Τι αλλάζει στη ζωή μας: Μνημόνιο - ολετήρας για μισθούς, συντάξεις, φόρους, εισφορές

Ένα χρόνο μετά την ψήφιση του νόμου 4387/2016 (γνωστού και ως νόμου Κατρούγκαλου)  τον δρόμο προς το Εθνικό Τυπογραφείο παίρνει ένας ακόμα εφαρμοστικός νόμος που ψηφίστηκε τα μεσάνυχτα και ανατρέπει τις ζωές εκατομμυρίων πολιτών.
 
Με τα νέα μέτρα ως το 2021, επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα λιτότητας 5,396 δισ. ευρώ. Στην πραγματικότητα, στο βωμό του πρωτογενούς πλεονάσματος, από φέτος έως και το 2021 θα «θυσιαστούν» πάνω από 41 δισ. ευρώ, με βάση τις προβλέψεις στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που ψηφίστηκε χθες, Πέμπτη. Και αυτό γιατί προβλέπονται συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα 3,8 δισ. για το 2017, άλλα 7,4 δισ. για το 2018, για το 2019 8,5 δισ. ευρώ, 9,7 δισ. για το 2020 και 11,8 δισ. για το 2021.
 
Από πού θα βγουν τέτοια θηριώδη πλεονάσματα; Από την Ανάπτυξη, υποστηρίζουν στο υπουργείο Οικονομικών. Για να προκύψουν τα πλεονάσματα, η κυβέρνηση προβλέπει -και παρά τη σκληρή λιτότητα- ρυθμούς ανάπτυξης πάνω 2% κάθε χρόνο.
 
Έτσι υπολογίζει ότι το

ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 5,3 δισ.ευρώ μέσα στο 2017, άλλα 6,5 δισ. το 2018, επιπλέον 7,6 δισ. το 2019, το 2020 7,8 δισ. και 8,1 δισ. το 2021. Δηλαδή το ΑΕΠ θα αυξηθεί μεν σωρευτικά στην προσεχή πενταετία 35,3 δισ. ευρώ, αλλά 5,9 δισ. λιγότερο από όσο θα αυξηθούν τα πλεονάσματα. Ουσιαστικά προεξοφλεί πως η αύξηση του ΑΕΠ που μπορεί να υπάρξει ως το 2021, θα καταλήγει σαν πλεόνασμα στα κρατικά ταμεία. Αλλά επειδή και αυτή δεν αρκεί, θα πρέπει το δημόσιο να (εξ-) αντλήσει και άλλα 6 δισ. επιπλέον (ή 3% του ΑΕΠ) από τον εναπομείναντα πλούτο της χώρας.
 

Κερδισμένοι και χαμένοι

Χαμένοι βγαίνουν άμεσα σχεδόν όλοι, αν και ίσως κάπως λιγότερο ορισμένοι εργαζόμενοι στο Δημόσιο.
 
Είναι ενδεικτικό ότι:

-οι δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης αυξάνονται από 78,9 δισ. το 2016, σε 83,3 δις. το 2017 και σε 84 δισ. ως το 2021 (+5 δισ. ευρώ σε 5 χρόνια)
 
-οι κοινωνικές παροχές, από 38,7 δισ. το 2016 και 39 δισ. το 2017, μειώνονται σταδιακά σε 37,1 δισ. το 2021 (-1,6 δισ. ευρώ σε 5 χρόνια)

-ειδικά το κονδύλι για συντάξεις, που από 23,4 δισ. το 2016 αυξάνεται σε 29,9 δισ. το 2017, μετά συνεχώς μειώνεται και φτάνει στα 27 δισ. το έτος 2021 (-2,9 δισ. ευρώ από το 2017 ως το 2021).
 
-οι αμοιβές προσωπικού στο Δημόσιο, όμως, αυξάνονται συνεχώς από 15,8 δισ. το 2016 σε 16,3 δισ. το 2017 και στα 17,3 δισ. το 2021 (+1,5 δισ. σε 5 χρόνια).

Ειδικότερα:
 
-Φόροι: Άμεσα από φέτος καταργείται για τις ιατρικές δαπάνες (άρθρο 69 του νομοσχεδίου). Άρα οι αποδείξεις από γιατρούς και φάρμακα δεν έχουν καμία φορολογική ωφέλεια για τους φορολογουμένους. Από την 1.1.2018, στους μισθούς και τις συντάξεις καταργείται η έκπτωση 1,5% στην παρακράτηση φόρου. Από 1.1.2020 (ή 2019 αν το ζητήσει το ΔΝΤ) προβλέπεται μείωση της έκπτωσης φόρου, για έσοδα 2 δισ. ευρώ το χρόνο. Χάνουν έως και 650 ευρώ όλοι όσοι ζουν με 5.700 ως 21.500 ευρώ το χρόνο -ή από τις 6.250 ευρώ αν και εφόσον εφαρμοστούν αντίμετρα. Ωστόσο ωφελούνται όσοι έχουν υψηλότερα εισοδήματα. Στα «αντισταθμιστικά» προβλέπεται και πιθανή μείωση του ΕΝΦΙΑ 10%-30% για όσους πληρώνουν έως 700 ευρώ, με πλαφόν έκπτωσης στα 70 ευρώ.
 
-Συντάξεις: Η μεγάλη αφαίμαξη προβλέπεται το 2019 με τη μείωση έως 18% (στα ποσά σύνταξης του 2016) λόγω κατάργησης της προσωπικής διαφοράς. Επιπλέον, όπως προβλέπει και το αναθεωρημένο Μνημόνιο, το ΕΚΑΣ θα περικοπεί το 2018 κατά 238 εκατ. ευρώ και το 2019 θα καταργηθεί. Σε αντιστάθμισμα, υπό όρους, μπορεί να μειωθεί ή να καταργηθεί το 2019 η συμμετοχή σε γιατρούς και φάρμακα.

-Ελεύθεροι επαγγελματίες: Θα χάσουν από 1.1.2018 με την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών 59 εκατ. ευρώ. Οι επιβαρύνσεις, παρά την έκπτωση, είναι σημαντικές. Ωστόσο, επειδή δεν επέρχεται καμία μεταβολή σε όσους δηλώνουν εισοδήματα έως και 7.000 ευρώ τον χρόνο. Το 2019 η επιβάρυνση θα υπερδιπλασιαστεί στα 138 εκατ. ευρώ. Από τα 19,9 δισ. το 2017 θα αυξηθούν σταδιακά στα 21.9 δισ. το χρόνο. Και σε αυτά, όπως αναγράφεται σε υποσημείωση στη σελίδα 259 του σχεδίου νόμου, «δεν περιλαμβάνονται κοινωνικές τεκμαρτές εισφορές», εννοώντας προφανώς ότι δεν θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 46 του νόμου Κατρούγκαλου (που προβλέπει Αντικειμενικό Σύστημα Τεκμαρτού Υπολογισμού Εισφορών) για να καλύψει «τρύπες» του ΕΦΚΑ.

-Εργαζόμενοι ιδιωτικού τομέα: Με αλλαγές της τελευταίας στιγμής επί του πολυνομοσχεδίου, «θολώνει» η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το 2018. Η αρχική διατύπωση ήταν πως αυτές αναστέλλονται ως την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος, αλλά η νέα διατύπωση αναφέρει ότι επανέρχονται υπό την προϋπόθεση «επιτυχούς ολοκλήρωσης του προγράμματος», αν και εφόσον δηλαδή συμφωνήσουν οι δανειστές. Αντιθέτως, για τις ομαδικές απολύσεις, ξεκαθαρίζεται ότι σε περίπτωση προσφυγής κατά του κύρους τους, «αρνητική απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας μπορεί να ληφθεί υπόψη από το δικαστήριο». Δηλαδή η απόφαση του ΑΣΕ δεν είναι δεσμευτική, ενώ η αρχική διατύπωση που αντικαταστάθηκε όριζε πως «αρνητική απόφαση του ΑΣΕ, λόγω μη πλήρωσης των σχετικών προϋποθέσεων, συνιστά τεκμήριο ακυρότητας των απολύσεων».
 
-Φτωχά νοικοκυριά: Ο προϋπολογισμός του επιδόματος θέρμανσης θα «κουρευτεί» κατά 58 εκατ. ευρώ, κάτι που πρακτικά σημαίνει και μείωση 50%. Η μείωση θα αφορά τη χειμερινή σεζόν 2017-2018, που σημαίνει ότι το επίδομα του Ιανουαρίου ή  θα δοθεί σε πολύ λιγότερους ή θα κοπεί κατά 50% (από τα 25 λεπτά ανά λίτρο στα 12 λεπτά). Το πώς θα γίνει η μείωση θα προσδιοριστεί με υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί στο τέλος του χρόνου. Επίσης καταργούνται τέσσερα κοινωνικά επιδόματα: α) Οικονομική ενίσχυση οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα, που έχουν παιδιά σχολικής ηλικίας. β) Επιδότηση νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας από τον ΟΑΕΔ (καταβαλλόταν για 5 μήνες σε ανέργους νέους μέχρι και 29 ετών οι οποίοι παραμένουν στα μητρώα ανέργων για ένα χρόνο). γ) Προνοιακό επίδομα απροστάτευτων τέκνων που είχε στόχο να μη διαλυθούν οικογένεια και τα παιδιά να καταλήξουν σε ιδρύματα. δ) Επίδομα ένδειας (ΝΔ 57/1973). Όλα ενσωματώνονται στο  Κ.Ε.Α. των έως 200 ευρώ το μήνα και, όπως τονίζεται στην αιτιολογική έκθεση, «δεν υπάρχει πλέον λόγος στόχευσης των συγκεκριμένων αναγκών».
 
-Δημόσιοι υπάλληλοι: Από τους «τυχερούς» (;) των νέων διατάξεων αφού, στο όνομα του «εξορθολογισμού» του Δημοσίου, προβλέπεται ότι:
 
α) αύξηση μισθολογικής δαπάνης στο Δημόσιο από 15,8 δισ. το 2016 σε 17,3 δισ. ως το 2021
 
β) στο στενό Δημόσιο τομέα το 2020 και 2021 θα προσλαμβάνονται περισσότεροι υπάλληλοι (9.000 και 8.500 αντίστοιχα) από όσοι φεύγουν (8.200 και 7.500 αντίστοιχα)
 
γ) στα ειδικά μισθολόγια, αυξάνονται όσα επιδόματα δεν καταργούνται.
 
Συγκεκριμένα προβλέπεται:
 
-Σε κάθε περίπτωση διατηρείται τουλάχιστον ένα επίδομα.
 
-Στην περίπτωση που από την εφαρμογή του νέου συστήματος αμοιβών προκύψει αύξηση των αποδοχών των λειτουργών ή υπαλλήλων, αυτή χορηγείται σε χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών.
 
-Στην περίπτωση που από την εφαρμογή του νέου συστήματος αμοιβών προκύψει μείωση αποδοχών, η διαφορά θα διατηρείται ως «προσωπική» και δεν κόβεται, προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε μείωση στις αποδοχές των λειτουργών ή υπαλλήλων. Προβλέπεται ότι, απλά, δεν θα παίρνουν αυξήσεις μελλοντικά, μέχρι να καλυφθεί -εκτός εάν συμβεί μελλοντικά ό,τι συνέβη και με την προσωπική διαφορά στις συντάξεις. 
 

Επιδόματα - «σωσίβιο»

 
Έτσι, το ειδικό επίδομα έρευνας για τους Ερευνητές αυξάνεται ως εξής:

-Γενικός Διευθυντής ή Διευθυντής Ερευνητικού Κέντρου, Ινστιτούτου και αυτοτελούς Ερευνητικού Ινστιτούτου, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.): 500 αντί 300 ευρώ
 
-Ερευνητής Α: 500 αντί 280 ευρώ

-Ερευνητής Β': 450 αντί 250 ευρώ

-Ερευνητής Γ: 400 αντί 180 ευρώ

-Ερευνητής Δ': 250 αντί 160 ευρώ

-Ε.Λ.Ε. Α': 350 αντί 200 ευρώ
 
-Ε.Λ.Ε. Β: 320 αντί 170 ευρώ

-Ε.Λ.Ε. Γ΄: 290 αντί 150 ευρώ

-Ε.Λ.Ε. Δ': 270 αντί 120 ευρώ

Για στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, επεκτείνεται η πρόβλεψη για ειδική αποζημίωσης νυχτερινής απασχόλησης, που ίσχυε μόνο στα Σώματα Ασφαλείας. Η αποζημίωση ανέρχεται στα 2,77 ευρώ ανά ώρα.

Στους Ιατρούς και Οδοντιάτρους του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), στους έμμισθους ειδικευόμενους ιατρούς και στους Επικουρικούς Ιατρούς, το επίδομα νοσοκομειακής απασχόλησης, αλλάζει ως εξής:
 
-Συντονιστής Διευθυντής και Διευθυντής: 340 αντί 250ευρώ
-Επιμελητής Α': 295 αντί 210 ευρώ
-Επιμελητής Β': 280 αντί 200 ευρώ
-Ειδικευόμενος: 230 αντί 180 ευρώ
 
Οι Ιατροί της Δημόσιας Υγείας του ΕΣΥ εξαιρούνταν από το επίδομα νοσοκομειακής απασχόλησης, με αλλαγή της τελευταίας στιγμής μπορούν να το εισπράττουν αρκεί να υπηρετούν στη Διεύθυνση ΚΕΔΥ του υπουργείου Υγείας ή στις Διευθύνσεις Υγείας των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων ή Περιφερειών. Όσον αφορά στην αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των εφημεριών, αυτή θα ισχύσει από την 1η Ιουνίου κι όχι από τη δημοσίευση του νόμου.
 
Στα επιδόματα διδασκαλίας και έρευνας των Πανεπιστημιακών:
 
-Καθηγητής: 500 αντί 400 ευρώ
-Αναπληρωτής Καθηγητής: 450 αντί 400 ευρώ
-Επίκουρος Καθηγητής: 400 αντί 350 ευρώ
-Λέκτορας: 250 ευρώ (αμετάβλητο)
 
Αντιστοίχως για Μέλη Ε.Π. των Ανώτατων Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Τ.Ε.Ι.), μέλη Δ.Ε.Π. των Ανώτατων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Σ.Ε.Ι.), κ.λ.π.:
 
-Καθηγητής: 500 αντί 250 ευρώ
-Αναπληρωτής Καθηγητής: 450 αντί 200 ευρώ
-Επίκουρος Καθηγητής: 400 αντί 180 ευρώ
-Λέκτορας: 250 αντί 150 ευρώ
 
Βελτιώσεις προβλέπονται και στα επιδόματα ειδικών καθηκόντων των διπλωματών, καθώς αυτά θα καταβάλλονται χωρίς προϋποθέσεις, ενώ το επίδομα υπηρεσίας στην αλλοδαπή απαλλάσσεται και από το φόρο.