Άννα Κορσάνου

Το ύψος των χρεών των επιχειρήσεων είναι τόσο υψηλό, σε πολλές περιπτώσεις, που είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί από τις υπάρχουσες ρυθμίσεις της εφορίας ή των Τραπεζών. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι μη αντιμετωπίσιμο πλέον. Το ιδιωτικό χρέος σήμερα σύμφωνα με στοιχεία της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους αγγίζει τα 234 δις ευρώ εκ των οποίων 105 δις ευρώ στη φορολογική αρχή, 91 δις ευρώ σε τράπεζες και servicers και 36 δις σε ασφαλιστικά ταμεία.

Η ζωή όμως προχωράει για ένα εργατικό και δραστήριο άτομο που συνεχίζει ο ίδιος ή η οικογένειά του την πορεία της ζωής και της οικονομικής δραστηριότητας. Η ζωή προχωρά, αλλά τα χρέη μένουν και αυξάνονται με τους τόκους και τις προσαυξήσεις αποτελώντας ένα βαρίδι ή έναν βραχνά που οδηγεί πολλούς οφειλέτες σε οικονομικό αποκλεισμό αν σκεφτεί κανείς ποσό σοβαρές είναι οι συνέπειες για παράδειγμα των οφειλών στην εφορία, με κατάσχεση λογαριασμών και ποινικές διώξεις για οφειλέτες υψηλών ποσών, ή πλειστηριασμό περιουσιακών στοιχείων από ιδιώτες (πχ από εκμισθωτές των επαγγελματικών ακινήτων) ή από τράπεζες, με μη δυνατότητα απόκτησης νέων περιουσιακών στοιχείων, και με το φόβο της διαδοχής των χρεών στα παιδιά τους.

Σε απάντηση αυτής της κατάστασης ψηφίστηκε ο νέος πτωχευτικός νόμος σε συμμόρφωση με κοινοτική οδηγία που φέρνει σαρωτικές αλλαγές στις έως τώρα ρυθμίσεις. Είναι ένας νόμος τέλειος; Σαφώς και όχι. Είναι πανεύκολες οι διαδικασίες; Όχι καθόλου δεν είναι. Τους εξυπηρετεί όλους ; Όχι όλους, αλλά μια μερίδα δανειοληπτών τους δίνει δεύτερη ευκαιρία πραγματικά, δες μήπως ανήκεις κι εσύ σε αυτήν την κατηγορία. Έχει σοβαρές συνέπειες; Σαφώς και έχει συνέπειες για αυτό και είναι σημαντική μια ολοκληρωμένη και αμφίπλευρη ενημέρωση και κατανόηση της διαδικασίας, των ωφελημάτων και των συνεπειών.

Ο νόμος αυτός έχει δύο βασικά μέρη. Την καθολική προσπάθεια εξωδικαστικής ρύθμισης των χρεών φυσικών ή νομικών προσώπων, δηλαδή όλων των οφειλετών, και για όλα τα χρέη τους σε εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες και servicers, δηλαδή τις εταιρείες διαχείρισης που διαχειρίζονται τα δάνεια που έχουν τιτλοποιηθεί, μεταβιβαστεί σε ξένες εταιρείες. Η αίτηση γίνεται σε ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα ξεκινήσει στον ιστιότοπο της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους. Η διάρκεια της προσπάθειας ρύθμισης θα είναι 2 μήνες άρα προωθούνται γρήγορες διαδικασίες στη διάρκεια των οποίων προβλέπεται αναστολή μέτρων εκτέλεσης (αρθρο 18) εκτός των άμεσων πλειστηριασμών. Η ρύθμιση σε περίπτωση επιτυχίας μπορεί να φτάσει διάρκεια 240 μήνες δηλαδή 20 έτη. Στην περίπτωση αυτή προστατεύεται το σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη και τίποτα δεν εκποιείται, αν φυσικά τηρείται η ρύθμιση. Προβλέπεται δε η δυνατότητα επιδότησης για 5 έτη των δόσεων για ενήμερους δανειολήπτες με αυστηρές προϋποθέσεις. Με τους εγγυητές και συνοφειλέτες τι γίνεται; Δεν καλύπτονται. Ο νόμος προβλέπει και μια άλλη διαδικασία αυτήν της προπτωχευτικής εξυγίανσης. Αφορά σε επιχειρήσεις μόνο που αν καταφέρουν να συμφωνήσουν ρύθμιση με τους πιστωτές τους τότε το Πολυμελές Πρωτοδικείο, αφού προηγηθεί διαδικασία δικονομική, επικυρώνει τη συμφωνία.

Στην περίπτωση που δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία με τους πιστωτές ή αν ο οφειλέτης δεν επιθυμεί καθόλου να μπει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης υπάρχει το στάδιο της πτώχευσης. Η καινοτομία βρίσκεται στο ότι πλέον πτωχεύει και νομικό πρόσωπο, έμποροι, εταιρείες, αλλά και φυσικά πρόσωπα δηλαδή ιδιώτες , μισθωτοί, συνταξιούχοι, άνεργοι. Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο της έδρας της κύριας δραστηριότητας του οφειλέτη και για πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου (υπάρχουν κριτήρια όπως αξία περιουσίας του οφειλέτη κάτω των 350.000 ευρώ και άλλα κριτήρια) αρμόδιο είναι το Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του οφειλέτη. Το σημαντικό και καίριο είναι ότι την αίτηση πτώχευσης μπορεί να εκκινήσει εκτός από τον οφειλέτη και οι πιστωτές, αλλά και ο εισαγγελέας.

Υπάρχουν σημαντικά άρθρα όπως το άρθρο 127 που εναποθέτει ευθύνη μάλιστα τα μέλη της διοίκησης εταιρείας αν δεν υποβάλλουν άμεσα αίτηση πτώχευσης. Προϋπόθεση της πτώχευσης είναι η παύση πληρωμών τουλάχιστον του 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του οφειλέτη για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Να σημειωθεί ότι όλες οι αποφάσεις, στοιχεία, αναγγελίες πιστωτών δημοσιεύονται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας που δημιουργείται πλέον με το άρθρο 213 του νόμου. Η αίτηση πτώχευσης μπορεί να απορριφθεί από το δικαστήριο; Βεβαίως αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις πτώχευσης. Εφ όσον γίνει δεκτή η αίτηση πτώχευσης εκδίδεται απόφαση που διορίζει εισηγητή, δικαστή και σύνδικο πτώχευσης και διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας. Με απλά λόγια εκποιείται η περιουσία του οφειλέτη αλλά απαλλάσσεται από όλα τα χρέη του. 

Ποια είναι τώρα η πτωχευτική περιουσία; Αποτελεί το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων ακινήτων και κινητών, αλλά και εισοδημάτων του οφειλέτη εκτός των ακατάσχετων από το νόμο. Σε περίπτωση που εκποιούνται ακίνητα (κύρια οικία ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν το 10% των απαιτήσεων και είναι αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ) δεν κατάσχεται κανένα εισόδημα του οφειλέτη και μέσα ένα έτος έχει απελευθερωθεί από όλα τα χρέη του. Αν όμως κάποιος δεν έχει ακίνητη περιουσία τότε απαλλάσσεται μετά από τρία έτη και για το διάστημα των τριών ετών θα πρέπει να δίνει ένα κομμάτι του εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και το ακατάσχετο ποσό κατά τον ΚΕΔΕ εισοδήματος μηνιαίου 1.250 ευρώ. Σημαντικό ερώτημα που κάνουν όλοι είναι αν στην περίοδο αυτή της τριετίας ή του ενός έτους θα μπορούν να εργάζονται, ή να συμμετέχουν σε εταιρεία. Η απάντηση είναι ναι ότι μπορούν, ενώ μετά την απαλλαγή από τα χρέη οτιδήποτε αποκτά ο οφειλέτης δεν κινδυνεύει δηλαδή μετά είναι «καθαρός» οικονομικά και μπορεί να αποκτήσει ακίνητο, να αποδεχτεί κληρονομιά και δεν κινδυνεύει από κανέναν πλέον πιστωτή. ΟΙ εγγυητές συνοφειλέτες και πάλι δεν προστατεύονται πρέπει να κινήσουν χωριστές διαδικασίες.

Επομένως οφειλέτες με χρέη και χωρίς ακίνητη περιουσία ή που δεν τους πειράζει αν απωλέσουν ακίνητο έχουν οφέλη από αυτό το νόμο. Όμως προσοχή στις μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων πριν την αίτηση πτώχευσης. Ελέγχονται πολύ προσεκτικά από το σύνδικο πτώχευσης που πλέον είναι πιστοποιημένα άτομα που επιλέγονται από ειδικό κατάλογο και θα ελέγξουν μετά την πτώχευση όλες τις ενέργειες του οφειλέτη, ενώ υπάρχουν και ποινικές κυρώσεις. Δηλαδή ο νόμος δεν επικροτεί δόλιες συμπεριφορές. Επίσης προσοχή. Αφού βγει η απόφαση απαλλαγής του δικαστηρίου οι πιστωτές μπορούν να κάνουν προσφυγή αν παρουσιάσουν δόλιες ενέργειες, ή κακοπιστία του οφειλέτη. Δηλαδή δεν είναι μια απλή αίτηση και απαλλάσσομαι από τα χρέη μου. Απαιτούνται πολύ προσεκτικές και υπεύθυνες ενέργειες . Καινοτομία αποτελεί το άρθρο 195 ιδίως για οφειλές στην εφορία και από επιταγές εταιρειών που έως τώρα ευθύνονταν και οι εκπρόσωποι ή διοικούντες της εταιρείας για τα χρέη. Πλέον πτωχεύει η εταιρεία και απαλλάσσονται και αυτοί από τα χρέη.

Επίσης υπάρχει η μερίδα των ευάλωτων δανειοληπτών που με εισοδηματικά κριτήρια χαρακτηρίζονται έτσι για παράδειγμα μια οικογένεια με δυο ανήλικα παιδιά με ετήσιο εισόδημα 17.500 ευρώ δηλαδή 1.450 ευρώ το μήνα θεωρούνται ευάλωτοι και στην περίπτωση αυτοί διαγράφονται τα χρέη αλλά τουλάχιστον προστατεύεται η κύρια οικία τους , αλλά με την εξής διαδικασία. Η οικία τους μεταβιβάζεται σε ιδιωτικό φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και οι οφειλέτες μένουν στο σπίτι σαν μισθωτές καταβάλλοντες μίσθωμα κάθε μήνα που επιδοτείται από το Κράτος με δικαίωμα να επαναγοράσουν το ακίνητό τους μετά από 12 έτη καταβάλλοντας την τότε αξία του ακινήτου. Το οικονομικό προφίλ των μισθωτών ή συνταξιούχων που δεν πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια και δεν θέλουν με τίποτα να χάσουν περιουσιακά στοιχεία δεν εξυπηρετείται από αυτό το νόμο και για αυτούς μονόδρομος είναι οι επί μέρους ρυθμίσεις, ή η τραπεζική διαμεσολάβηση που πολλές φορές δεν είναι εύκολες. Η κάθε περίπτωση και ο κάθε οφειλέτης είναι διαφορετικός, είμαστε ενώπιον αποφάσεων ζωής που χρειάζονται πολύ σκέψη και στάθμιση των θετικών και αρνητικών συνεπειών και των εναλλακτικών του κάθε δανειολήπτη.