Νομίζω ότι το κυρίαρχο στοιχείο του νέου προγράμματος του Εθνικού Θεάτρου δεν είναι οι κατά τα άλλα προσεγμένες παραγωγές, που θα παρουσιαστούν στις διάφορες σκηνές του τον ερχόμενο χειμώνα, αλλά η εξωστρέφεια που χαρακτηρίζει την πολιτική της νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Αυτή συντελείται τόσο μέσα από τη συνεργασία του Εθνικού με άλλους σημαντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς της χώρας, όπως το Μουσείο Μπενάκη, το Θέατρο Τέχνης, η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όσο και με τη σύνδεση των δραστηριοτήτων του Εθνικού με την ίδια την πόλη.
Είναι ουσιαστικά η πρώτη χρονιά που ο Στάθης Λιβαθινός επιχειρεί να θέσει σε εφαρμογή το όραμά του για το Εθνικό Θέατρο, αφού την περσινή χρονιά κλήθηκε απλά να διαχειριστεί με μικρές αλλαγές το πρόγραμμα της προηγούμενης καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Σε αυτή την πρώτη χρονιά είναι λοιπόν άκρως ενθαρρυντικό ότι η πολιτική και το πρόγραμμα του Εθνικού δομείται πάνω σε συγκεκριμένους άξονες. Δεν έχουμε δηλαδή απλά την επιλογή κάποιων ωραίων έργων και κάποιων καλών σκηνοθετών, αλλά μία πολιτική που επιχειρεί να δώσει στο Εθνικό την ταυτότητα που οφείλει να έχει ένας θεσμός όπως το πρώτο κρατικό θέατρο της χώρας.
Διότι ο ρόλος ενός Εθνικού Θεάτρου δεν είναι απλά και μόνο να παρουσιάζει ωραίες παραστάσεις. Αυτό μπορούν να το κάνουν και άλλοι θεατρικοί οργανισμοί ή ιδιωτικά πολιτιστικά ιδρύματα. Ο ρόλος ενός Εθνικού Θεάτρου είναι να ενθαρρύνει τη συνεργασία ανάμεσα στους πολιτιστικούς φορείς της χώρας και να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να παραχθεί πολιτισμός. Από αυτή την άποψη η «εμμονή» του Στάθη Λιβαθινού με την αναβάθμιση της Δραματικής Σχολής του Εθνικού και τη λειτουργία τμημάτων Σκηνοθεσίας και Σκηνογραφίας είναι σαφώς προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ η επιλογή του να αναζητήσει γέφυρες συνεργασίας με την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά που κάνει ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία του, το ιστορικό Θέατρο Τέχνης και το Μουσείο Μπενάκη μπορεί να αποφέρει πολύ ενδιαφέροντες καρπούς και φυσικά οφείλει να έχει συνέχεια. Στο πλαίσιο των παράλληλων δράσεων μάλιστα οι συνεργασίες αυτές επεκτείνονται και με φορείς, όπως ο Δήμος Αθηναίων, το Γαλλικό Ινστιτούτο, η ΣΤΑ.ΣΥ, το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς και η ΜΚΟ Praxis.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δράση σε ό,τι αφορά το κομμάτι της εξωστρέφειας της νέας πολιτικής του Εθνικού είναι το «Κοντέινερ» που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο του 2016 σε σκηνοθετική επιμέλεια της Έφης Θεοδώρου. Ένα κοντέινερ στις διάφορες γειτονιές της Αθήνας. Μια ιστορία, ένας μύθος, ένα αφήγημα-«κομμάτια κι αποσπάσματα» από την ελληνική λογοτεχνία και την ποίηση. Μια μικρή ομάδα ηθοποιών σε απόσταση αναπνοής από μια μικρή ομάδα θεατών. Ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα και κοστούμια συμπληρώνουν την εικόνα. Πρόκειται για μία δράση που συνδέει άμεσα το Εθνικό Θέατρο με την πόλη, μακριά από την έδρα του και προς αναζήτηση ενός νέου θεατρικού κοινού, που ίσως δεν έχει τα χρήματα ή και τη διάθεση να πάει θέατρο.
Κατά τα άλλα, συνεχίζονται οι πολύτιμες δράσεις του Εθνικού: «Επισκεπτήριο» με διαφορετικές αφηγήσεις κλασικών λογοτεχνικών κειμένων σε νοσοκομεία, Θεατρικά Εργαστήρια για Παιδιά και Εφήβους (για 11η χρονιά), Εργαστήρια Φωτισμών, Ενδυματολογίας, Μουσικής Σύνθεσης και Σκηνογραφίας (για 2η χρονιά) και Βιωματικά Εργαστήρια για ασυνόδευτα παιδιά που έχουν ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα σε συνεργασία με την ΜΚΟ Praxis. Στις παραπάνω δράσεις προσθέστε και μία νέα, που γίνεται σε συνεργασία με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και θέλει τον παραμυθά Δημήτρη Προύσαλη και τον μουσικό Φίλιππο Πλακιά να αφηγούνται παραμύθια του κόσμου σε παιδιά ευπαθών ομάδων.
Όσον αφορά τώρα το κομμάτι των παραστάσεων, είναι επίσης ορθή η επιλογή της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης του Εθνικού να προσδώσει στην εκάστοτε σκηνή του θεάτρου τη δική της ξεχωριστή ταυτότητα. Κι αν αυτό στην Κεντρική Σκηνή είναι πιο θολό, αφού φέτος τουλάχιστον αυτό που ενώνει τις τρεις παραστάσεις που θα παρουσιαστούν εκεί είναι, υποτίθεται, μία διαδρομή στο παγκόσμιο θέατρο από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα (καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για ένα τεράστιο εύρος, που δεν μπορεί να προσδώσει συγκεκριμένη ταυτότητα στην Κεντρική Σκηνή), στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» και «Rex – Κοτοπούλη» τα πράγματα είναι πολύ πιο συγκεκριμένα.
Η Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» γίνεται η σκηνή της ελληνικής δραματουργίας. Διότι ελληνικό θέατρο χωρίς ελληνική δραματουργία δεν υπάρχει, άρα ο μόνος δρόμος για να υπάρξει συνέχεια είναι η ενθάρρυνση της νεοελληνικής δραματουργίας και η σύνδεσή της με κλασικά ελληνικά έργα του παρελθόντος. Κάπως έτσι ένα νέο κείμενο των Βαγγέλη Μουρίκη και Γιάννη Οικονομίδη, εμπνευσμένο από τη «Στέλλα Βιολάντη» του Ξενόπουλου, συναντά τον «Εξηνταβελόνη» του Σμυρνιού Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων –κείμενο του 1816 που αποτελεί ελληνική απόδοση του «Φιλάργυρου» του Μολιέρου-, αλλά και τον «Θερισμό» του Δημήτρη Δημητριάδη, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη σκηνή.
Στα παραπάνω προσθέστε και τέσσερα έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων. «Το Σπίτι» του Χαράλαμπου Γιάννου, «Το Σχοινάκι» της Νάντιας Δράκουλα, το «Σούμαν» της Σοφίας Καψούρου και οι «Τιτανομαχίες» της Νατάσας Σιδέρη θα παρουσιαστούν για έναν μήνα, το καθένα με τη συνδρομή τεσσάρων σκηνοθετών και μιας ενιαίας ομάδας ηθοποιών σε ένα πειραματικό σχέδιο στήριξης της νέας ελληνικής δραματουργίας. Τα κείμενα μάλιστα θα εκδοθούν από τις εκδόσεις Σοκόλη, γεγονός άκρως ενθαρρυντικό.
Και η Σκηνή Κοτοπούλη όμως στο Rex αλλάζει ταυτότητα και επιχειρεί μία σύνδεση του θεάτρου με τη μουσική και τον χορό. Τέσσερις παραγωγές θα λάβουν χώρα εκεί. Η πρώτη σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή («Γαλαξίας» σε σκηνοθεσία–χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη), η δεύτερη με την υπογραφή του Κωνσταντίνου Ρήγου («Άνεμος»), η τρίτη θα αποτελεί έναν μουσικό πειραματισμό του Θοδωρή Αμπαζή πάνω στους «Δαιμονισμένους» του Ντοστογιέφσκι και η τέταρτη θα παντρέψει την οπερέτα με την ευφυΐα του Νίκου Καραθάνου («Οπερέτα» του Βίτολντ Γκομπρόβιτς).
Στα «δυνατά χαρτιά» της νέας σεζόν του Εθνικού και η συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης μέσα από μία εμβληματική τριλογία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα ενώνουν για πρώτη φορά δύο ιστορικούς θεατρικούς οργανισμούς της χώρας. Θα παρουσιαστούν σε τρεις διαδοχικές παραστάσεις με τρεις διαφορετικές σκηνοθέτες και ενιαία ομάδα ηθοποιών τον Μάρτιο του 2017, τον Οκτώβριο του 2017 και τον Δεκέμβριο του 2017. Η πρώτη (τον Μάρτιο του ’17) θα έχει τίτλο «Η Λέσχη» και θα παρουσιαστεί στο Υπόγειο του Τέχνης σε σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου.
Αξίζει τέλος να σταθούμε λίγο στην επιλογή των σκηνοθετών, που δίνουν το παρών στο νέο πρόγραμμα του Εθνικού. Πολύ σωστά δεν είναι σκηνοθέτες κοινής αισθητικής κατεύθυνσης. Τι σχέση έχουν, ως προς το θέατρο που κάνουν, ο Δημήτρης Καραντζάς με τον Αντώνη Αντύπα ή ο Τάκης Τζαμαργιάς και η Λίλλυ Μελεμέ με τον Κωνσταντίνο Ρήγο; Είναι όμως όλοι τους άνθρωποι ικανοί και αφοσιωμένοι στην τέχνη τους. Δεν ξέρω αν θα μας χαρίσουν ωραίες παραστάσεις, αλλά έχουν όλα τα φόντα για να το πράξουν.
Στο εναρκτήριο του σημείωμα ο Στάθης Λιβαθινός θυμάται τα λόγια της Αριάν Μνουσκίν: «Η ουτοπία δεν είναι αυτό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά αυτό που δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα». Και σκέφτομαι ότι είναι ωραίο σε μία χώρα, που όλα μοιάζουν στραβά κι ανάποδα, να υπάρχουν ακόμα κάποιοι άνθρωποι σε θέσεις–κλειδιά που να κυνηγούν την… όποια ουτοπία.
Αναλυτικά το πρόγραμμα της χειμερινής σεζόν 2016 – 2017 του Εθνικού Θεάτρου έχει ως εξής:
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
-ΔΩΔΕΚΑΤΗ ΝΥΧΤΑ του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Οκτώβριος 2016
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
-ΠΟΘΟΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΥΚΕΣ του Ευγένιου Ο’Νηλ
Ιανουάριος 2017
Σκηνοθεσία: Αντώνης Αντύπας
-Η ΤΑΞΗ ΜΑΣ του Ταντέους Σλομποντζιάνεκ
Απρίλιος 2017
Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς
ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ (ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ)
-Ο ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣτου Όσκαρ Ουάιλντ
Οκτώβριος 2016
Σκηνοθεσία: Άρης Τρουπάκης
ΝΕΑ ΣΚΗΝΗ-«ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ»
-ΣΤΕΛΛΑ ΚΟΙΜΗΣΟΥ
Εμπνευσμένο από τη Στέλλα Βιολάντη του Γρηγορίου Ξενόπουλου
Κείμενο των Βαγγέλη Μουρίκη και Γιάννη Οικονομίδη
Οκτώβριος 2016
Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης
-Ο ΕΞΗΝΤΑΒΕΛΟΝΗΣ του Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων
Δεκέμβριος 2016
Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ
-ΘΕΡΙΣΜΟΣ του Δημήτρη Δημητριάδη
Μάρτιος 2017
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ
Φεβρουάριος – Μάιος 2017
-ΤΟ ΣΠΙΤΙ του Χαράλαμπου Γιάννου
Σκηνοθεσία: Ελεάνα Τσίχλη
-ΤΟ ΣΧΟΙΝΑΚΙ της Νάντιας Δρακούλα
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
-ΣΟΥΜΑΝ της Σοφίας Καψούρου
Σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης
-ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΕΣ της Νατάσας Σίδερη
Σκηνοθεσία: Υρώ Μανέ
ΘΕΑΤΡΟ ΡΕΞ – ΣΚΗΝΗ «ΜΑΡΙΚΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ»
-ΓΑΛΑΞΙΑΣ (προσωρινός τίτλος)
Σκηνική σύνθεση του Αντώνη Φωνιαδάκη
Συμπαραγωγή με την Εθνική Λυρική Σκηνή
Νοέμβριος 2016
Σκηνοθεσία-Χορογραφία: Αντώνης Φωνιαδάκης
-ΑΝΕΜΟΣ
Σκηνική σύνθεση του Κωνσταντίνου Ρήγου
Δεκέμβριος 2016
Σκηνοθεσία-Χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος
-ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι
Φεβρουάριος 2017
Σκηνοθεσία-Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής
-ΟΠΕΡΕΤΤΑ του Βίτολντ Γκομπρόβιτς
Απρίλιος 2017
Σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος
-ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ του Στρατή Τσίρκα
Συμπαραγωγή με το Θέατρο Τέχνης
Μάρτιος - Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2017
Η ΛΕΣΧΗ (Θέατρο Τέχνης / Υπόγειο – Μάρτιος 2017) Σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου
ΑΡΙΑΓΝΗ (Εθνικό Θέατρο / Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» – Οκτώβριος 2017)
ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ (Σκηνή υπό προσδιορισμό - Δεκέμβριος 2017)
Οι σκηνοθέτες των δύο παραστάσεων θα ανακοινωθούν τον Σεπτέμβριο.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Η Πειραματική Σκηνή θα ανακοινώσει τον προγραμματισμό της σε επόμενη συνέντευξη τύπου, που έχει προγραμματιστεί στις αρχές Σεπτεμβρίου
-ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΠΡΟΒΕΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟ – ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΘΕΑΤΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΚΟΗΣ
Σε προγραμματισμένες ημερομηνίες, θα πραγματοποιούνται ανοικτές πρόβες, όπου οι ενδιαφερόμενοι θεατές θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τη διαδικασία της προετοιμασίας μιας παράστασης. Επίσης, σε προγραμματισμένη ημερομηνία, θα πραγματοποιείται μετά το τέλος της παράστασης, συζήτηση με το κοινό και τους συντελεστές. Τέλος, από τη φετινή χρονιά, θα δίνεται η δυνατότητα σε θεατές με προβλήματα ακοής να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, με τη βοήθεια εξειδικευμένων συνεργατών.
-ΦΙΛΟΞΕΝΙΕΣ
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΕΖΟΝ ΑΓΙΑΣ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ
Σεπτέμβριος 2016
Τον προσεχή Σεπτέμβριο θα φιλοξενηθεί στο Εθνικό Θέατρο το Saint-Petersburg Theatre Season, το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό γεγονός θεατρικής περιοδείας από την Αγία Πετρούπολη. Είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2007 προκειμένου να προωθηθούν οι πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ Αγίας Πετρούπολης και σημαντικών πόλεων του πλανήτη. Οι παραστάσεις που θα φιλοξενηθούν είναι οι εξής:
-ΠΑΝΤΡΟΛΟΓΗΜΑΤΑ του Νικολάι Γκόγκολ. Σκηνοθεσία: Yury Butusov
-ΜΑΚΒΕΘ του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Σκηνοθεσία: Luk Perceval
-ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΩΦ του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Σκηνοθεσία: Evgeniya Safonova
2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
-ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟ
Στις 30 Ιανουαρίου 2017 κλείνουν 10 χρόνια από την απώλεια του Νίκου Κούρκουλου. Το Εθνικό Θέατρο έχει προγραμματίσει μια εκδήλωση-αφιέρωμα στον άνθρωπο που υπήρξε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του για 13 συνεχόμενα χρόνια και συνέδεσε το όνομά του με μεγάλες τομές σε όλα τα επίπεδα, ανοίγοντας το δρόμο του μέλλοντος και αφήνοντας μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
-ΑΠΟ ΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΗΣ ΠΡΟΘΗΚΗΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΛΟΓΟ
Μουσείο Μπενάκη
Συμπαραγωγή με το Μουσείο Μπενάκη
Νοέμβριος 2016-Φεβρουάριος 2017
Σκηνοθετική επιμέλεια: Στρατής Πανούριος
Το Νοέμβριο του 2016 θα εγκαινιαστεί η συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη με το Εθνικό Θέατρο σε μια πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα δράση. Πρόκειται για μια μουσειακή «περιήγηση», στην οποία δραματοποιημένα κείμενα θα φωτίζουν πτυχές της ιστορίας που τα ίδια τα αντικείμενα αφηγούνται, μέσω των ηθοποιών που συμμετέχουν σε αυτήν.
-ΣΥΝΕΒΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αίθουσα Εκδηλώσεων του Εθνικού Θεάτρου
Από τον Δεκέμβριο 2016
Σκηνοθετική επιμέλεια: Νίκος Χατζόπουλος
Στους δύο αιώνες του νεοελληνικού κράτους, οι επιλογές μας σε κρίσιμες στιγμές καθόρισαν την πορεία μας μέχρι σήμερα. Επηρέασαν τη μορφή της ζωής μας με τρόπους που ίσως δεν τους αναλογιζόμαστε. Αυτά τα κομβικά γεγονότα, με τις αμφιλεγόμενες προσεγγίσεις και ερμηνείες, θα φωτιστούν σε μια σειρά από επτά σκηνικές παρουσιάσεις, με την συνδρομή κάθε πρόσφορου μέσου (οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα, δραματοποίηση, αφήγηση, κλπ), με στόχο να θυμηθούμε, να γνωρίσουμε, αλλά και να αναζωπυρώσουμε τη συζήτηση γύρω από τη σημερινή μας ταυτότητα.
-ΚΟΝΤΕΪΝΕΡ
Δεκέμβριος 2016
Συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων
Σκηνοθετική επιμέλεια: Έφη Θεοδώρου
-Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕΡ
Αίθουσα Εκδηλώσεων
Συμπαραγωγή με το Γαλλικό Ινστιτούτο
Απρίλιος 2017
Σκηνοθεσία-Μουσική: Φένια Παπαδόδημα
Μια αναδρομή στην ελληνική ιστορία, από το 1947 έως σήμερα, μέσα από τα μάτια ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους φιλέλληνες συγγραφείς.
Η Σκηνή του Νέου Ρεξ δεν θα λειτουργήσει τον ερχόμενο χειμώνα. Θα ανακατασκευαστεί καταλλήλως για να φιλοξενεί από τη σεζόν 2017 – 2018 παραστάσεις για παιδιά και εφήβους.
