Jurgen Teller: Ο «βέβηλος» φωτογράφος που πόζαρε χωρίς ρούχα στον τάφο του πατέρα του και ξεγύμνωσε τους σταρ

Μοναδικό του όπλο εκτός από τη φωτογραφική του μηχανή είναι η γυμνότητά του, μεταφορικά και κυριολεκτικά, αφού συνηθίζει να ποζάρει χωρίς ρούχα και να απογυμνώνει, χρόνια τώρα, τον λουστραρισμένο χώρο της μόδας απ’ οτιδήποτε ψεύτικο και περιττό. Ο εμβληματικός φωτογράφος Γιούργκεν Τέλερ δεν έχει μεταμορφώσει μόνο τον χώρο της μόδας ρίχνοντας γέφυρες με την τέχνη και τη δυνατότητα που έχει το εφήμερο να μεταγράφεται σε στιγμή που θέλει να μείνει στην ιστορία, αλλά και τον τρόπο θέασης των πραγμάτων: κομμάτια από τον μύθο της έφτιαξε μαζί του η Κέιτ Μος, όπως αντίστοιχα το δικό της αποστασιοποιημένο στυλ διαμόρφωσε η μούσα του Σάρλοτ Ράμπλινγκ. Ακόμα και ο Ιγκι Ποπ δηλώνει πως ανασταίνεται κάθε φορά που ο Τέλερ τον συλλαμβάνει με τον φακό του, ενώ η Γκουίνεθ Πάλτροου ποζάροντας γι’ αυτόν έρχεται αντιμέτωπη με τα πιο κρυφά στοιχεία του καθρέφτη της.

Το συμπέρασμα είναι ότι ελάχιστοι καταφέρνουν να αντισταθούν στη μαγνητική πρόκληση του φακού του και στον παράδοξο, μαγικό του κόσμο όπου ενώνονται αδιακρίτως τα πιο παράξενα όντα: πλούσιοι, φτωχοί, διάσημοι, ανώνυμοι, ζωντανοί και νεκροί (ναι, υπήρξαν και αυτοί, όπως ο πατέρας του μέσα στο μνήμα), άνθρωποι και έντομα, φρούτα, κοσμήματα και σκουπίδια. «Πες μου ότι είσαι καλλιτέχνης, να σου δείξω έναν άλλον τρόπο να ζεις»: αυτό μοιάζει να είναι το μόνιμο και αδιάψευστο μότο του Γιούργκεν Τέλερ.



Αλλωστε, αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να δει πόσο μακριά μπορεί να φτάσει εξερευνώντας την ανθρώπινη φύση, «να δω πόσο μπορώ να τραβήξω τα ζητήματα της ηθικής στα άκρα, να διερευνήσω τι είναι ηθικά σωστό και τι λάθος», όπως χαρακτηριστικά λέει, αλλά και να δοκιμάσει την αντοχή της θερμότητας και της ψυχρότητας των ζωντανών όντων και των πραγμάτων. Ακόμα μπορεί να δοκιμάζει τα όριά τους, αφού ο χώρος της μόδας και της τέχνης δεν έχουν βαρεθεί να αναζητούν τη δική του φωτογραφική ματιά διατηρώντας τον -από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, οπότε άρχισε να επικρατεί καλλιεργώντας τη δική του αισθητική- στην πρώτη γραμμή.



Ο Τέλερ μπορεί να φωτογραφίζει το Αουσβιτς σοκάροντας τους Γερμανούς, με αφορμή την 80ή επέτειο από την απελευθέρωσή του, αλλά ξέρει ότι μόνο αυτός μπορεί να συλλάβει την εξωφρενική διάστασή του με όλο τον υπαρξιακό τρόμο και τον δέοντα σεβασμό. Το ίδιο έκανε και με τον Πάπα Φραγκίσκο, τον οποίο φωτογράφισε σε γυναικεία φυλακή στην Μπιενάλε Βενετίας του 2024, γνωρίζοντας πως οι πιστοί θα του το συγχωρέσουν. Αλλωστε, για να γίνεις βέβηλος πρέπει να έχεις κάποια σχέση με τα θεία και, το κυριότερο, να μη φοβάσαι να θυσιάσεις τον παράδεισο για την κόλαση.

Το «Θα φτύσω στους τάφους σας» του Μπορίς Βιάν ο ίδιος πάντως το βίωσε κυριολεκτικά, όταν χρειάστηκε να ποζάρει γυμνός πάνω στον τάφο του πατέρα του πίνοντας και καπνίζοντας. Ηταν μάλλον ο δικός του τρόπος να ξορκίσει τους δαίμονές του ή να διεκδικήσει την εφήμερη αθανασία, μια αντίφαση που εντοπίζεται διαρκώς στο έργο του. Τα πλαστικά λουλούδια πάνω στον τάφο του μακαρίτη Τέλερ συνομιλούν άμεσα με τις πλαστικές σακούλες που τολμάει να λανσάρει στην πρώτη γραμμή των φωτογραφιών του, σαν το πλαστικό να ήταν η δική του απάντηση στη διαφήμιση του πλούτου στην οποία επιδιδόταν εμμονικά ο χώρος της μόδας.




Εκείνος την υποχρέωσε, ψυχαναλύοντας τους πρωταγωνιστές της προτού τους ξεγυμνώσει μπροστά στην κάμερά του να τον ξεχάσουν, όπως και οτιδήποτε αστραφτερό και περιττό: έβαλε τη Βικτόρια Μπέκαμ σε μια τεράστια σακούλα ως μέρος της καμπάνιας του Μαρκ Τζέικομπς, με τον οποίο ανέπτυξε στενή συνεργασία, αφήνοντας να φανούν μονάχα τα πόδια της και γνωρίζοντας πως μόνο σε αυτόν μπορεί να υποταχθεί από την πιο περιζήτητη διασημότητα μέχρι τον πιο σεβάσμιο άνθρωπο του κλήρου.



Είχε άλλωστε τον τρόπο να εισβάλει στα μεγάλα σαλόνια πείθοντας για τις υψηλές προθέσεις του ακριβώς επειδή δεν διέθετε τίποτα μεσοβέζικο, ψεύτικο ή συμβιβασμένο. Και εκείνοι ήξεραν πως τους αυστηρούς όρους τούς επέβαλε αυστηρά ως καλλιτέχνης και όχι απλώς ως φωτογράφος.

Εξ ου και ότι από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 δεν έχει πάψει να φωτογραφίζει, να φτιάχνει και να εκδίδει βιβλία και άλμπουμ, να συμβάλλει στη διοργάνωση εκθέσεων, όπως τη μεγάλη αναδρομική στο Grand Palais και τώρα την επίσημη μεγάλη έκθεση «You’re invited», που εγκαινιάζει ουσιαστικά το νέο κτίριο του Ιδρύματος Ωνάση, το Onassis Ready.

Πρόκειται, όπως λένε οι υπεύθυνοι, για μια αναδρομική, «πλούσια σε σημαδιακά γεγονότα και καθοριστικές συναντήσεις από τη σπουδαία σταδιοδρομία του Τέλερ» με διάφορες σειρές, μεμονωμένα έργα και πολυάριθμα βίντεο, συνδυάζοντας παλιότερες δουλειές του με νέες, αλλά και αποκαλύπτοντας, για πρώτη φορά, νέες αδημοσίευτες εικόνες από το 1990 μέχρι σήμερα. Μια γιορτή και μια αποθεωτική έκφραση της τέχνης του με τον χαρακτήρα του σπουδαίου γεγονότος που σφραγίζει τη μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση που έχει γίνει ποτέ με έργα του Τέλερ στην Ελλάδα.



Η έκθεση (19 Οκτωβρίου-30 Δεκεμβρίου 2025) μάλιστα, συμπίπτει με την πιο ώριμη καλλιτεχνική του περίοδο και με τα δυναμικά εγκαίνια του νέου χώρου του Ιδρύματος Ωνάση στου Ρέντη. Εκεί, στις παρυφές της πόλης, σε έναν βιομηχανικό χώρο διαμορφώνεται ένα νέο σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη δημιουργία, που στόχο έχει να λειτουργήσει ως μια ανοιχτή πλατφόρμα για τολμηρές καλλιτεχνικές φωνές από όλον τον κόσμο.

Ενώνοντας δημιουργικά την τέχνη, τους ρηξικέλευθους καλλιτέχνες όπως τον Τέλερ, τις σύγχρονες τεχνολογίες, τον πειραματισμό, την καινοτομία, το Onassis Ready ανοίγει έναν νέο διάλογο με τις πιο σύγχρονες δυνάμεις της πόλης - έξω και πέρα από τα σύνορα. Και σίγουρα δεν θα υπήρχε ιδανικότερος καλλιτέχνης που να συμπυκνώνει όλες αυτές τις απρόσμενες ιδιότητες από τον Γιούργκεν Τέλερ.