Το Μνημείο – Πύργος έγινε …«Δένδρο»

Το πιο πρωτότυπο και συνάμα, το πιο παράξενο χριστουγεννιάτικο δένδρο στήθηκε φέτος στα Ιωάννινα. Στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας της Ηπείρου «στήθηκε» μια κατασκευή –ερμηνεία απέναντι στην Ιστορία και τη Τέχνη μέσω μιας αναφορά στο Πύργο του Τάτλιν. 

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά. Ο Δήμος Ιωαννιτών απευθύνθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων προκειμένου οι φοιτητές της Σχολής να συμμετάσχουν ενεργά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση – εφαρμογή δράσεων για τις εορταστικές εκδηλώσεις την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.



Το πώς και το τι της όλης συνεργασίας το εξηγεί ο ζωγράφος Ξενοφών Μπήτσικας, κοσμήτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της πόλης των Ιωαννίνων: «Η πρόσκληση του Δήμου να συνεργαστεί η Σχολή Καλών Τεχνών σε δράσεις για τα Χριστούγεννα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό εκ μέρους μας. Προσεγγίσαμε την πρόσκληση με μια καλλιτεχνική πρόταση στην πλατεία των Ιωαννίνων και συγκεκριμένα την καλλιτεχνική ερμηνεία μιας πολύ σημαντικής φόρμας στη Ιστορία της Τέχνης του 20ου αι., όπως είναι πύργος του Tatlin.

Η αναφορά σε ένα έργο τέχνης του παρελθόντος και η επανερμηνεία του αποτελεί συνήθη τακτική στην τέχνη. Η μετάπλαση δεν στοχεύει στην αντιγραφή και τη στείρα επανάληψη, αλλά να προσθέσει μια διαφορετική ερμηνεία ή να αντιπαραβάλλει ένα διαφορετικό σύστημα αναπαράστασης, σύμφωνα με το διαφορετικό πλαίσιο στο οποίο παράγεται.

Η αρχική πρόθεση του Tatlin για τη δημιουργία αυτής της φόρμας-σπείρας ήταν το εγκώμιο στο μεγαλείο του ανθρώπινου πνεύματος και στην εξέλιξη/ανέλιξη του ανθρώπου. Πρόθεση της Σχολής ήταν να επικαιροποιηθεί το εγκώμιο στο ανθρώπινο πνεύμα, παράγοντας αυτή τη φόρμα με υλικά καθημερινά και επαναχρησιμοποιήσιμα, στη λογική των παιχνιδιών meccano, που με λίγους τύπους τεμαχίων μπορεί κανείς να κατασκευάσει διαφορετικές φόρμες.    

Η διάδραση μεταξύ της πόλης και του Πανεπιστημίου και οι συνεργασίες που μπορεί να αναπτυχθούν είναι σημαντικές και απαραίτητες για όλους μας».



Αλλά, ποιος ήταν ο Τάτλιν και τι αντιπροσώπευε ο Πύργος του, που παρότι έμεινε στα χαρτιά, άφησε το αποτύπωμα του στην Ιστορία (αλλά και στην Ιστορία της Τέχνης). Ο Βλαντιμίρ Τάτλιν (Δεκέμβριος 1885 – Μάϊος 1953) ήταν Ρώσος ζωγράφος και αρχιτέκτων. Μαζί με τον Καζιμίρ Μάλεβιτς ήταν από τους προβεβλημένους εκπροσώπους της avant-garde κινήματος τέχνης τα πρώτα χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης στη δεκαετία του 1920, ενώ ο ίδιος θεωρείται και μείζων καλλιτέχνης στο κίνημα του Κονστρουκτιβισμού. Όλα αυτά βεβαίως πριν «πλακώσει» η λαίλαπα της σταλινικής μπότας του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού». Ο Τάτλιν, πάντως, ήταν ο σχεδιαστής του Μνημείου της Τρίτης Διεθνούς, περισσότερο γνωστό ως ο Πύργος του Τάτλιν. Η ανάθεση σε αυτόν από τους Μπολσεβίκους συντρόφους του έγινε το 1919 αλλά το Μνημείο – μια εντυπωσιακή κατασκευή (γραφεία της Κομιντέρν αλλά και μνημείο) που θα ένωνε τις δύο όχθες του ποταμού Νέβα στο σοβιετικό Λένινγκραντ ( στη σημερινή Αγία Πετρούπολη) έμεινε στα σχέδια… Δεν προχώρησε παραπάνω από την κατασκευή μιας μακέτας.