Η ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα μέσα από τα μάτια της Νίκης

Η Νίκη ήταν μία γυναίκα που έζησε μία γεμάτη ζωή. Βίωσε συνθήκες που της επιβλήθηκαν από τα έξω και κατάφερε να προσαρμοστεί, ακόμα και να επιβάλλει τους δικούς της κανόνες. Η ζωή της ταυτίζεται η ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα σε ένα μικροσκοπικό επίπεδο: εκεί που διαμορφώνονται οι ανθρώπινες σχέσεις, εκεί που ο κόσμος ερωτεύεται, διώκεται, επιβιώνει, πονάει και πεθαίνει. 

«Αυτό που βλέπουμε στη ζωή της Νίκης -και που είναι να το ζηλεύει κανείς- είναι ότι έκανε μία ζωή που ήταν άξια για να γίνει μυθιστόρημα. [...] Ήταν και τυχερή γιατί ο γιος της είναι και συγγραφέας», σχολίασε η Φιλαρέτη Κομνηνού που καλείται να την ερμηνεύσει επί σκηνής στο Θέατρον του Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος. Γιατί η Νίκη είναι βασισμένη στη μητέρα του Χρήστου Χωμενίδη, ο οποίος συνέγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο το όνομά της. Και τώρα ήλθε η ώρα το βιβλίο να γίνει θεατρική παράσταση και να αγγίξει ακόμα περισσότερο κόσμο.

Χθες, Τετάρτη, στη συνέντευξη τύπου για την παράσταση «Νίκη» ήταν όλοι εκεί: ο πολυμελής θίασος, οι συντελεστές (όπως η υπεύθυνη κοστουμιών Ντένη Βαχλιώτη που μας είπε ότι δημιούργησε 400-500 κοστούμια για τις ανάγκες του έργου), αλλά και οι δημιουργοί: ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης και οι Σταμάτης Φασουλής (ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία) και Γιώργος Λύρας που ανέλαβαν τη θεατρική διασκευή.

Η συνεργασία Χωμενίδη-Φασουλή φαίνεται πως ολοκληρώνει έναν κύκλο που άρχισε να διαμορφώνεται στα '70s. Τότε ο πρώτος είδε για πρώτη φορά τον δεύτερο πάνω στο σανίδι. «Πήγαινα με τη μαμά μου και τον μπαμπά μου, με τα δύο πρόσωπα που ενέπνευσαν τους δύο ήρωες», θυμάται. Ο Φασουλής από την πλευρά του είναι ένας από τους μεγαλύτερους θαυμαστές της «Νίκης», που πρωτοκυκλοφόρησε πριν από περίπου τρία χρόνια, έγινε best seller και κέρδισε και το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος: «Ήμουν από τους πρώτους που διάβασαν το έργο και ενθουσιάστηκαν και πρέπει να σας πω ότι μόλις το διάβασα σκέφτηκα ότι η μεταφορά του ήταν σχεδόν αδύνατη, αλλά ήθελα πάρα πολύ να γίνει», επισημαίνει. 



Ο ίδιος προσθέτει: «Εκείνο που μου γέννησε το έργο ήταν ότι πρέπει να το δώσουμε και αλλού και με άλλον τρόπο και σε πολλούς, σε ανθρώπους που μπορεί να μη διαβάσουν το βιβλίο, σε ανθρώπους που τους αρέσει το θέατρο, σε ανθρώπους που τους αρέσει μια ιστορία - και περισσότερο στους ανθρώπους που τους αρέσει η ιστορία της Ελλάδας μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου και όχι μέσα από τις λεπτομέρειες και τις συνθήκες μίας ιστορικής καταγραφής, που όλα αυτά παγώνουν, γίνονται ξένα νομίζεις ότι γίνονται αλλού».



Η ιστορία της Νίκης ξεκινά από το 1922, αλλά έχει και παλαιότερες αναφορές, διευκρινίζει ο κ. Χωμενίδης. Με λίγα λόγια, η ηρωίδα ζει από πρώτο χέρι τις περισσότερες στιγμές που στιγμάτισαν τον ελληνισμό τον προηγούμενο αιώνα: από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τα διαδοχικά πραξικοπήματα μέχρι την Κατοχή, από τον Β' Παγκόσμιο μέχρι τον Εμφύλιο και τη Μεταπολίτευση. Ο κ. Φασουλής αναφέρει πώς προσέγγισε το έργο: «Το ένα μέρος είναι η ιστορία της Νίκης, η ιστορία μίας οικογένειας στον ελλαδικό χώρο μέσα στα τελευταία χρόνια. Το άλλο μέρος που θα έπρεπε να μας απσχολήσει είναι αυτός ο χώρος, δηλαδή η Ελλάδα: το τι πέρασε όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς στεναχώριες, χωρίς έπαρση. Να δούμε τα πράγματα με τον ρυθμό του χτύπου της καρδιάς και όχι με το μυαλό. Να κάνουμε μία τοιχογραφία όλης της εποχής. Πώς διαμορφώθηκαν οι άνθρωποι. [...] Δεν θέλαμε να κάνουμε ένα θέαμα αρένας. Θέλαμε να κάνουμε ένα θέαμα ουσίας».



Ο ίδιος προσθέτει: «Δεν το κάνουμε με την έννοια ότι θα δείτε ένα μεγάλο θέαμα σε καιρούς χαλεπούς. Θα δείτε ένα ζωντανό θέαμα, πολύ ζεστό και πολύ ανθρώπινο σε καιρούς χαλεπούς, σαν παρηγοριά και σαν ελπίδα». «Και σαν έμπνευση», προσθέτει ο κ. Χωμενίδης, ο οποίος θυμάται πώς έγινε η πρώτη επαφή για τη θεατρική μεταφορά: «Του έστειλα [του Στ. Φασουλή] μήνυμα και του είπα ότι θέλω να ιδωθούμε. Και με το που το είπα, κατάλαβε -επειδή είναι μεγάλη γάτα- ότι το θέμα μας είναι η μεταφορά της “Νίκης”». [...] Βρεθήκαμε το καλοκαίρι στη Σίφνο, όπου και μου έπαιξαν οι δύο [Φασουλής και Λύρας] όλους τους ρόλους, τις 30 πρώτες σελίδες. Και λέω αυτό είναι».

Η παραγωγή είναι αρκετά φιλόδοξη. Αποτελείται από έναν θίασο 25 ηθοποιών (οι περισσότεροι από τους οποίους παίζουν παραπάνω από έναν ρόλους). Ανάμεσα σε αυτούς βλέπουμε δημοφιλή ονόματα, όπως της Φιλαρέτης Κομνηνού, του Στέλιου Μάινα, της Ευγενίας Δημητροπούλου, της Γωγώς Μπρέμπου, της Ευαγγελίας Μουμούρη, και του Μάξιμου Μουμούρη.





Η Φιλαρέτη Κομνηνού μοιράζεται με την Ευγενία Δημητροπούλου τον ρόλο της Νίκης. Η ίδια σχολιάζει σχετικά: «Εγώ ουσιαστικά αφηγούμαι την ιστορία, τη βραδιά που αυτή δραπετεύει για το άγνωστο [...]. Αρχίζει η αφήγηση από τα πρόσωπα της οικογένειάς της, από πρόσωπα και γεγονότα που εισέβαλαν και καθόρισαν τη ζωή της. Αυτό είναι σε μία συνενοχή και συνωμοσία με το κοινό. Ουσιαστικά μιλάω με το κοινό. Από την άλλη, όμως, εμπλέκομαι συναισθηματικά και σχολιάζω τα πρόσωπα και τα γεγονότα που συμβαίνουν στη σκηνή». 

Η παράσταση, όπως και το βιβλίο, στηρίζεται σε χαρακτήρες που έχουν το δυναμικό να γίνουν ήρωες: να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που συναντούν και για τις οποίες δεν ευθύνονται οι ίδιοι. «Οι ήρωες του Χρήστου και κατ' επέκταση του Σταμάτη είναι οι ήρωες που θα χτίσουν την Ελλάδα από την αρχή την επομένη που θα καταστραφεί. Αυτό είναι και το αισιόδοξο μήνυμα κατά τη γνώμη μου που μεταφέρει η Νίκη σε όλη την ιστορία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Στέλιος Μάινας. Θα μπορούσαν λοιπόν να αποτελέσουν ένα παράδειγμα προς μίμηση μέσα σε όλες τις αντιξοότητες που ζούμε.

Info
«Νίκη»
«ΘΕΑΤΡΟΝ», Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»
Πειραιώς 254, Ταύρος
Έναρξη: Παρασκευή, 17 Φεβρουαρίου