Αρτεμις Ποταμιάνου, η επαναστάτρια της τέχνης

Η Αρτεμις Ποταμιάνου είναι εικαστικός και επιμελήτρια, όπως όμως τονίζει, είναι πάνω απ’ όλα καλλιτέχνις. Αλλωστε η πορεία της δείχνει ακριβώς αυτό, με συμμετοχή σε σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις, εξαιρετικές σπουδές και επιμέλεια σημαντικών εκθέσεων. Και βέβαια, συνιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Platforms Project - Independent Art Fair, έναν θεσμό που από το 2013 χαρτογραφεί την ανεξάρτητη καλλιτεχνική σκηνή, συνδέει πλατφόρμες από όλο τον κόσμο και φέρνει το κοινό κοντά στη σύγχρονη τέχνη. Αυτές τις μέρες, καλλιτέχνες από 26 χώρες συναντιούνται στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στο Καπνεργοστάσιο (9 έως 12 Οκτωβρίου).

Gala: Το Platforms Project αυτοπροσδιορίζεται ως «independent art fair». Πώς διαφοροποιείται στην πράξη από τις μεγάλες εμπορικές φουάρ τέχνης και ποια κενά φιλοδοξεί να καλύψει;

Αρτεμις Ποταμιάνου: Μέσα από την έκθεση καταγράφονται και διαδίδονται οι πιο πρωτοποριακές τάσεις της σύγχρονης τέχνης, ενώ παράλληλα ενισχύεται η δικτύωση μεταξύ πλατφορμών και καλλιτεχνών. Στα δεκατρία χρόνια λειτουργίας του, το Platforms Project έχει κατορθώσει να διαμορφώσει ένα διεθνές δίκτυο ανεξάρτητων καλλιτεχνικών ομάδων και χώρων, που βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία και ανταλλαγή εμπειριών. Πολλές από τις ομάδες γνωρίστηκαν μέσα από τη διοργάνωση, ανέπτυξαν σχέσεις φιλίας και συνεργασίας, και προχώρησαν σε ανταλλαγές πρότζεκτ και εκθέσεων, δημιουργώντας ένα γόνιμο έδαφος καλλιτεχνικής συνύπαρξης. Η συμβολή αυτή καλύπτει ένα σημαντικό κενό στον χώρο της τέχνης: την παρουσίαση έργων πειραματικού, εναλλακτικού ή ακτιβιστικού χαρακτήρα, τα οποία συχνά δεν βρίσκουν χώρο στις γκαλερί που λειτουργούν κυρίως με εμπορικά κριτήρια. Το Platforms Project προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία σε δημιουργούς που κινούνται έξω από τα καθιερωμένα να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε ένα διεθνές κοινό και να συμμετάσχουν σε έναν διάλογο που ξεπερνά γεωγραφικά και καλλιτεχνικά σύνορα.

G.: Εχετε αναπτύξει μια πολύπλευρη πορεία ως καλλιτέχνις και curator. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στην προσωπική σας καλλιτεχνική έκφραση και στην ανάγκη να αναδείξετε φωνές άλλων καλλιτεχνών;

Α.Π.: Πάνω απ’ όλα είμαι καλλιτέχνις. Στο προσωπικό μου έργο συχνά λειτουργώ ως μια μορφή visual DJ, εντάσσοντας τα έργα άλλων δημιουργών σε νέα πλαίσια και παράγοντας μέσα από αυτά καινούριες εικαστικές προτάσεις. Αυτή η διαδικασία με οδήγησε σχεδόν φυσικά και στον ρόλο της επιμελήτριας, καθώς οι εκθέσεις που οργανώνω επιδιώκουν να δημιουργήσουν νέους διαλόγους ανάμεσα στα έργα, με τον ίδιο τρόπο που το κάνω και στη δική μου καλλιτεχνική πρακτική. Ως καλλιτέχνις που ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα, βρέθηκα πολλές φορές αντιμέτωπη με την ανάγκη να δημιουργήσω χώρους, πλαίσια και θεσμούς που δεν υπήρχαν ή που δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες μας. Ετσι, ανέλαβα να διαμορφώσω τις συνθήκες μέσα στις οποίες μπορούμε να υπάρχουμε και να δημιουργούμε. Αυτή η στάση με οδήγησε και στη συμμετοχή μου στη δημιουργία φουάρ όπως το Platforms Project, το οποίο γεννήθηκε από την ανάγκη να υπάρξει μια διοργάνωση φτιαγμένη από καλλιτέχνες για καλλιτέχνες, ένα περιβάλλον πιο φιλικό και πιο ανοιχτό για ανεξάρτητες φωνές σαν τη δική μου. Με αυτόν τον τρόπο, τόσο η καλλιτεχνική όσο και η επιμελητική μου δράση παραμένουν στενά συνδεδεμένες: και οι δύο επιδιώκουν να δημιουργήσουν πλαίσια, διαλόγους και νέες δυνατότητες για την καλλιτεχνική πράξη στο παρόν.

G.: Δεδομένου ότι το Platforms Project φιλοξενεί δεκάδες καλλιτεχνικές ομάδες από όλο τον κόσμο, πώς καταφέρνετε να μην πρόκειται για μια απρόσωπη εκδήλωση; Πώς χτίζεται στην πράξη μια «κοινότητα» μέσα σε ένα event διάρκειας λίγων ημερών;

Α.Π.: Οι επισκέπτες βλέπουν το Platforms Project ως μια τετραήμερη έκθεση, ωστόσο στην πραγματικότητα η διοργάνωση λειτουργεί σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αποτελεί έναν σταθερό κόμβο που συνδέει καλλιτέχνες και πλατφόρμες, ενισχύοντας τη μεταξύ τους επικοινωνία και συνεργασία. Δημιουργούμε τις συνθήκες ώστε διαφορετικές ομάδες και καλλιτέχνες να έρθουν σε επαφή πριν ακόμη από την έκθεση, προκειμένου να αναπτύξουν κοινά πρότζεκτ ή να σχεδιάσουν παρουσιάσεις. Ετσι, όταν τελικά φτάνουν στον χώρο, έχουν ήδη γνωριστεί και βρίσκονται σε διάλογο με άλλες πλατφόρμες. Πολλές πλατφόρμες και καλλιτέχνες επιστρέφουν κάθε χρόνο, δημιουργώντας σταθερές σχέσεις συνεργασίας και φιλίας.

G.: Η εποχή που ζούμε είναι της υπερπληροφόρησης και της ταχύτατης κατανάλωσης εικόνας. Ποιο είναι το «καθήκον» της τέχνης σήμερα;

Α.Π.: Δεν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη «καθήκον». Κάθε καλλιτέχνης έχει τις δικές του σκέψεις και οπτικές πάνω στο ζήτημα, και είναι φυσικό να το προσεγγίζει με διαφορετικό τρόπο. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η υπερπληροφόρηση και η ταχύτητα με την οποία καταναλώνεται σήμερα η εικόνα συχνά δυσκολεύουν την ουσιαστική επικοινωνία των ιδεών μας. Για μένα, το σημαντικό είναι να ξεπερνάμε αυτά τα εμπόδια και να βρίσκουμε τρόπους να μεταφέρουμε το μήνυμα της καλλιτεχνικής μας πρακτικής. Να θέτουμε τα ερωτήματα που μας απασχολούν, να μοιραζόμαστε τις εμμονές και τις ανησυχίες μας με ένα ευρύτερο κοινό και, ίσως, αν είμαστε τυχεροί, να καταφέρουμε να ανοίξουμε για εκείνους μια διαφορετική οπτική γωνία απέναντι στον κόσμο.

G.: Υπάρχουν πραγματικά νέες τάσεις στις εικαστικές τέχνες;
Α.Π.: Επειδή τις βιώνουμε σε πραγματικό χρόνο, δεν είναι πάντα εύκολο να τις αφομοιώσουμε και να τις καταγράψουμε με ακρίβεια. Συχνά χρειάζεται να μεσολαβήσει ένα χρονικό διάστημα, ώστε να αποκτήσουμε την απαραίτητη απόσταση και να συνειδητοποιήσουμε πλήρως τη σημασία και τον αντίκτυπό τους.

G.: Κοιτώντας τη διαδρομή των 13 χρόνων του Platforms Project, ποιο είναι το βαθύτερο αποτύπωμα που πιστεύετε πως αφήνει τελικά η εκδήλωση στο κοινό;
Α.Π.: Πιστεύω πως το βαθύτερο αποτύπωμα που αφήνει στο κοινό είναι η εμπειρία μιας ζωντανής και ανοιχτής κοινότητας. Δεν πρόκειται απλώς για μια έκθεση έργων, αλλά για έναν χώρο συνάντησης, διαλόγου και ανταλλαγής, όπου οι επισκέπτες γνωρίζουν καλλιτέχνες και πλατφόρμες από όλο τον κόσμο και ανακαλύπτουν διαφορετικές οπτικές που σπάνια παρουσιάζονται σε εμπορικές φουάρ ή θεσμικούς χώρους.

G.: Πώς θα θέλατε να εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια;
Α.Π.: Θα ήθελα να παραμείνει πιστό στον ανεξάρτητο χαρακτήρα του, να ενισχύσει τις διεθνείς συνεργασίες και να συνεχίσει να ανοίγει δρόμους για καλλιτέχνες που αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους δημιουργίας και παρουσίασης.