Τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ;

Η αγαπημένη φίλη – δημοσιογράφος, συγγραφέας και μεταφράστρια- Ρούλα Γεωργακοπούλου έγραψε σε μια ανάρτηση της στο facebook: «Με 10 μονάδες χασούρα, και το πιο τυχαίο φιλελέ κόμμα θα έθετε θέμα ηγεσίας. Εδώ όμως έχουμε μόνον ηγεσία και καθόλου κόμμα».

Συγκρατώ από την ανάρτηση της: « (…)μόνον ηγεσία και καθόλου κόμμα». Και αυτό γιατί ο μεγάλος χαμένος της χθεσινής εκλογικής αναμέτρησης Αλέξης Τσίπρας δεν είναι απλώς ένας τυπικός ηγέτης που διεκδικεί για τον εαυτόν του ένα προνομιακό ρόλο πέρα και πάνω από τα θεσμικά όργανα του κομματικού οργανισμού ΣΥΡΙΖΑ. Η περίπτωση του αν και θυμίζει ανάλογες συμπεριφορές – καλό και χρήσιμο είναι να διαβαστεί η ανάγνωση που κάνει ο Στέλιος Νέστωρ στο πρόσφατο βιβλίο του «Το συναξάρι μου» για τον Ανδρέα Παπανδρέου- δεν έχει κοινά στοιχεία με το άμεσο παρελθόν. Δεν είναι ηγέτης – με την τυπική αλλά και ουσιαστική έννοια του όρου- αλλά πολύ περισσότερο, ένας star την εποχή που ο κόσμος της (διευρυμένης) πληροφορίας και της (δίχως σύνορα) επικοινωνίας συναντά τον κόσμο της (μαζικής) ψυχαγωγίας.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι απλώς το κόμμα (ΣΥΡΙΖΑ) αλλά ο κατασκευαστής /παραγωγός/δημιουργός κόμματος προσωπικού χαρακτήρα… Με άλλα λόγια, το μεγαλύτερο μέρος από το ποσοστό που έλαβε στη κάλπη των ευρωεκλογών του ανήκει προσωπικά – είναι αποκλειστικά δικό του και το γνωρίζει πολύ καλά. Αν είναι ένα επαρκές ποσοστό για τα δικά του προσωπικά σχέδια της επόμενης ημέρας αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο, μια άλλη ιστορία…

Ο προσεκτικός και ψύχραιμος Γιάννης Μπαλαμπανίδης – επιμελητής του συλλογικού τόμου ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα εν κινήσει/από την διαμαρτυρία στη διακυβέρνηση- γράφει στην εισαγωγή: «Για τη δική μας (επιστημονική) γενιά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ό,τι υπήρξε για τη γενιά των δασκάλων μας το ΠΑΣΟΚ. Ένα κόμμα που αναδύθηκε αιφνιδίως, προκάλεσε έντονα πάθη, εκτοξεύθηκε μέσα στις αντιφάσεις του και (μοιάζει να) εγκαθιδρύθηκε ως βασικός παίκτης εξουσίας, αφήνοντας βαθύ αποτύπωμα στην εποχή του, για το καλό ή το κακό. Το κυριότερο όμως, προκαλώντας την ίδια αμηχανία στους ειδικούς και τους δημοσιολογούντες , την ίδια δυσκολία κατάταξης σε γνώριμες αναλυτικές κατηγορίες».

Ο Μπαλαμπανίδης επιλέγει να βάλει ως τίτλο στο κείμενο της εισαγωγής του: «Το πολιτικό παράδοξο: Ένα κόμμα εν κινήσει», αν και δίπλα στο παράδοξο δεν θα έπρεπε να είναι το κόμμα αλλά το Πρόσωπο που λειτουργεί ως κόμμα.

Στο κείμενο που δημοσιεύεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζω: «Το πέρασμα του ΣΥΡΙΖΑ από τη διαμαρτυρία στη διακυβέρνηση τον καθιστά μια εμβληματική περίπτωση μελέτης. Είναι ένα κόμμα εν κινήσει, που ήδη πριν την κρίση επανεπινοεί ριζικά τον εαυτό του και μέσα στην κρίση επαναπροσδιορίζεται διαρκώς, περνώντας από τη φάση της εκτόξευσης στην προετοιμασία για τη διακυβέρνηση και τέλος στην άσκηση της εξουσίας.

Βασική επιδίωξη του τόμου αυτού είναι να προσεγγιστεί η πολυπαραγοντική και παράδοξη ανάδυση του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς η ανάλυση να εγκλωβίζεται στο πρίσμα της δικαίωσης ή της προδοσίας, της λύτρωσης ή της δημαγωγικής παραπλάνησης. Το εγχείρημα συνίσταται σε μια σειρά προσεγγίσεις που αφορούν την εκλογική κοινωνιολογία, την κομματική οργάνωση και στρατηγική, τα κοινωνικά κινήματα, τον πολιτικό λόγο και την ιδεολογία, την ιστορία, το κράτος και τις δημόσιες πολιτικές, τον κομματικό ανταγωνισμό, τη συγκριτική πολιτική. Εάν κάτι τις συνέχει, δεν είναι αναγκαστικά ένα κοινό συμπέρασμα όσο μια κοινή διερώτηση: πώς θα μπορούσαμε να εννοιολογήσουμε το πολιτικό πρόταγμα που εκλεκτικιστικά συνθέτει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και να διατυπώσουμε ορισμένες υποθέσεις ερμηνείας της ανθεκτικότητας που δείχνει να έχει, καθώς ακριβώς διά της ιδεολογικής (του) αμφισημίας εγκαθίσταται πλέον ως βασικός πόλος της ελληνικής πολιτικής ζωής.
Υπάρχουν συνέχειες μέσα στην αλλαγή;

Τι είδους φυσιογνωμία συνθέτουν οι προσαρμογές, οι μετασχηματισμοί και οι μεταμορφώσεις του; Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν πρόκειται για ένα νέο παράδειγμα αριστερής πολιτικής ή για το πέρασμα στην άλλη όχθη, ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος εξουσίας - ή για έναν "πειραματισμό" σε μια εποχή όπου οι πολιτικές ταυτότητες μοιάζουν πιο ρευστές από ποτέ, επιτρέποντας να αναδύονται μορφολογίες ακατάτακτες».

Στο συλλογικό τόμο που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2019 από τις Εκδόσεις Θεμέλιο συμμετέχουν πάνω από μια ντουζίνα πανεπιστημιακοί, μεταδιδακτορικοί ερευνητές, πολιτικοί επιστήμονες κα. Αξίζει να προσεχθούν οι συμμετοχές του Κωστή Κορνέτη, της Κατερίνας Λαμπρινού και του Γιάννη Μπαλαμπανίδη ( εκτός από την επιμέλεια και την εισαγωγή συμμετέχει και με ένα 2ο κείμενο).