Μια έκθεση με διπλό περιεχόμενο –λαογραφικό και εικαστικό- για το θεσμό της προίκας στο Μουσείο της Αγγελικής Χατζημιχάλη στη Πλάκα
Κείμενο: Στ. Σουρίλα
Τιμή δεν έχει η αγάπη, τιμή δεν έχει κι η ζωή.
Ποιος την πουλά, ποιος αγοράζει, ποιος τήνε βγάζει στο σφυρί;
Τους στίχους αυτούς της πρόωρα χαμένης δημιουργού Τώνιας Μαρκετάκη σε μουσική της Ελένης Καραϊνδρου τραγουδούσε η Δήμητρα Γαλάνη στην ταινία «Η τιμή της αγάπης» ( σκηνοθεσία Τώνια Μαρκετάκη, 1984) – μια ταινία βασισμένη στη νουβέλα του Κ. Θεοτόκη, «Η Τιμὴ και το Χρήμα». Μια ιστορία αγάπης στη Κέρκυρα των αρχών του 20ου αιώνα 19ου αιώνα που προδόθηκε για το χρήμα – για το χρήμα που συνόδευε την προίκα.
Πάντως, όλες οι ιστορίες με την προίκα – εκείνον τον αναχρονιστικό θεσμό της προνεωτερικής Ελλάδας- δεν είχαν τραγική κατάληξη και οδυνηρό τέλος. Η πλειοψηφία τους κατέληγαν στην σύμβαση του γάμου και από εκεί και πέρα τα πάντα είχαν να κάνουν με το ίδιο το ζευγάρι.
Κλείσιμο
Τα της προίκας έρχεται να μας θυμίσει μια ενδιαφέρουσα έκθεση του ΟΠΑΝΔΑ. Με μια «λαογραφική και εικαστική ματιά» όπως διαβάζουμε σχετικά με την έκθεση. Η τελευταία με τίτλο «Η Προίκα» στήνεται από τα στελέχη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δήμου Αθηναίων στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» στη Πλάκα και θα λειτουργήσει έως και τις 30 Ιουνίου ( η έκθεση με το διπλό περιεχόμενο εγκαινιάζεται στις 7 το απόγευμα του Σαββάτου 21 Απριλίου).
Η έκθεση διακρίνεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη προσεγγίζει το θέμα του θεσμού της προίκας μέσα από τη λαογραφική του διάσταση σε υλικό επίπεδο, αποτυπώνοντας στον χώρο τα είδη και τα σύμβολα του γάμου (στέφανα, παραδοσιακά νυφικά, προικιά, υφαντά, δώρα) από τη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα σε συνδυασμό με αφηγήσεις γυναικών και ανδρών της ελληνικής υπαίθρου, που η πορεία του βίου τους ορίστηκε με ένα προικοσύμφωνο.
Το λαογραφικό υλικό της έκθεσης προέρχεται από τις Συλλογές του Μουσείου σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αγοριανιτών «Ο Παρνασσός», οι γυναίκες του οποίου προσέφεραν τα υφαντά και τα προικιά τους.
Η δεύτερη ενότητα αποτελεί μία καλλιτεχνική προσέγγιση με εικαστικές εγκαταστάσεις-δημιουργίες, μεταγραμμένα προικοσύμφωνα, αφηγήσεις και αντικείμενα τέχνης έξι Θεσσαλών καλλιτεχνίδων και δύο Θεσσαλών φιλολόγων, με έμπνευση από υπαρκτά αντικείμενα συνυφασμένα με την προίκα και τον γάμο. Τα έργα, που εκτίθενται, ανήκουν στην εννοιολογική τέχνη, δανείζονται όμως στοιχεία της ελληνικής λαϊκής τέχνης και παντρεύουν τα έθιμα με την σύγχρονη τέχνη. Πηγή έμπνευσής τους θύμησες και βιώματα του παρελθόντος, εικόνες ωραιοποίησης της προίκας, την οποία αναπτύσσουν με τη χρήση σύγχρονων καλλιτεχνικών μέσων. Στόχος των εικαστικών δημιουργιών είναι να αποτελέσουν κοινωνικά σχόλια, δίνοντας παράλληλα νέα μορφή, νέα οντότητα και εντέλει συνέχεια στη λαϊκή τέχνη.
Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα οι Δήμητρα Εξάρχου, η Κλειώ Παπαϊωάννου, η Ιφιγένεια Σδούκου, η Ζωή Σεϊτάνη, η Ιωάννα Τερλίδου, η Βιβή Τσιόγκα και οι φιλόλογοι Ιωάννα Γιαννακοπούλου και Στέλλα Νταβαρούκα.
Την επιμέλεια της εικαστικής έκθεσης έχει η Αντιγόνη Καψάλη, ιστορικός τέχνης και εικαστικός.
Και οι δύο ενότητες της έκθεσης αφορούν και εκφράζουν την γυναικεία ματιά της πολύφερνης νύφης με την ένταση του συναισθήματος, που την διακατέχει, τα μυθικά και συμβολικά στοιχεία, το όνειρο της προσδοκίας πριν από τον γάμο, που μπορεί και να μην έρθει…
Το όλο project επιμελείται η Σταυρούλα Πισιμίση, λαογράφος του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» δήμου Αθηναίων.
