας και στην οθόνη την ομορφιά του. Από την ελληνική «Τζένη Τζένη» με την Τζένη Καρέζη και τον Ανδρέα Μπάρκουλη έως τις παράγωγες του Netflix όπως η «Χαμένη κόρη» με τις Ολίβια Κόλμαν και Ντακότα Τζόνσον, καθώς και το «Στα μαχαίρια 2» με τον Ντάνιελ Κρεγκ.


Δεν το αγάπησαν ξαφνικά και συνδέθηκαν πνευματικά μαζί του λογοτέχνες όπως οι Τζον Φόουλς, Μπρους Τσάτουιν, Χένρι Μίλερ, Μισέλ Ντεόν, Ζακ Λακαριέρ. Δεν προσέλκυσε αναπάντεχα τον διάσημο δημοσιογράφο και θρυλικό αφηγητή των «New York Times» Σάιρους Σουλτσμπέργκερ και την Ελληνίδα σύζυγό του Μαρίνα-Τατιάνα Λαδά.

Δεν παραθέριζε εκεί τυχαία ο Νομπελίστας της Ιατρικής που ανακάλυψε την πενικιλίνη Αλεξάντερ Φλέμινγκ με τη σύζυγό του, τη γιατρό και πολιτικό Αμαλία, το γένος Κουτσούρη. Δεν ξεκαλοκαίριαζε απρόβλεπτα στο νησί από παιδί ο επίσης Νομπελίστας της λογοτεχνίας Οδυσσέας Ελύτης κολυμπώντας στον απόκρημνο βράχο με το περίφημο νερό του Λιγονεριού.


Ο ποιητής εξυμνούσε τις πολύμηνες θερινές διακοπές στις Σπέτσες μνημονεύοντας «Του βότσαλου που εκρούστηκε η μπαρούτη μου ξανάφερε το Λιγονέρι και μιαν ακρογιαλιά». Η φιλόξενη θελκτικότητα του νησιού δεν προσήλθε εξ επιφοιτήσεως. Υπήρχε ακατανίκητη αιτία. Η διαχρονική καλόγουστη κομψότητα, η ανεπιτήδευτη σπάνια ομορφιά του περιβάλλοντος, η καταγάλανη θάλασσα και ο ουρανός, η μυρωδιά του πεύκου και του θυμαριού έκαναν τις ρομαντικές Σπέτσες πόλο έλξης της διεθνούς ελίτ.

Οχι μόνο για τα κοσμοπολιτικά γλέντια διάφορων γαλαζοαίματων και τον ελλιμενισμό πολυτελών γιοτ ποικίλλων μεγιστάνων. Το επίκαιρο ερώτημα εντοπίζεται πλέον στο γιατί ένα νησί -δεν είναι το μόνο- που αντιμετωπίζει προβλήματα βασικών υποδομών υδροδότησης και αποχέτευσης επιτρέπει την επιβάρυνσή του με ένα ακόμη βάσανο, αυτό της κυκλοφορίας, που νοθεύει την υψηλή αισθητική του.

Τα προβλήματα

Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι Σπετσιώτες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Ο βιολογικός καθαρισμός, ένα έργο πνοής για το νησί που ξεκίνησε με φιλοδοξίες και κόστος άνω των 18 εκατ. ευρώ, σήμερα -περίπου δέκα χρόνια μετά- δεν λειτουργεί. Δεν υπάρχει επιπλέον ΧΥΤΑ.

Η αποκομιδή των ανακυκλώσιμων -τζάμπα φαίνεται πως υπάρχουν οι σχετικοί μπλε κάδοι- και μη σκουπιδιών που συλλέγονται χύδην, όταν δεν καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στην Πελοπόννησο, αποτίθενται παράνομα, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, μαζί με βοθρολύματα σε αυτοσχέδια χωματερή στην περιοχή Αγριόπετρες της Ζάστενας, πολύ κοντά στη θάλασσα. Τα ζόρια επιτείνονται καθώς το νησί είναι άνυδρο.

Η καθημερινή μεταφορά πόσιμου νερού διεξάγεται από τρεις υδροφόρες του εφοπλιστή Αλέξανδρου Μπούφη. Συχνά η διαδικασία τροφοδότησης εκτυλίσσεται προβληματική. Τα μικρά δεξαμενόπλοια αρκετές φορές δεν επαρκούν να ξεδιψάσουν τον τόπο με το νερό που ξεφορτώνουν σε ειδική εγκατάσταση αντλιοστασίου στο παλιό λιμάνι.

Η κατά καιρούς δυσλειτουργία αυξάνει την αβεβαιότητα μαζί με τη διαρκή όχληση των μόνιμων κατοίκων, αν συνυπολογιστούν η ξηρασία και η αδυναμία των πηγών της Αργολίδος και της Αρκαδίας να προμηθεύσουν ικανές ποσότητες ποιοτικού νερού τους θερινούς μήνες.

Χώρια που οι ντόπιοι πολίτες επιβαρύνονται δυσανάλογα με υπέρογκα τέλη για την προμήθεια του απαραίτητα κρίσιμου ύδατος. Ο σχεδιασμός για τη δημιουργία μονάδας αφαλάτωσης έμεινε στα χαρτιά. Η προοπτική κατασκευής του εκπονούνταν από τότε που οι Νιάρχοι, οι έκπτωτοι του εγχώριου θρόνου πρίγκιπες, η Κάλλας, ο Νουρέγιεφ και λοιποί VIPs λικνίζονταν χορευτικά στο κλαμπ «Απόλλωνας».

Παρέμεινε απραγματοποίητη και στα φεγγάρια της ευημερίας όταν οι χαϊχλίδογλου σκαφάτοι, πλούσιοι και διάσημοι ξεφάντωναν μέχρι τα χαράματα στην πίστα-πασαρέλα της ξακουστής ντίσκο «Figaro» του Βασίλη Γκουσγκούνη, που μεσουράνησε από τα 80s και ύστερα.

Οι καιροί έκτοτε άλλαξαν, αλλά τα προβλήματα παρέμειναν επίμονα. Το αυτοεγκωμιαστικά αποκαλούμενο «Μονακό της Ελλάδας» -και έχει όλα τα φόντα να γίνει καλύτερο από το μικρό πριγκιπάτο των Γκριμάλντι στην Κυανή Ακτή- υπομένει εγκλωβισμένο στην ομηρία από την αβελτηρία της κεντρικής διοίκησης. Δοκιμάζεται από την αφροσύνη, τη νωθρότητα και την ανεπάρκεια βιώσιμου προγραμματισμού.

Η κυκλοφορία

Επιζήμιο για το διαμορφωμένο σκηνικό προκύπτει και το ζήτημα του κυκλοφοριακού. Οι Σπέτσες διέπονται από ειδικό περιοριστικό καθεστώς κυκλοφορίας οχημάτων τόσο εντός του κυρίως οικισμού που απλώνεται σχεδόν 4 χιλιόμετρα πάνω στη βόρεια παραλία του νησιού, από τις Σχολές έως την Αγία Μαρίνα, όσο και στο υπόλοιπο νησί.

Αλλοτε το κύριο μεταφορικό μέσο, αλλά και σήμα κατατεθέν του, ήταν το μόνιππο. Σήμερα αποτελεί ένα σχεδόν νοσταλγικό στοιχείο για ρομαντικές βόλτες. Υπάρχουν περίπου 30 άμαξες με κασόνι επιβατών, κουκούλα, σούστες και τέσσερις ξύλινες ρόδες για τις οποίες οι ιδιοκτήτες τους διαθέτουν τουλάχιστον τέσσερα με πέντε άλογα ώστε να τα εναλλάσσουν στις ημερήσιες διαδρομές.

Οι αμαξάδες φροντίζουν με αγάπη και μεράκι τα ζώα τους, που συνήθως δουλεύουν τη σεζόν που ξεκινάει το Πάσχα και τελειώνει στα μέσα Οκτωβρίου. Σταδιακά, όμως, αυτή η γοητευτική εικόνα μετατρέπεται σε ειδυλλιακή γραφικότητα που ξεθωριάζει.

Με την πάροδο των χρόνων οι αυξανόμενες άδειες που εκδίδονται για την κυκλοφορία οχημάτων από ιδιώτες εκτοπίζουν από τη δημόσια θέα τα ελκυστικά αμαξάκια των ιστορικών επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στις μετακινήσεις από το 1950.

Επιτρέπονται πλέον βάσει νόμου τα ποδήλατα, τα μηχανάκια οι γουρούνες, αλλά οι κάτοικοι συνήθως παραπονιούνται για κατάχρηση της κυκλοφορίας τους κατά τους θερινούς μήνες. Ο δήμος δίνει άδεια μετάβασης εισόδου και εξόδου αυτοκινήτων στο νησί σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες και ακολούθως τα υποχρεώνει να παραμένουν αμετακίνητα σε χώρο στάθμευσης.


Δηλαδή μπροστά στην πόρτα ή στο γκαράζ του σπιτιού του, εφόσον διαθέτει, ο κάθε κάτοχος άδειας. Ποτέ σε κοινόχρηστο χώρο, ούτε καν στην προκαθορισμένη ιδιόκτητη γη του διπλανού ή του απέναντι γείτονά του. Η τήρηση του περιοριστικού μέτρου ανήκει στην αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας του νησιού, δηλαδή της Αστυνομίας και του Λιμεναρχείου.

Ωστόσο, συχνή είναι η έκφραση δυσαρέσκειας για αβλεψία, αμέλεια, παραδρομή ή ανά περίσταση και την επιφάνεια του οχούμενου τα στραβά μάτια από μερίδα των Αρχών. Ειδικότερα προς τους ατίθασους μόνιμους κατοίκους που την περίοδο των διακοπών χρησιμοποιούν παράνομα τα οχήματά τους.

Λες και θα τους κόστιζε υπερβολικά να το σταθμεύσουν στα απέναντι αχανώς τεράστια πάρκινγκ της Κόστας αντί 6 ευρώ ημερησίως ώστε να μεταβούν στις Σπέτσες πεζή με τα θαλάσσια ταξί. Αλλά το εμμονικό νεοελληνικό κόλλημα, η λατρεία και η εξάρτηση από το Ι.Χ. δεν γιατρεύεται. Ούτε με πρόστιμα, μήτε με ποινικές απαγορεύσεις.

Κατά τα άλλα, τα οχήματα τροφοδοσίας, τα οποία χρειάζονται ειδική άδεια για να αποβιβαστούν στο νησί, μένουν μόνο αυθημερόν. Αποβιβάζονται το πρωί και αναχωρούν το μεσημέρι. Επιτρέπονται επίσης τα αναγκαία οχήματα που αναλαμβάνουν δημόσια έργα για συγκεκριμένες προθεσμίες παραμονής. Οι προκομμένοι κάτοικοι δεν είναι ασυμφιλίωτοι με την πρόοδο.

Ηδη λειτουργούν επτά ταξί που εξυπηρετούν τις μετακινήσεις και δύο θερινές λεωφορειακές γραμμές, μία προς την πίσω μεριά και μία προς τη δυτική μεριά της πρόσοψης του νησιού. Ωστόσο δεν είναι διατεθειμένοι να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα και την ταυτότητα του τόπου τους παραδίδοντάς τες σε επερχόμενο κυκλοφοριακό χάος. Μόνο που η έλλειψη τάξης και η απουσία οργάνωσης διευκολύνουν τη γενικότερη σύγχυση.

6.000 μηχανάκια

Ηδη οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες του νησιού υπολογίζουν ότι περίπου 150 τετρακίνητα κλειστά ηλεκτρικά αυτοκίνητα μετακινούνται επειδή ανήκουν σε ανήμπορους ηλικιωμένους και ΑμΕΑ. ΟΚ, οι άνθρωποι τα χρειάζονται. Ταυτόχρονα, όμως, εκτιμούν ότι κυκλοφορούν ακόμη 200 αμαξίδια γκολφ για τους ίδιους ή παρεμφερείς λόγους. Χαλάλι... Ακόμη, λογαριάζουν ότι περί τα 6.000 δανειοδοτημένα μηχανάκια περιφέρονται γκαζώνοντας φασαριόζικα, ως απολύτως νόμιμα. Με τη στενομυαλιά να κόβει βόλτες.

Οπως και να ’χει, στις Σπέτσες και την Υδρα δεν φυσάει απλώς φρέσκο το αεράκι του Αργοσαρωνικού. Πνέει, παρά τα βολέματα και τους συμβιβασμούς, εκείνος ο άνεμος της αντίστασης που δρομολόγησε την εξέγερση στον εθνικό πόλεμο της ανεξαρτησίας του ’21.

Υπενθυμίζοντας ότι οι μάχες της Ιστορίας είναι διαρκείς απέναντι σε όσους επιδιώκουν να σφετεριστούν τον τόπο τους. Οσο κι αν φαντάζουν παρατραβηγμένες οι ηρωικές συσχετίσεις και οι αντιστοιχίες με 200 χρόνια πριν, το θέμα είναι υπαρκτό. Οι πολίτες αμφοτέρων των νησιών, οι επισκέπτες και το ίδιο το περιβάλλον αξίζουν διαφάνεια, σεβασμό και λύσεις.

Πριν από δύο μήνες πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου για την κυκλοφορία τροχοφόρων οχημάτων σε Υδρα και Σπέτσες. Συμμετείχαν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ο Περιφερειάρχης Αττικής Νίκος Χαρδαλιάς, ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος, ο δήμαρχος Υδρας Γιώργος Κουκουδάκης και η δήμαρχος Σπετσών Ευγενία Φραγγιά, καθώς και οι γενικοί γραμματείς λοιπών αρμόδιων υπουργείων.

Συζητήθηκε η αυστηρότερη επιμέλεια στην εφαρμογή των νόμων. Αποφασίστηκε η δημιουργία επικαιροποιημένου ειδικού ανοιχτού ψηφιακού μητρώου ώστε κάθε πολίτης να γνωρίζει τα οχήματα που κυκλοφορούν στο νησί του με ειδική άδεια. Συστήθηκε ειδική γραμμή καταγγελιών σε ΕΛ.ΑΣ. και Λιμενικό ώστε να επιταχύνονται οι έλεγχοι.

Η μελέτη του ΕΜΠ

Τέλος, το ΕΜΠ ανέλαβε σε συνεργασία με τον Δήμο Σπετσών να εκπονήσει σχέδιο νέας κανονιστικής διάταξης για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας στο νησί. Ηδη η μελέτη της φέρουσας κυκλοφοριακής ικανότητάς του βρίσκεται στο τελικό στάδιο διαμόρφωσης και αναμένεται να τεθεί προς διαβούλευση. Γεγονός που θα δώσει την ευκαιρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν τις προτάσεις και τις απόψεις τους.

Προφανώς, όλος αυτός ο συντονισμός δεν έγινε τσάμπα μόνο για το θεαθήναι της περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Αφορά τις ενδεχόμενες συνέπειες από τη διόλου απίθανη προοπτικά δημιουργία συνεργείων, φαναρτζίδικων, βενζινάδικων, φορτιστών μπαταριών και πλυντηρίων αυτοκινήτων σε δύο προστατευόμενα από τα τροχοφόρα νησιά. Το ζήτημα δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τον τουρισμό.

Ζητούμενο, χωρίς αναχρονισμούς, είναι η ορθολογική διαχείριση, η οργάνωση, η ασφάλεια και η βιώσιμη ανάπτυξη και των δύο νησιών. Γιατί, δυστυχώς, η εμπειρία έχει αποδείξει ότι πολλές φορές η καταδικαστική συνάντηση με μια άδικη μοίρα είναι αναπόφευκτη στον δρόμο που επιλέχτηκε για να την αποφύγει.

Φωτογραφίες: Getty images / Ideal image, Shutterstock, NDP photo