Τα «αυτόματα υπερπαντοπωλεία» και «η σούπερ- μάρκετ» των αρχών του ΄60

Ποιο ήταν το πρώτο κατάστημα σελφ σέρβις στην Αθήνα; Το γνωρίζετε; Δεν πρόκειται για κανένα παιχνίδι με τη «μηχανή του χρόνου» αλλά για μια πραγματική χρονική αποτύπωση στη μακρά ιστορική διαδρομή του λιανεμπορίου στην ελληνική πρωτεύουσα. 

Για να είμαι ειλικρινής απάντηση στο ερώτημα και εγώ δεν θα είχα αν δεν έπεφτε στα χέρια μου το βιβλίο των «Θανόπουλων» ( Από τα «Εδώδιμα – Αποικιακά» στα Σούπερ Μάρκετ, με συγγραφείς τις κυρίες Λυδία Σαπουνάκη- Δρακάκη και Μαρία Λουίζα Τζόγια – Μοάτσου, εκδόσεις Καστανιώτη). Στη σελίδα 124 του βιβλίου διαβάζω: «(…) το σύστημα “ευρείας καταναλώσεως με αυτοεξυπηρέτηση” (σέλφ σέρβις) εφαρμόστηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1960, σε ένα μικρό εστιατόριο της εταιρείας “Φλόκας” στο κέντρο της Αθήνας. Πρώτη όμως εφαρμογή του σε κατάστημα τροφίμων έγινε από τους αδελφούς Θανόπουλου το 1961 στο ιστορικό πολυμορφικό παντοπωλείο στα Χαυτεία, όπου μια τριακονταετία νωρίτερα ο Παντελής Θανόπουλος είχε μεταφέρει την επιχείρηση του πατέρα του». 



Στην προηγούμενη ακριβώς σελίδα βρήκα ένα άκρως ενδιαφέρον στοιχείο. Σε ένα άρθρο της κεντρώας εφημερίδας του Πάνου Κόκκα «Ελευθερία» το καλοκαίρι του 1960 γινόταν αναφορά σε υπηρεσιακό σημείωμα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα προς την Ουάσινγκτον στο οποίο περιλαμβανόταν μια εκτίμηση για την αποδοχή της έλευσης των σούπερ μάρκετ από την ελληνική κοινωνία. «Η “σούπερ-μάρκετ” πρόκειται να έλθη εις την Ελλάδα , πληροφορείται μετά χαράς το αμερικανικόν υπουργείον Εμπορίου. Πρόκειται να υπάρξουν πολλαί αντιρρήσεις, χρονογραφήματα, ίσως και διαδηλώσεις, παραδέχονται οι αρμόδιοι. Αλλά έρχεται…». 

Ο αρθρογράφος, πάντως, της εφημερίδας «Ελευθερία» έσπευσε να κατατοπίσει τους πιστούς αναγνώστες του για το «Τι είναι η σούπερ- μάρκετ». 

Εγραφε, λοιπόν, ο αρθρογράφος: «(…) είναι ένα υπερμοντέρνο υπερπαντοπωλείον όπου κανείς ψωνίζει τα τρόφιμα μόνος του, χωρίς μπακαλόπαιδια και χωρίς κουβέντα».
Το 1963 – ένα στοιχείο και πάλι δυσεύρετο που βρήκα στις σελίδες του βιβλίου για τους «Θανόπουλους»- τα πέντε αδέρφια, όλοι γιοί του Παντελή Θανόπουλου ( που φεύγει από τη ζωή στα 43 χρόνια του το 1948) σε συνεργασία με τον ζυθοποιό Κάρολο Φιξ ιδρύουν την εταιρεία «Θανόπουλος Σέλφ Σέρβις ΕΠΕ» με σκοπό τη δημιουργία αλυσίδας σούπερ μάρκετ. Ο Φιξ έχει το 40 % της εταιρείας αλλά η συμμετοχή του σε αυτήν δεν κράτησε περισσότερο από 2-3 χρόνια. Παρόλα αυτά η Τρίτη των Θανόπουλων είχε μπει για τα καλά στο παιχνίδι και ήταν έτοιμη να υποδεχθεί τόσο τις νέες τάσεις της αγοράς όσο και τις νέες συμπεριφορές των καταναλωτών. 

Στο σημείο αυτό ένα μικρό μπρος πίσω στην ιστορία των Θανόπουλων. Ο Παντελής ( Τέλης) Θανόπουλος που ίδρυσε το 1931 το πρώτο ευρωπαϊκών προδιαγραφών κατάστημα τροφίμων στα Χαυτεία όπου πρόσφερε και 20 επιλογές σε έτοιμα σάντουιτς ήταν γιός (μοναχογιός) του Παναγιώτη Θανόπουλου, του ιδρυτή της εμπορικής φίρμας. Το πρώτο κατάστημα της φίρμας «Θανόπουλος» ιδρύθηκε το 1877 στην οδό Αιόλου. Από εδώ αρχίζει η διαδρομή, από τα «Εδώδιμα – Αποικιακά» ενός μπακαλόγατου από τα Μαγούλιανα της Αρκαδίας. 

Από τους γιούς του Παντελή ο Δημήτρης (Μίμης) είναι εκείνος που λόγω επιλογών παρέμεινε στο παιχνίδι της αγοράς και είναι ο δημιουργός της επιτυχημένης αλυσίδας premium προϊόντων στα Βόρεια Προάστια. Σήμερα, τη φίρμα «Θανόπουλος» τρέχουν οι δύο γιοί του Μίμη, ο Περικλής και ο Τέλης, η τέταρτη γενιά!